۹ آبان ۱۴۰۴ - ۲۲:۱۷

توسعه میادین مشترک نفت و گاز همواره از موضوعات راهبردی در سیاست‌های کلان انرژی ایران بوده است. این میادین در مناطق مختلف کشور قرار دارند و ظرفیت عظیمی برای افزایش تولید و صادرات انرژی ایجاد می‌کنند. با وجود این ظرفیت‌ها، کارشناسان هشدار می‌دهند که روند توسعه برخی از این میادین، به‌ویژه در مقایسه با کشورهای همسایه، کند پیش می‌رود.

آگاه: در حالی که قطر در میدان مشترک «پارس جنوبی» توانسته است با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و فناوری‌های نوین روزانه بیش از دو برابر ایران گاز برداشت کند، طرف ایرانی هنوز با چالش‌هایی همچون کمبود سرمایه، فرسودگی تجهیزات و بروکراسی پیچیده در قراردادهای نفتی مواجه است. دولت چهاردهم در برنامه‌های خود بارها بر لزوم «توسعه متوازن» و «افزایش برداشت از میادین مشترک» تاکید کرده، اما به گفته تحلیلگران انرژی، تحقق این هدف بدون اصلاح نظام سرمایه‌گذاری و مشارکت فعال بخش خصوصی و شرکت‌های بین‌المللی دشوار خواهد بود.
اصلاح قراردادهای نفتی، استفاده از فناوری‌های روز حفاری و تقویت دیپلماسی انرژی از جمله پیش‌نیازهای این تحول است. کارشناسان اقتصادی نیز بر این باورند که توسعه میادین مشترک نه‌تنها درآمدهای ارزی کشور را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز اشتغال پایدار، توسعه مناطق مرزی و ارتقای جایگاه ایران در بازار جهانی انرژی شود. با توجه به کاهش درآمدهای نفتی ناشی از تحریم‌ها، این فرصت باید با برنامه‌ریزی دقیق و شفاف مورد استفاده قرار گیرد. در شرایطی که کشورهای منطقه با سرعت در حال بهره‌برداری از منابع مشترک هستند، تاخیر در تصمیم‌گیری‌های کلان و کم‌توجهی به اولویت توسعه این میادین می‌تواند منجر به از دست رفتن سهم ایران از منابع خدادادی شود. از این رو، انتظار می‌رود دولت و وزارت نفت با اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه، تامین منابع مالی و استفاده از ظرفیت شرکت‌های داخلی و خارجی، توسعه میادین مشترک را به عنوان یک «اولویت راهبردی ملی» در دستور کار خود قرار دهند.
رمضانعلی سنگدوینی در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه «آگاه» توسعه میادین نفتی و گازی را یکی از مهم‌ترین اولویت‌های برنامه هفتم دانست و گفت: از آنجا که کشور ما علاوه بر مخازن و میادین اختصاصی، از شمال خزر تا جنوب میادین مشترک نفت و گاز بسیاری با کشورهای همسایه از جمله عراق، عربستان و قطر دارد، توسعه آنها باید اولویت دولت و وزارت نفت باشد. عضو ‌کمیسیون انرژی مجلس با تاکید بر اولویت استفاده بهینه از میادین مشترک درجهت توسعه آنها، با بیان اینکه در برنامه هفتم توسعه به ورود بخش خصوصی در توسعه میادین نفت و گاز تاکید شده است، مطرح کرد: در ماده سه و ماده ۱۵ قانون برنامه هفتم توسعه براستفاده از توانمندی، منابع و ظرفیت‌های مهم بخش خصوصی تاکید شده و مجلس مصوبه‌هایی را درخصوص حضور و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی در بهره‌برداری از میادین مشترک نفت و گاز کشور دارد.
سنگدوینی با بیان اینکه وزارت نفت و صندوق توسعه ملی باید برای حضور بخش خصوصی در توسعه و بهره‌برداری از میادین نفت و گاز برنامه‌ریزی کنند، خاطرنشان کرد: ورود بخش خصوصی به بهره‌برداری از میادین نفتی و گازی مشترک، مزایای فراوانی دارد، بدین معنا که هم بدهی صندوق توسعه ملی از سوی دولت پرداخت می‌شود و هم برداشت از میدان‌های مشترک نفتی افزایش می‌یابد، صندوق توسعه ملی هم از بخش خصوصی که امکان استخراج، اکتشاف و تولید و فروش نفت را دارد، استفاده می‌کند.
این نماینده مردم در مجلس دوازدهم با تاکید براینکه در حوزه بهره‌برداری و تولید از میادین مشترک سرعت نقش مهمی دارد، اظهار کرد: علاوه براینکه برای انتقال نفت و گاز که سیال هستند باید سرعت را در نظر گرفت؛ باید توجه داشت که وزارت نفت توان لازم برای اینکه در همه میادین مشترک و میادین غیرمشترک تولید و استخراج کند را ندارد؛ بنابراین باید حتما بخش خصوصی به کمک وزارت نفت بیاید. عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه حضور بخش خصوصی در توسعه و بهره‌برداری از میادین نفتی و گازی یک فرصت است، تصریح کرد: شرایط خوبی با توسعه میادین نفت و گاز ایجاد می‌شود و این باعث می‌شود که اولا از ظرفیت این مخازن استفاده می‌کنیم، دو اینکه اشتغال ایجاد می‌شود، سوم اینکه علاوه بر نفت، سایر میعانات گازی هم استخراج می‌شود و این ظرفیت بالاتر خواهد رفت.
علاوه برآن، منصور شکرالهی، عضو کمیسیون انرژی در مجلس با اشاره به موضوع توسعه میادین گاز و نفت مشترک با کشورهای همسایه، گفت: میادین مشترک و میادین اختصاصی نفت و گاز بسیار با اهمیت هستند و تلاش برای استفاده از ظرفیت میدان‌های مشترک نفت و گاز از نکاتی است که مورد تاکید رهبر انقلاب بوده است. وی با تاکید براینکه نگرانی‌ها برای برداشت بیشتر از میادین مشترک از سوی کشور همسایه همیشه وجود دارد، افزود: در حال حاضر به دلیل امکانات و تکنولوژی بیشتر کشورهای همسایه و همکاری آنها با شرکت‌های نفتی بزرگ دنیا، برداشت زیادی از میادین از طرف آنها انجام می شود؛ در کمیسیون انرژی تاکید شد که به میادین اختصاصی می‌توانیم دست نزنیم؛ چراکه میادین سرزمینی در اختیار ما می‌مانند، اما در میادین مشترک، به دلیل سیال بودن، مهاجرت نفت و گاز اتفاق می‌افتد و کشور همسایه با برداشت بیشتر، موجب افت فشار و جاری شدن سیال به سمت خود می‌شود.
شکرالهی با اشاره به مشکلات و منازعات در برخی از میادین مشترک از جمله میدان نفتی پارس جنوبی، تاکید کرد: میدان گازی پارس جنوبی بزرگ‌ترین میدان گازی جهان بین ایران و قطر مشترک است؛ یکی از معضلات اساسی ما این است که برداشت بی‌رویه از طرف مقابل اتفاق می‌افتد، قطر با سرمایه‌گذاری در میدان عظیم پارس جنوبی، بزرگ‌ترین کارخانه LNG گاز مایع جهان را به بهره‌برداری می‌رساند و کشور ما با وجود سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی و عسلویه هنوز فاصله زیادی تا میزان برداشت قطری‌ها دارد.