مبنای واحد؛ تاکتیک متفاوت

ما و تاریخ

علی رشیدی ـ آگاه مسائل سیاسی
۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ - ۰۰:۰۷

دین اسلام، در طول تاریخ، رویدادهای متعددی را به چشم خود دیده است. رویدادها و وقایع گوناگونی همچون جنگ و صلح، مبارزه و تسلیم  و مقاومت و سازش. برخی وقایع تاریخی اسلام که در آن، انبیای الهی و معصومین نقش بسزایی را ایفا کرده‌اند، دارای یک مبنا و ایدئولوژی واحدی بوده است.

آگاه: مبنایی که از آن سخن به میان می‌آوریم، گزاره‌هایی همچون نصرت‌الهی، حفظ عزت، تکریم انسان، امتحان الهی، مردم‌سالاری و حفظ نظام اسلامی را در بر می‌گیرد؛ اما آنچه که از متن تاریخ بر می‌آید برخلاف این ادعاست. با این بیان که با نگاهی ظاهربین به سیر تاریخی اسلام، پی خواهیم برد که تاریخ اسلام، کنش‌هایی تناقض‌آمیز سیاسی‌ای از جانب ائمه و انبیا را، در خود جای داده است؛ مانند صلح امام حسن علیه‌السلام و قیام اباعبدالله. اما در مقابل، نگاه رهبر انقلاب به زیست سیاسی و اجتماعی ائمه علیهم‌السلام در تاریخ اسلام، تاریخی درهم‌تنیده و واحد است. چنان‌که امامان معصوم را دارای یک انسان ۲۵۰ساله - اما با تاکتیک‌ها و متدهای متفاوت - می‌خوانند. امامین انقلاب که با چنین نگاهی به سیره سیاسی ائمه می‌نگرند؛ خود نیز، کنش دیپلماسی و زیست سیاسی‌ای مطابق با مبانی دین، اصول اسلامی و سیره ائمه را دارا بوده‌اند. همان‌طور که رهبر انقلاب در برهه‌های مختلف و زمان‌های گوناگون، سه اصل «حکمت»، «عزت» و «مصلحت» را مبنا قرار داده و روش کنش سیاسی خود را بر طبق آن بنا نهادند.

آمریکای شیطان بزرگ
آمریکا شیطان بزرگ است، اصل و مبنای دیپلماسی و سیاسی نظام جمهوری اسلامی است. مبنایی که پایه‌گذار آن، رهبر فقید جمهوری اسلامی امام خمینی رحمه‌الله بودند و پس از ایشان نیز، رهبر انقلاب، مقتدرانه بر این مبنا ثابت‌قدم ماندند. رهبر انقلاب در بیانات مختلف به دشمنی با آمریکا و عدم سلطه‌پذیری ایران اشاره داشته‌اند: «امروز طاغوت اعظم در دنیا، رژیم ایالات متحده امریکاست.» ۳۰/۰۵/۱۳۸۵ «مسئله ما با آمریکا، مسئله استکبار آمریکایی است؛ مستکبرند، متکبرند، زورگویند، زیاده‌طلب‌اند.» ۰۶/۰۹/۱۳۹۳
دشمنی ایران با آمریکا و دولت‌های سلطه‌طلب، ماجرایی از دشمنی و اختلافی تاریخی دارد؛ با این بیان که این دشمنی عمیق است و نه سطحی، ازاین‌رو رهبر انقلاب می‌فرمایند: «عمق دشمنی آمریکا با ایران و با جمهوری اسلامی است. دشمنی، دشمنیِ عمیق است، دشمنیِ سطحی نیست. مخالفت بر اساس و بر محور مسئله‌ای مثل مسئله اتمی نیست، این را همه فهمیده‌اند؛ بحث، فراتر از اینها است.» ۰۲/۰۳/۱۳۹۷ 
مبانی انقلاب اسلامی و اصول امام خمینی رحمه‌الله، با وجود رهبر حکیمی همانند آیت‌الله خامنه‌ای، فراموش‌نشده و پابرجاست؛ اشارات و مراجعات مکرر رهبر انقلاب بر نرم‌افزار انقلاب اسلامی و راه امام، شاهدی است بر تعهد قلبی و فکری ایشان نسبت به ارزش‌های انقلاب و اصول امام رحمه‌الله. استقلال‌طلبی، آزادی‌خواهی، حفظ عزت و مردم‌سالاری دینی که از شعارها و مبانی امام رحمه‌الله هستند، از اهداف، اغراض و مقاصد آیت‌الله خامنه‌ای نیز برشمرده می‌شوند.

شرایط و تاکتیک
همیشه، مبارزه با دشمن و مقاومت در برابر استکبار مبتنی بر تاکتیک‌ها و روش‌ها بوده است. روش‌هایی که شرایط زمان و مکان، خواست و همراهی توده مردم، و اهداف و مقاصد حکومت، در آن دخیل بوده‌اند. مقطع کنونی نیز، بَری از این قاعده نیست. مبنای «آمریکا شیطان بزرگ است» همچنان به عنوان یکی از اصول نظام جمهوری اسلامی تلقی می‌شود؛ اما رهبر انقلاب باتوجه‌به شرایط، تاکتیک «مذاکره غیرمستقیم» را بر «عدم مذاکره» تشخیص داده‌اند. با مروری بر بیانات رهبری، پی بردیم که ایشان بر مبارزه با استکبار و مقاومت در برابر استبداد، تکیه داشته و بر این امر مصمم هستند؛ اما حال، با تغییر تاکتیک ایشان، مع‌الاسف انگشت اتهام «عقب‌نشینی»، «سازش» و «ترس» به سمت ایشان گرفته می‌شود.  رهبر انقلاب در کنار رکنِ دشمنی با آمریکا، بر اصولی همچون مردم‌سالاری دینی، صدور انقلاب، عقلانیت انقلابی، استفاده از فرصت و لزوم پیشرفت نیز، تاکید داشته‌اند. عدم باور به اصول دیگر جمهوری اسلامی و نگاهی تقلیل‌گرایانه نسبت نظام فکری رهبری، نتیجه‌ای گزینش‌محور نسبت به بیانات رهبری را پدید خواهد آورد.  با وجود شرایط کنونی آمریکا، همچون محاصره نظامی و اقتصادی از جانب روسیه و چین، جنگ روسیه و اوکراین، جنگ رژیم صهیونی و حماس و اعوجاجات درون سیاسی آمریکا، یکی از بهترین فرصت‌ها برای ایران، مذاکرات کنونی است. مذاکرات کنونی، تا به اینجا، عزت را برای کشور ایران به ارمغان آورده است؛ که تعیین‌کنندگی صورت مذاکرات، مکان مذاکرات و قالب مذاکرات از جانب ایران، شاهدی است بر حفظ «عزت». فارغ از عزت، «مصلحت» اقتصادی، نظامی، اجتماعی و سیاسی کنونی کشور نیز اقتضای این امر را داشته که این مذاکرات، صورت بگیرد و به قطع، این مذاکرات، با وجود رهبر انقلاب اسلامی «حکیمانه» نیز است.