آگاه: ناوگروه ۸۶ که متشکل از ناوشکن بومی «دنا» و ناوبندر پیشرفته «مکران» بود، ماموریت خود را از بندرعباس آغاز کرد. در طول این ماموریت دریایی که در حدود ۲۴۰ روز به طول انجامید، این ناوگروه موفق شد از اقیانوس هند، اطلس و آرام عبور کرده و در بنادر کشورهای مختلفی مانند برزیل، اندونزی، آفریقای جنوبی و سریلانکا پهلو بگیرد. اهمیت این ماموریت در آن بود که هیچ‌یک از شناورها از پیشران هسته‌ای یا سوخت‌گیری مجدد استفاده نکردند. در زمانی که بسیاری از تحلیل‌گران نظامی غربی باور نداشتند ایران بتواند با تجهیزات بومی چنین مسیری را طی کند، نیروی دریایی ارتش نشان داد که «ما می‌توانیم» یک شعار نیست؛ بلکه واقعیتی است که در سخت‌ترین شرایط ممکن به نمایش درآمده است.
آغاز یک مسیر بی‌سابقه
ناوگروه ۸۶ متشکل از ناوشکن تماما ایرانی دنا و ناوبندر مکران، در شهریور ۱۴۰۱ سفر خود را آغاز کرد. مسیری بی‌سابقه را در پیش گرفت؛ عبور از اقیانوس هند، دورزدن دماغه امید نیک در آفریقا، ورود به اقیانوس اطلس جنوبی، بازدید از بندر ریودوژانیرو در برزیل و عبور از اقیانوس آرام و بازگشت به کشور. مسیری که برای بسیاری از کشورها، آن هم با تجهیزات بومی، رویایی غیرقابل دسترس است. اما این افتخار و دستاورد تاریخی چگونه به دست آمد؟ ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران متشکل از ناوهای دنا و مکران از مهرماه سال ۱۴۰۱ با هدف پیمودن دور کره زمین ماموریت خود را آغاز کرد.
نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، ماموریت‌های دریانوردی خود در سطح اقیانوسی را از سال ۱۳۸۸ و با هدف مقابله با دزدی‌های دریایی در خلیج عدن و با طی مسافت ۳۰۰۰ کیلومتری به این منطقه آغاز کرد و پس از آن تا امروز در بازه‌های زمانی مشخص، ناوگروه‌های رزمی ارتش به منطقه خلیج عدن و دریای سرخ، اقیانوس‌های هند و اطلس اعزام می‌شوند. سال ۱۴۰۰ ناوگروه ۷۵ نیروی دریایی ارتش متشکل از ناوهای سهند و مکران با حضور در بندر سنت‌پترزبورگ روسیه و طی مسافت حدود ۴۵ هزار کیلومتری، بزرگترین دریانوردی نظامی تاریخ کشور را رقم زد.
ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که در حال بازگشت به کشورمان است، می‌تواند این رکورد را بشکند و مسافت طی‌شده توسط ناوگروه‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران را به‌میزان چشمگیری ارتقا دهد. بی‌گمان ماموریت پرافتخار دریادلان نیروی دریایی ارتش، با ناو بندر مکران و ناوشکن ایرانی دنا، طولانی‌ترین دریانوردی تاریخ یک ناوگروه و ناو تمام ایرانی را رقم خواهند زدند اقیانوس هند و اقیانوس اطلس را تماما طی کردند، یکی از مهم‌ترین و تاریخی‌ترین رخدادهای تاریخی و دریانوردی کشورمان است.
این موفقیت بزرگ در حالی به دست آمده که تا همین ۱۵ سال پیش، نیروی دریایی ارتش یک نیروی دریایی ساحلی بود و تجربه چندانی در دریانوردی‌های بین‌المللی نداشت و از همین رو بسیاری از کارشناسان بر این گمان بودند که ایران قادر به حضور موثر در عرصه دریا نخواهد بود؛ اما تغییر دکترین دفاعی ایران در عرصه دریا و تدبیر فرماندهی معظم کل قوا برای حضور نیروی دریایی ارتش در آب‌های آزاد، از یک سو و شیوع پدیده دزدی‌های دریایی در خلیج عدن و تنگه باب المندب و به تبع آن، به‌خطر افتادن کاروان‌های تجاری کشورمان، نیروی دریایی ارتش را بر آن داشت تا با حضور در این منطقه، امنیت عبورومرور خطوط مواصلاتی کشتیرانی ایران را تامین کند.
این اتفاقات نقطه آغازی برای حضور نیروی دریای ارتش در آب‌های بین المللی شد. تا اردیبهشت ۱۴۰۰ هفتاد و چهار ناوگروه برای تامین منافع ایران به آب‌های آزاد اعزام شد و اردیبهشت ۱۴۰۰ نیز هفتاد و پنجمین ناوگروه ایران ماموریت خود را آغاز کرد. ماموریتی که نسبت به دیگر ماموریت‌های ناوگروه‌های نیروی دریایی ارتش، متفاوت بود. شاید مهم‌ترین نقطه قوت این ماموریت، پشتوانه معنوی آن بود. کارکنان این ناوگروه در مصاحبه‌های مختلف بارها تاکید کردند که ایمان به خداوند و اتکا به توان داخلی، مهم‌ترین رمز موفقیت آنها در عبور از طوفان‌ها و فشارهای سیاسی و رسانه‌ای بوده است.
هجمه رسانه‌ای و جنگ ادراکی
از لحظه شروع ماموریت تا بازگشت، رسانه‌های معاند به‌ویژه در آمریکا، فرانسه و برخی کشورهای اروپایی تلاش کردند این اقدام ایران را بی‌اهمیت یا حتی تهدیدآمیز جلوه دهند. برخی رسانه‌ها مدعی شدند که ایران قصد دارد در حیاط خلوت آمریکا قدرت‌نمایی کند؛ اما آنچه اتفاق افتاد، برخلاف پیش‌بینی‌ها بود. این ماموریت نه‌تنها تهدید تلقی نشد، بلکه در بسیاری از محافل بین‌المللی به‌عنوان یک موفقیت بزرگ برای قدرت نظامیِ بومی و دیپلماسی نظامی ایران معرفی شد.
واکنش جهانی به یک حرکت مستقل
پس از بازگشت ناوگروه ۸۶، واکنش‌های متعددی از سوی مقامات نظامی و سیاسی کشورهای مختلف منتشر شد. مقامات نظامی برزیل اعلام کردند که ایران با ناوشکن‌های ساخت داخل خود، استاندارد جدیدی در قابلیت‌های نظامی غیرغربی‌ها ایجاد کرده است. در همین حال، مقامات نیروی دریایی هند، چین، روسیه و چند کشور آسیایی دیگر نیز برای انجام رزمایش‌های مشترک دریایی با ایران اعلام آمادگی کردند. برخی کشورها حتی به‌طور رسمی خواستار خرید ناوشکن‌های ایرانی همچون دنا شدند و برخی دیگر نیز پیشنهاد ارسال نیرو به ایران برای آموزش در آکادمی‌های نظامی ایران ارائه کردند.
وجهه‌ای نو برای ایران در سطح جهانی
یکی از بزرگترین دستاوردهای این ماموریت، ارتقای وجهه سیاسی و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران بود. بازدید از بنادر مهم و برقراری ارتباط با مقامات نظامی و سیاسی، کشورهایی مانند برزیل، نه تنها نشان‌دهنده احترام و استقبال بین‌المللی از ایران بود، بلکه تصویری نو از ایران به‌عنوان کشوری دریامحور و مسئول به جهان ارائه کرد. پس از بازگشت ناوگروه ۸۶، رهبر انقلاب اسلامی در سخنانی مهم، نیروی دریایی ارتش را از یک نیروی راهبردی به یک نیروی حیاتی ارتقا دادند؛ تعریفی که نشان‌دهنده تغییر جایگاه و اهمیت این نیرو در ساختار دفاعی کشور است. چنین تعریفی حاصل اعتمادی است که از عملکرد موفق این نیرو در میدان عمل به‌دست آمده است.
ارتقای جایگاه مسلمانان در نظام بین‌الملل
ماموریت ناوگروه ۸۶ تنها برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت نداشت، بلکه بر وجهه مسلمانان جهان نیز تاثیرگذار بود. در جهانی که سلطه رسانه‌ای غرب، تلاش دارد مسلمانان را عقب‌مانده و منزوی نشان دهد، حضور یک ناوگروه مسلمان در پهنه آب‌های آزاد جهانی، آن هم با موفقیت کامل، معنایی نو از توان، اقتدار و تمدن اسلامی ارائه داد. در ادبیات انقلاب اسلامی، شعار ما می‌توانیم همواره شعاری الهام‌بخش بوده است؛ اما ماموریت ناوگروه ۸۶ این شعار را از حوزه گفتار به میدان عمل کشاند. در سخت‌ترین شرایط اقلیمی، با محدودیت‌های فنی و لجستیکی، در برابر فشارهای بین‌المللی، ایران توانست نشان دهد که اگر اراده کند، می‌تواند هر کاری را به انجام برساند.
پیامدهای بین‌المللی: درخواست همکاری و خرید تجهیزات
پس از بازگشت ناوگروه، بسیاری از کشورها خواستار همکاری با ایران در حوزه‌های آموزشی، فنی و عملیاتی شدند. برخی درخواست برگزاری رزمایش‌های مشترک با نیروی دریایی ایران را مطرح کردند، گروهی خواهان اعزام نیرو برای گذراندن دوره‌های آموزشی در ایران شدند و حتی برخی کشورها به‌دنبال خرید ناوشکن‌هایی مشابه دنا از ایران هستند. این رویداد نشان‌دهنده آغاز فصلی نو در صادرات فناوری نظامی ایرانی و به رسمیت شناختن توانمندی‌های بومی ایران در سطح بین‌المللی است.
بیانات تاریخی رهبر انقلاب اسلامی
در یکی از مهم‌ترین واکنش‌های داخلی به این ماموریت، رهبر انقلاب اسلامی در دیدار با فرماندهان و کارکنان نیروی دریایی پس از بازگشت ناوگروه، فرمودند: نیروی دریایی ارتش نه‌تنها راهبردی، بلکه حیاتی و تامین‌کننده است؛ شما دریا را به معنای واقعی کلمه، به میدان اقتدار ایران اسلامی تبدیل کرده‌اید. ایشان همچنین تاکید کردند: این حضور در اقیانوس‌های دوردست بدون اتکا به تجهیزات پیشرفته خارجی و صرفا با ایمان، اراده و اتکا به توان داخلی انجام شد. این ماموریت یک مانور الهی بود، چون با ایمان پیش رفتید و خداوند نیز به شما کمک کرد. بیانات رهبر انقلاب در همان روز بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی و خارجی داشت و نقشه‌راه آینده نیروی دریایی را با محوریت «اقتدار مستقل و الهی» ترسیم کرد.
نمایش اقتدار و ارتقای وجهه ایران و مسلمانان
این ماموریت، بیش از هر چیز، باعث ارتقای وجهه سیاسی و بین‌المللی ایران شد. در بسیاری از تحلیل‌ها، این حضور دریایی به‌عنوان نوعی «دیپلماسی نظامی فعال» توصیف شد که توانست چهره‌ای متفاوت از ایران، در معادلات بین‌المللی ترسیم کند. همچنین برای بسیاری از مسلمانان جهان، به‌ویژه در آفریقا و آمریکای جنوبی، ماموریت ناوگروه ۸۶ نمادی از «ما می‌توانیم» در ابعادی جهانی شد.
ماموریت ناوگروه ۸۶ نقطه عطفی در تاریخ دریایی ایران و حتی منطقه بود. از افزایش اعتماد جهانی به صنایع نظامی ایران گرفته تا افزایش قدرت چانه‌زنی در مذاکرات بین‌المللی نظامی، همه و همه از ثمرات این حرکت جسورانه بود. از نگاه راهبردی، ایران امروز ثابت کرده که یک ابرقدرت دریایی منطقه‌ای است که می‌تواند بدون وابستگی به قدرت‌های بزرگ، در عرصه دریا حضور مستمر و موثر داشته باشد.
وقتی دریا هم به توان ایرانی سر تعظیم فرود آورد
امروز، با گذشت دو سال از بازگشت غرورآفرین ناوگروه ۸۶، هنوز هم بسیاری از کارشناسان نظامی در غرب به‌دنبال پاسخ این سوال‌اند که چگونه ایران بدون شناور هسته‌ای، بدون اسکورت‌های سنگین و با تجهیزات بومی چنین ماموریت سختی را به پایان رساند؟ پاسخ این سوال شاید در یک جمله خلاصه شود: ما می‌توانیم را در اقیانوس‌ها هم ثابت کردیم.