آگاه: چهره گیشه سینما در سال‌های اخیر به‌شدت تغییر کرده است. پاندمی کووید-۱۹ تغییرات دائمی در صنعت ایجاد کرد؛ هالیوود تمرکز بیشتری روی استریمینگ پیدا کرده و سینماها با چالش حفظ اهمیت خود روبه‌رو هستند. این تغییرات شامل همه فیلم‌ها می‌شود، اما در مورد فیلم‌های ابرقهرمانی، افت فروش بیش از پیش محسوس است. این بلاک‌باسترها بیش از یک دهه ستون فقرات گیشه بودند، اما اکنون در حال نزول هستند و یکی از دلایل مهم، کاهش شدید فروش بین‌المللی است.
کاهش فروش جهانی؛ مثال: «چهار شگفت‌انگیز: اولین گام‌ها»
برای مثال، «چهار شگفت‌انگیز: اولین گام‌ها» در آخرین آخر هفته اکران خود (چهارمین آخر هفته) به‌سختی وارد ۱۰ فیلم برتر جهانی شد و تنها ۱۸.۱ میلیون دلار کسب کرد؛ شامل ۹.۳ میلیون دلار از بازارهای خارجی و ۸.۸ میلیون دلار در آمریکا. این فیلم تاکنون ۴۶۸ میلیون دلار در سراسر جهان فروش داشته است که تنها ۴۷ درصد از این درآمد از بازارهای بین‌المللی به دست آمده است. این آمار در تضاد کامل با دوران قبل از پاندمی است و کاهش فروش خارجی، به‌خصوص برای مارول، زنگ خطر محسوب می‌شود.
حتی نگاهی به یک موفقیت نسبتا متوسط (به استانداردهای مارول) مانند «ثور» ۲۰۱۱ بیندازیم: این فیلم ۴۴۹ میلیون دلار در سراسر جهان فروخت که حدود ۶۰ درصد آن (۲۶۸ میلیون دلار) از بازارهای خارجی بود. اما اکنون شاهد کاهش شدید این سهم هستیم که برای تولیدکنندگان فیلم‌های ابرقهرمانی مشکل‌ساز است. هیچ یک از اکران‌های مارول در ۲۰۲۵ حتی به ۵۰۰ میلیون دلارفروش جهانی نرسیده‌اند و «سوپرمن» با کمی بیش از ۶۰۰ میلیون دلار به بزرگ‌ترین فیلم ابرقهرمانی سال تبدیل خواهد شد. نسخه جیمز گان از «مرد فولادین» تنها حدود یک ماه پس از اکران روی VOD منتشر شد، بنابراین دوره اکران سینمایی آن به پایان نزدیک است. تاکنون حدود ۵۷ درصد درآمد این فیلم از آمریکای شمالی و ۴۳ درصد از بازارهای بین‌المللی به دست آمده است. برای مقایسه، «مرد فولادین» ۲۰۱۳ در سراسر جهان ۶۶۸ میلیون دلار فروخت که نزدیک به ۵۷ درصد آن از بازارهای بین‌المللی بود؛ تقریبا برعکس وضعیت امروز. جیمز گان در مصاحبه‌ای با Rolling Stone گفت: «او در بعضی مناطق شناخته‌شده نیست، مانند بتمن. این موضوع روی فروش اثر گذاشته است. همچنین به دلیل وجود نوعی ضدیت با آمریکا در جهان، شرایط چندان به نفع ما نیست.» آمار اما حقیقت را نشان می‌دهد. دلیل کاهش محبوبیت جهانی چیست؟ پاسخ ساده نیست، اما چند عامل مشخص قابل‌ذکر است:
افت کیفیت و خستگی مخاطب
یکی از دلایل، کیفیت فیلم‌هاست. مجموعه Multiverse مارول نتوانسته مانند دوران پیش از پاندمی، فیلم‌های پرطرفدار تولید کند و این باعث نوعی خستگی عمومی شده است. علاوه بر این، حجم بالای تولیدات مارول، شامل سریال‌های لایو اکشن Disney+، مانع دیگری برای مخاطبان بین‌المللی بوده است. کوین فایگی، رئیس مارول استودیو، حتی این عامل را دلیل ناکامی Thunderbolts (۳۸۲ میلیون دلار فروش جهانی) دانست.
مشکلات برندینگ DC
دی‌سی نیز با مشکلات برندینگ مواجه بود، زیرا DCEU قبلی هرگز به شکل موردانتظار وارنر بروس شکل نگرفت. به همین دلیل جیمز گان و پیتر سفراون در حال بازراه‌اندازی دنیای DC هستند که «سوپرمن» نقطه شروع آن است. اما این دنیای جدید باید با واقعیت‌های بازار جهانی سینما نیز مقابله کند.
کوچک‌شدن بازار جهانی سینما
مسئله بزرگ‌تر، کوچک‌شدن بازار جهانی سینما از سال ۲۰۱۹ است، زمانی که به نظر می‌رسید ابرقهرمانان شکست‌ناپذیرند. گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که گیشه جهانی تا سال ۲۰۳۰ به سطح قبل از پاندمی بازنخواهد گشت و این شامل فیلم‌های ابرقهرمانی نیز می‌شود. برای نمونه در آخر هفته اخیر، Demon Slayer: Kimetsu No Yaiba Infinity Castle ۳۱.۳ میلیون دلار درآمد بدون حضور در بازار داخلی آمریکا داشت. سایر عناوین بین‌المللی مانند War و Coolie نیز در بین ۱۰ فیلم برتر بودند. فیلم‌های غیرهالیوودی فضای بیشتری در گیشه جهانی اشغال می‌کنند. چین بیشتر روی آثار داخلی تمرکز دارد تا فیلم‌های هالیوود؛ Ne Zha ۲۲.۲ میلیارد دلار فروش داشت و تقریبا تمام آن از چین بود. جنگ روسیه و اوکراین نیز روی گیشه اثر گذاشته است، با کاهش درآمد در هر دو کشور.
درس برای مارول و دی‌سی
این به این معنا نیست که فیلم‌های موفق نمی‌آیند؛ مثلا Deadpool & Wolverine، ۱.۳۳ میلیارد دلار فروش داشت که بیش از ۵۲ درصد آن از بازارهای خارجی بود، اما حتی این هم نسبت به Deadpool ۲ کاهش نشان می‌دهد. مارول و دی‌سی باید این واقعیت را در برنامه‌ریزی‌های آینده بپذیرند: آیا بودجه‌های ۲۰۰ میلیون‌دلاری منطقی است وقتی سقف فروش متوسط فیلم ابرقهرمانی حدود ۶۰۰ میلیون دلار است؟ واقعیت فعلی این است که درآمدهای قوی خارجی دیگر تضمین‌شده نیست.