آگاه: روغن گیربکس نقش حیاتی در روان‌کاری اجزای داخلی گیربکس، خنک‌کاری قطعات و جلوگیری از سایش بیش‌ازحد ایفا می‌کند و بدون آن، انتقال قدرت بین موتور و چرخ‌ها مختل می‌شود. عواقب نشتی روغن گیربکس می‌تواند شامل لغزش دنده‌ها، افزایش دما و حتی آسیب دائمی به گیربکس باشد. بی‌توجهی به این مشکل نه تنها هزینه‌های تعمیراتی بالایی به همراه دارد، بلکه ایمنی رانندگان و سرنشینان را به خطر می‌اندازد، زیرا ممکن است منجر به از دست رفتن کنترل خودرو در حین حرکت شود. روغن گیربکس که به آن واسکازین نیز گفته می‌شود، عنصری کلیدی در حفظ عملکرد روان و کارآمد سیستم انتقال قدرت است. این سیال با روان‌کاری دنده‌ها، بلبرینگ‌ها و شفت‌ها، اصطکاک را کاهش می‌دهد و از ساییدگی زودرس قطعات جلوگیری می‌کند. بدون سطح مناسب روغن، گیربکس ممکن است بیش‌ازحد گرم شود و کارایی خود را از دست دهد. همچنین، این سیال به تمیز کردن ذرات فلزی و آلاینده‌های داخل گیربکس کمک و از انسداد مسیرها جلوگیری می‌کند. در سیستم‌های اتومات، روغن نه تنها روان‌کاری می‌کند، بلکه فشار هیدرولیکی لازم برای فعال‌سازی کلاچ‌ها و ترمزهای داخلی را فراهم می‌آورد. به‌طورکلی، حفظ سطح و کیفیت روغن گیربکس، عملکرد بی‌نقص خودرو را تضمین می‌کند و از هزینه‌های ناشی از تعمیرات عمده می‌کاهد. تشخیص به موقع روغن‌ریزی گیربکس اهمیت زیادی دارد.
در ادامه نشانه‌های رایج را بررسی می‌کنیم:
لکه یا قطره روغن زیر خودرو: مشاهده قطره یا لکه روغن به رنگ قرمز یا قهوه‌ای مایل به قرمز در زیر خودرو، یکی از واضح‌ترین علائم است.
کاهش سطح روغن گیربکس: اگر هر بار که سطح روغن گیربکس را با میله نشانگر چک می‌کنید متوجه افت آن شوید، ممکن است نشتی وجود داشته باشد.
تعویض دنده کند یا تاخیر در جا افتادن دنده: در گیربکس اتومات وقتی سطح روغن پایین است، فشار لازم برای تعویض دنده کافی نیست و ممکن است دنده‌ها دیر عمل کنند یا در تعویض دنده تاخیر وجود داشته باشد.
لغزش دنده: گاهی راننده احساس می‌کند که گیربکس درگیر است ولی در واقع گیربکس در دنده نیست و لغزش دارد که این امر می‌تواند ناشی از روغن‌ریزی گیربکس باشد.
صداهای غیرعادی گیربکس: کمبود روغن باعث تماس فلز با فلز می‌شود و صدای ساییده شدن یا زوزه ممکن است شنیده شود.
گرمای زیاد یا بوی سوختگی: وقتی روغن کافی نیست، قطعات داغ می‌شوند و ممکن است بوی سوختگی یا داغی بیش از حد احساس شود.
علت‌های روغن‌ریزی گیربکس متعددند و بستگی به نوع گیربکس (دستی یا اتومات) دارند. در ادامه به تفکیک، دلایل رایج را توضیح می‌دهیم:
واشر مخزن روغن: یکی از شایع‌ترین نقاط نشت، واشر بین پوسته و محفظه روغن گیربکس است. با گذشت زمان، واشر فرسوده می‌شود یا به خاطر نصب نامناسب از بین می‌رود.
پیچ تخلیه شل یا خراب: اگر پیچ تخلیه روغن گیربکس شل باشد یا رزوه آن آسیب دیده باشد، روغن ممکن است از آن نقطه نشت کند.
لوله‌های روغن ترک‌خورده یا اتصالات نامناسب: لوله‌هایی که روغن گیربکس را بین گیربکس، رادیاتور، خنک‌کننده یا مبدل انتقال می‌دهند، ممکن است دچار ترک، سوراخ یا در محل اتصال شل شده و باعث نشت روغن شوند.
مهره‌ها، اتصالات و پیچ‌های شل و فرسوده: پیچ‌ها یا اتصالاتی که گیربکس را به بدنه یا قطعات مجاور متصل می‌کنند اگر شل باشند یا واشر نداشته باشند، منبع نشت خواهند بود.
آب‌بندی شفت ورودی یا خروجی: در محل گذر شفت‌های خروجی و ورودی، آب‌بندی‌ها وظیفه جلوگیری از نشت را دارند. خرابی یا فرسودگی آنها می‌تواند موجب نشت شود.
نشتی مبدل گشتاور: در گیربکس اتوماتیک، مبدل گشتاور نیز ممکن است دچار نشت شود یا آب‌بندی آن آسیب ببیند.
پوسته شکسته یا ترک دیده گیربکس: در موارد شدید، خود بدنه گیربکس ممکن است ترک بخورد یا دچار آسیب فیزیکی شود و روغن از آن نشت کند.
فشار داخلی زیاد: اگر فشار داخل گیربکس از فشار بیرونی بیشتر شود (مثلا به دلیل داغ شدن زیاد یا طراحی نامناسب تهویه)، روغن ممکن است از نقاط ضعیف مانند مهره‌ها یا واشرها بیرون بزند.
اضافه کردن روغن بیش از حد به گیربکس: اگر گیربکس به مقدار بیش از حد ظرفیت روغن پر شود، فشار داخلی افزایش می‌یابد و باعث نشت از مهره‌ها و آب‌بندی‌ها می‌شود.
فرسودگی واشر و مواد آب‌بندی: مصالح آب‌بندی با گذشت زمان خشک شده و ترک می‌خورند و خاصیت خود را به خصوص در شرایط گرما و لرزش مداوم از دست می‌دهند.
پس از شناسایی نشتی، اقدامات زیر برای تعمیر و جلوگیری از تکرار آن پیشنهاد می‌شود:
شست‌وشوی محل و خشک کردن قطعات
سفت کردن پیچ‌ها و اتصالات
تعویض واشر معیوب
تعویض مهروموم شفت‌ها
تعویض لوله روغن آسیب‌دیده
تعمیر یا تعویض پوسته آسیب‌دیده
تنظیم سطح روغن صحیح و بررسی فشار
آزمایش عملکرد و بررسی مجدد.