آگاه: کاسبی فعالیت در عرصه هنرهای نمایشی را از ابتدای نوجوانی و جوانی با بازی در تئاتر شروع کرد و در دوران دانشگاه با کارگردانان مختلفی همکاری کرد. او در دوران دانشکده نمایشنامه‌های زیادی از جمله «یک نمایش طولانی» به کارگردانی جعفر والی، نمایش «مده‌آ» به کارگردانی منیژه محامدی، نمایش «مهتابی برای محرومین» به کارگردانی شهناز جابری‌زاده، نمایشنامه «مترسک‌ها در شب»، «کارول»، «مسافران»، «در مه بخوان»، «بهترین بابای دنیا»، «عنکبوت» و... را بازی کرد. فعالیت او در تئاتر صرفا به بازیگری ختم نشد و هم نمایشنامه نوشت و هم کارگردانی کرد.
تاسیس حوزه هنری انقلاب اسلامی
با پیروزی انقلاب اسلامی و در اوایل سال ۵۸ محمد کاسبی در شکل‌گیری نهادهای تازه فرهنگی نقش داشت. او از موسسان «حوزه اندیشه و هنر اسلامی» بود که بعدها به «حوزه هنری» تغییر نام داد و همچنین در بنیان‌گذاری «مرکز هنرهای نمایشی وزارت ارشاد» سهم داشت.
«توبه نصوح» اولین فیلم اوست. وی سال‌ها در عرصه سینما در فیلم‌های مختلفی به ایفای نقش می‌پردازد و به یکی از بازیگران پرکار دهه ۶۰ و ۷۰ تبدیل می‌شود. او همچنین در اولین فیلم برخی کارگردانان از جمله «بدوک» ساخته مجید مجیدی بازی کرده است. این هنرمند در سینما در فیلم‌هایی با فضاهای مختلف حضور داشت از کمدی و فانتزی‌هایی مثل «دنیای وارونه» و «عزیزم من کوک نیستم» تا آثاری از قبیل «پدر»، «حمله به اچ ۳»، «دیوار» و...
کاسبی همچنین در فیلم‌های تاریخی مثل «مریم مقدس» هم به ایفای نقش پرداخته است. وی فیلمی با عنوان «شنا در زمستان» را در سال ۶۸ کارگردانی کرد که مجید مجیدی از جمله بازیگران این فیلم بود. کاسبی به ایفای نقش در فیلم‌هایی با مضامین مذهبی علاقه داشت و دغدغه‌مند بود. او زمانی در مصاحبه‌ای گفته بود: «سه اثر بازی کردم که محوریت‌شان امام رضا(ع) بود و این‌طور نبوده که مسئله زیارت به عنوان یک قصه فرعی و حاشیه‌ای باشد بلکه قصه اصلی در بستر حرم مطهر و زیارت امام رضا(ع) روایت می‌شد. دلم می‌خواست تمام کارهایی که در طول عمرم انجام دادم، محوریت‌شان امام رضا(ع) باشد، ولی فقط سه قرعه به نام من افتاد و همین‌ها هم لطف و عنایت حضرت امام رضا(ع) به من بوده است. به خود می‌بالم که در سه پروژه مرتبط با موضوع امام رضا(ع) ایفای نقش کردم؛ ۲ فیلم سینمایی «دو چشم بی‌سو» و «آسمان هشتم» و سریال «همسفر خورشید» که در دوتا از آنها نقش خادم حرم امام هشتم (ع) را داشتم و چقدر بد می‌شد که من این دنیا را ترک می‌کردم و چنین نقشی را در پرونده‌ام نمی‌داشتم.»
این چهره بی‌حاشیه و خوشنام از دهه ۸۰ به بعد، بیشتر با آثار تلویزیونی‌اش در ذهن‌ها ماند؛ آثاری که گاه در قالب طنز و گاه در فضای جدی، ردپایی از اخلاق‌گرایی و ریشه‌های فرهنگی جامعه ایرانی را در خود داشتند و به بخشی از حافظه جمعی مخاطبان تلویزیون در کشورمان تبدیل شدند. در ادامه، مروری خواهیم داشت بر پنج سریال به‌یادماندنی محمد کاسبی که در سال‌های فعالیت هنری وی روی آنتن تلویزیون رفتند و خاطره ساختند.
خوش‌رکاب
اوایل دهه ۸۰ بود که یکی از سریال‌های شاخص محمد کاسبی به آنتن رسید؛ سریالی که هنوز هم در فهرست آثار کارنامه این بازیگر فقید، صدر را در اختیار می‌گیرد. این سریال کمدی ـ درام با درون‌مایه دفاع مقدسی که برای اولین بار در نوروز ۸۲ پخش شد، قصه راننده‌ای ساده‌دل و وطن‌دوست را روایت می‌کرد که علاقه بسیاری به کامیون خود داشت و برای سالم ماندن آن، حتی حاضر نبود با کامیونش به جبهه کمک کند.
«خوش‌رکاب» با محوریت سفرهای بین‌جاده‌ای و دغدغه‌های روزمره این راننده پیش می‌رفت، اما آنچه آن را خاص می‌کرد، حضور صمیمی و شیرین کاسبی بود، تا جایی که کاراکتر «تقی عشقی» به یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های تلویزیونی آن سال‌ها تبدیل شد؛ شخصیتی که در عین طنز، سرشار از احساس مسئولیت و تعلق خاطر به کشورش بود. این سریال را علی شاه‌حاتمی کارگردانی کرده بود.
خوش‌غیرت
مجموعه «خوش‌رکاب» سرآغاز دوره‌ای پرفروغ در کارنامه تلویزیونی این بازیگر بود که به فاصله کمی با سری دوم آن ادامه یافت. این سریال با عنوان «خوش‌غیرت» باز هم به نام کامیون محبوب «تقی عشقی» اشاره داشت که در فصل دوم، آن را با نام جدید «خوش‌غیرت» می‌خواند. او در فصل دوم که در ایام سقوط حکومت صدام می‌گذشت، برای کمک به مردم عراق به این کشور رفت. هرچند این فصل نتوانست موفقیت سری اول را تکرار کند، اما همچنان به‌عنوان دنباله‌ای قابل قبول و محترم شناخته می‌شود. حضور مجدد زنده‌یاد کاسبی با همان لحن و شیوه بازی صمیمانه، باعث شد مخاطبان همچنان با این اثر ارتباط برقرار کنند.
صاحبدلان
سریال «صاحبدلان» به کارگردانی محمدحسین لطیفی که با محوریت ایمان و با داستانی مرتبط با قرآن ساخته شده بود و در ماه رمضان سال ۸۵ روی آنتن رفت، یکی از شاخص‌ترین سریال‌های دینی تاریخ تلویزیون در ایران به شمار می‌آید. زنده‌یاد محمد کاسبی در این اثر یکی از نقش‌های ماندگارش را ایفا کرد؛ شخصیت «جلیل جاویدیان» قطب مقابل شخصیت اصلی داستان که از جمله نقش‌های منفی کم‌شمار این بازیگر در تلویزیون هم محسوب می‌شود. بازی پرجزییات کاسبی در این نقش مکمل در برابر بازیگرانی چون حسین محجوب و باران کوثری، از جمله عواملی بود که مجموعه «صاحبدلان» را به یکی از محصولات مهم مذهبی و رمضانی تلویزیون کشورمان بدل کرد.
سه در چهار
از کمدی‌های محبوب تلویزیون در نیمه دوم دهه ۸۰، می‌توان به سریال «سه در چهار» ساخته مجید صالحی اشاره کرد که پیش از این در مقام بازیگر، در «خوش‌رکاب» و «خوش‌غیرت» با محمد کاسبی همکاری کرده بود و این بار به عنوان کارگردان، از حضور این هنرمند پیشکسوت بهره برد.
در سریال «سه در چهار» که ماجرای شغل جدید خانواده دو باجناق را روایت می‌کرد، کاسبی بازیگر نقش «رحمان» بود؛ مردی جدی و کمی بداخلاق اما دلسوز، که در کنار بازیگرانی چون مهران رجبی، علی صادقی و مازیار (شهره) لرستانی، ترکیب جالبی ساخته بود. گرچه نقش او خیلی کمدی نبود، اما همین تضاد با دیگر شخصیت‌ها باعث ایجاد موقعیت‌های طنزآمیز جالبی می‌شد که سریال را به یکی از آثار محبوب دهه ۸۰ تبدیل کرد.
سه دونگ، سه دونگ
در سریال «سه دونگ، سه دونگ» به کارگردانی شاهد احمدلو که در سال ۹۰ پخش شد، زنده‌یاد محمد کاسبی نقشی نسبتا کوتاه، اما مهم را ایفا کرد که از جمله نقش‌های متفاوت این بازیگر، به شمار می‌آید؛ مردی که به‌تازگی به ایران برگشته و در برابر شخصیت سنتی «نصرت عشقی» (مرحوم سیروس گرجستانی) کاراکتری فرنگ‌رفته و اصطلاحا مدرن داشت.
«سه دونگ، سه دونگ» در زمان پخش با استقبال خوبی مواجه بود و نقش زنده‌یاد کاسبی نیز دیده شد، هرچند بر خلاف بعضی آثار دیگر این هنرپیشه پیشکسوت نسبتا کوتاه بود.