آگاه: کردستان عراق شامل استان‌های اربیل، سلیمانیه و دهوک بوده و مرکز آن اربیل است. البته حلبچه در شرق استان سلیمانیه در سال ۱۳۹۲ به دستور نیچروان بارزانی و بدون هماهنگی با دولت مرکزی به عنوان استان چهارم اقلیم معرفی شد که مورد تایید دولت مرکزی قرار نگرفت. همچنین بخش‌هایی از استان‌های دیاله، صلاح‌الدین، کرکوک و نینوا تحت نفوذ دولت اقلیم کردستان قرار دارد و حکومت اقلیم درخواست پیوستن استان کرکوک و بخش‌های بزرگ‌تری از استان‌های نینوا، دیاله و صلاح‌الدین و واسط را مطرح کرده بود که مورد پذیرش حکومت مرکزی قرار نگرفت.
کردستان عراق، کم‌وبیش بین دو جریان «سورانی» و «بادینانی» تقسیم شده است که دو نوع گویش کردی متفاوت دارند. گویش سورانی تحت نفوذ طالبانی و حزب اتحادیه میهنی کردستان است که مناطق «قلاذه» و کوه سنجاب و اربیل و سلیمانیه تا «خانقین» را زیر پوشش دارد. گویش بادینانی نیز در منطقه بارزان که مرکزش شهر «زاخو» است، رواج دارد و تحت نفوذ حزب دموکرات کردستان عراق است و تا ترکیه پیش می‌رود. هر دو جریان سعی می‌کنند در مناطق یکدیگر نفوذ کنند و در سال‌های اخیر در موارد متعدد، میانشان درگیری نظامی نیز پیش آمده است که از دید تحلیلگران، درگیری این دو جریان بیش از آن که ناشی از ستیزه‌های ایدئولوژیک و سیاسی باشد، ناشی از تفاوت‌های قومی و عشیره‌ای است.
چند روزی است که کردستان عراق با درگیری روبه‌رو شده است؛ ماجرا از آنجا آغاز می‌شود که درگیری مسلحانه بین یک قبیله کُرد (هِرکی) و نیروهای پیشمرگه در اربیل مرکز اقلیم کردستان منجر به کشته و زخمی‌شدن نفراتی شد. درگیری‌ها زمانی کلید خورد که نیروهای امنیتی حزب دموکرات کردستان، به دستور مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم برای اجرای حکم دستگیری «خورشید هرکی»، از رهبران قومی کرد اقدام کردند. منابع رسانه‌ای کردی گزارش داده‌اند که این حکم از سوی دادگاه اربیل به دلیل اختلافات ملکی با عشیره گوران در املاک «گرده رش» صادر شده بود.
«جوهر محی‌الدین هرکی»، رییس عشیره در پیامی در شبکه‌های اجتماعی از تمام هرکیان در مناطق کردنشین، خواست تا برای دفاع از خورشید هرکی بسیج شوند. این فراخوان با استقبال هرکی‌های بادینان و موصل مواجه شد و بیش از ۴۰۰ تن از هواداران هرکی به منطقه اعزام شدند. در جریان درگیری‌های اولیه، طرفداران هرکی مقاومت شدیدی از خود نشان دادند و دو تن از نیروهای زیروانی را به اسارت گرفتند. علاوه بر این گزارش‌ها از انهدام دو دستگاه هامر نظامی متعلق به نیروهای پیشمرگه اربیل حکایت می‌کند.
فضای تنش‌آلود اقلیم شمال عراق به تجمعات گسترده و تظاهرات ضد حکومتی در شهر قلادزی استان سلیمانیه منجر شد و شهروندان این شهر با حضور در خیابان‌ها، شعارهایی علیه مسئولان حزب دموکرات کردستان (پارتی) داده و نارضایتی خود را ابراز کردند. عمده نارضایتی مردم این منطقه ریشه در بحران معیشتی و نابرابری‌های اقتصادی است که از سال ۲۰۲۰ در سلیمانیه و دیگر مناطق اقلیم شمال عراق به‌وضوح دیده می‌شود. نارضایتی‌های معیشتی در منطقه اقلیم شمال عراق ناشی از بحران پرداخت حقوق کارمندان و توقف صادرات نفت اقلیم از مارس ۲۰۲۳ میلادی است که مدتی است هر دو موضوع به عنوان بخشی از پرونده اختلافات میان دولت مرکزی بغداد و مسئولان اقلیم مطرح شده و پیرامون آن مقامات و کارشناسان دو طرف نشست‌های متعددی را داشته و به ارائه استدلال‌های خود پرداخته‌اند اما تا کنون نتیجه‌ای در برنداشته است.
این درگیری مشروعیت حزب دموکرات کردستان به رهبری بارزانی‌ها را در مناطق تحت کنترل خود، به‌ویژه اربیل و قلادزی به‌شدت تضعیف کرده است. فراخوان اعتراضات نشان‌دهنده نارضایتی گسترده از سیاست‌های حزب دموکرات کردستان است که با اتهامات فساد مالی و سوءمدیریت تشدید شده است. البته رسانه‌های وابسته به حزب دموکرات کردستان، از جمله تلویزیون روداو و کردستان ۲۴، رویکردی محتاطانه در پوشش این بحران اتخاذ کرده‌اند. روداو در گزارشی کوتاه، این درگیری‌ها را به‌عنوان نزاع بین دو خانواده توصیف و تمامی پست‌ها و ویدیوهای مرتبط را از خروجی خود حذف کرد. کردستان ۲۴ نیز در زمان اوج درگیری‌ها به پوشش اخبار جنگ در لبنان پرداخت و از اطلاع‌رسانی درباره این بحران خودداری کرد. این سکوت رسانه‌ای که به دستور مسرور بارزانی نسبت داده می‌شود، به گمانه‌زنی‌ها درباره تلاش حزب دموکرات کردستان برای کنترل روایت عمومی دامن زده است. سرانجام «خورشید هرکی»، رییس عشیره هرکی که درگیری‌های روزهای اخیر در اربیل با افراد این عشیره و نیروهای امنیتی کردستان عراق دنبال می‌شد، خود را تسلیم کرد. وی هواداری کامل خود از نچیروان بارزانی رییس اقلیم کردستان عراق را اعلام و تاکید کرد که نیروهایش در پیشمرگه تا آخرین نفس تحت‌امر بارزانی باقی خواهند ماند. باتوجه‌به تحولاتی که در کرستانِ عراق شکل گرفت و «خورشید هرکی» هم دست‌های خود را به نشانه تسلیم بلند کرد، باید پرسید آیا بحران در این منطقه باز استمرار خواهد داشت؟  جعفر حق‌پناه، کارشناس مسائل اقلیم کردستان با اشاره به تحولات کردستان عراق، می‌گوید: صرفا به عوامل تسریع‌کننده بروز این تنش‌ها یا پیامدهای سیاسی آنها، چه به سود یا زیان حزب دموکرات کردستان، خانواده بارزانی یا دیگر بازیگران سیاسی چون اتحادیه میهنی کردستان تمرکز کرد. آنچه نیازمند توجه عمیق است، ریشه‌های اجتماعی و تاریخی بی‌ثباتی در اقلیم است که همچنان در ساختار قدرت بازتولید می‌شوند. وی با بیان اینکه به‌رغم تمام چالش‌ها، وضعیت موجود در اقلیم کردستان هنوز به مرحله بحرانی جدی نرسیده و در تحولات اخیر نیز نشانه‌هایی از کنترل و مدیریت بحران، هم در عرصه رسانه‌ای و هم در میدان مشاهده شد، گفت: «اگرچه احتمال تکرار چنین تنش‌هایی در آینده وجود دارد، اما این تحولات لزوما به معنای ورود اقلیم به مرحله‌ای از فروپاشی سیاسی یا دگرگونی بنیادی نیست، بلکه با اصلاحات ساختاری و واقع‌بینانه، می‌توان از تشدید بحران‌ها جلوگیری کرد.»
براین‌اساس کردهای عراق باید صحنه را با دقت هرچه بیشتر نظاره‌گر باشند و از تشدید هر بحرانی پرهیز کنند، به‌خصوص که منطقه برای درگیری جدید ظرفیت ندارد و در صورت تداوم و تعمیق این تنش آثار و پیامدهای منفی برای عراق و سایر کشورهای منطقه در بر خواهد داشت.