آگاه: چند وقتی است در فضای مجازی و در بین برخی جوامع کوهنوردی این بحث داغ شده که قله دماوند در حال کوتاه‌شدن است. براساس این ادعا، ارتفاع این قله در چند دهه گذشته حدود ۶۰ متر کاهش یافته است. طرفداران این نظریه، ترکیبی از فرسایش طبیعی و فعالیت‌های گسترده انسانی را دلیل این پدیده عنوان می‌کنند. از جمله این فعالیت‌ها ساخت جاده‌ها، فعالیت معادن سنگ و شن، تخریب پوشش گیاهی و حتی تردد بی‌رویه کوهنوردان نام برده شده که به گفته آنها منجر به فرسایش خاک و تغییر در عوارض زمین شده است.
پاسخ علم: عدد دقیق و روشن
در پاسخ به این شایعات، «سیدعبدالرضا سعادت» مدیرکل نقشه‌برداری زمینی و بنیادی سازمان نقشه‌برداری کشور با قاطعیت این ادعا را رد کرده است. وی با استناد به اندازه‌گیری‌های دقیق و مدرن انجام شده، ارتفاع رسمی و تاییدشده قله دماوند را ۵۶۰۹.۲ متر از سطح آب‌های آزاد بندرعباس اعلام کرد.
سعادت در توضیح اختلاف بین این عدد و ارقام قدیمی‌تر (مانند ۵۶۷۱ متر و ۲۰ سانتی‌متر) که در گذشته رایج بوده، می‌گوید: «این تفاوت نه به دلیل کوتاه‌شدن کوه، بلکه ناشی از دقت پایین ابزارهای اندازه‌گیری در گذشته است.» وی می‌افزاید: «امروزه با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند GPSهای دقیق و روش‌های مدرن ترازیابی که دقت آنها به میلی‌متر می‌رسد، عدد ۵۶۰۹.۲ متر به عنوان ارتفاع دقیق قله به دست آمده است.»
دماوند، قله‌ای پویا و رو به رشد
داده‌های علمی نه تنها کاهش ارتفاع را تایید نمی‌کنند، بلکه از پویایی و تحول دائمی این غول آتشفشان خاموش حکایت دارند. بر اساس اندازه‌گیری‌های شبکه‌های ترازیابی دقیق که در ایستگاه‌هایی مانند پلور انجام می‌شود، پوسته زمین در منطقه کوهستانی البرز سالانه حدود یک تا دو میلی‌متر بالا می‌آید. این فرآیند که عمدتا ناشی از فشارهای تکتونیکی و حرکات پوسته زمین است، به این معناست که دماوند به‌طور بسیار ملایم و تدریجی در حال رشد است.
هدف اصلی را فراموش نکنیم
با وجود این، کارشناسان سازمان نقشه‌برداری و متخصصان محیط زیست هشدار می‌دهند که اگر هدف اصلی از مطرح کردن ادعای کاهش ارتفاع، جلب توجه عمومی و مسئولان به لزوم حفاظت جدی‌تر از دماوند بوده، این هدفی درست و منطقی است. اگرچه ارتفاع کلی قله تغییر نکرده، اما فعالیت‌های انسانی می‌توانند آسیب‌های جدی و محلی به دنبال داشته باشند. فعالیت معادن، تخریب پوشش گیاهی برای گسترش جاده‌ها و زیرساخت‌ها، آلودگی ناشی از زباله‌های کوهنوردان و فرسایش خاک در مسیرهای پرتردد همگی از جمله تهدیدهایی هستند که اکوسیستم شکننده این کوهستان ملی را به خطر انداخته‌اند.
قله دماوند همچنان با شکوه و استواری همیشگی خود، سربلند ایستاده است و هیچ داده علمی کاهش ارتفاع آن را تایید نمی‌کند. اما این، پایان ماجرا نیست؛ حفاظت از این نماد ملی و طبیعی، تنها مربوط به عدد ارتفاع آن نیست، بلکه حفظ عظمت، زیبایی و سلامت اکوسیستم آن برای نسل‌های آینده، مسئولیتی همگانی است که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.