آگاه: این روند که با هماهنگی میان دستگاه دیپلماسی، نهادهای حقوقی و اقتصادی کشور در حال پیگیری است، با هدف ثبت رسمی تجاوزات و برآورد خسارات وارده، وارد مرحله تدوین پرونده‌های بین‌المللی شده است. این در حالی است که پیشتر سخنگوی وزارت امور خارجه در تاریخ ۹ تیرماه از تشکیل نهاد ویژه‌ای در ریاست‌جمهوری برای مستندسازی تجاوز آمریکا و رژیم صهیونیستی با هدف پیگیری حقوقی این جنایت در مجامع بین‌المللی خبر داده بود.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه نیز در خلال جنگ ۱۲ روزه به این نکته پرداخته بود که بخش بین‌الملل معاونت بین‌الملل وزارت امور خارجه، ماموریت یافته است که موضوع شناسایی متجاوز در سازمان ملل و پیگیری جبران خسارات را دنبال کند. همچنین معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری نیز در این زمینه فعال شده و مسئول جمع‌بندی و مستندسازی خسارات وارده، شامل هزینه‌های انسانی و مادی، است. عراقچی این را هم گفته بود که این اقدامات نیازمند کار فشرده و دقیق در زمینه مستندسازی و پیگیری حقوقی جبران خسارات است. علاوه‌برآن کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ۲۳ تیرماه با حضور در رسانه ملی گفت که تیمی حقوقی در معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری تشکیل شده تا به ارزیابی و برآورد خسارات جنگ تحمیلی بپردازد و برای تشکیل پرونده اقدام کند. وی این را هم گفت که باید بررسی شود کجا و در چه مرجعی می‌توان شکایت کرد و مسیر پیگیری حقوقی خسارات چگونه خواهد بود. اما در کنار خسارات انسانی و مادی جنگ ۱۲ روزه علیه جمهوری اسلامی ایران، خساراتی مهمی به زیرساخت‌های هسته‌ای کشورمان وارد شده است. ازاین‌رو و پیرو جنگ رخ داده، سایت‌های مهم هسته‌ای ما مانند نطنز، فردو و اصفهان نیز با بمب‌های نفوذی مورد اصابت قرار گرفته‌اند و گزارش وزیر امور خارجه ما نشان می‌دهد خسارت‌های عمده‌ای به این تاسیسات وارد شده است. با این حال سخنگوی وزارت امور خارجه ۲۳ تیرماه طی نشست خبری خود و در پاسخ به سوالی در خصوص برآورد خسارات وارد شده به سایت هسته‌ای فردو، گفته بود: تا جایی که اطلاع دارم، این موضوع باتوجه‌به نوع حملات و گستره خسارات، همچنان در حال بررسی است.
دست پُر مجلس برای پیگیری حقوقی جنایات جنگی
اما با گذشت چند هفته از پایان جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران، اکنون نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم گام‌هایی برای پیگیری حقوقی این تجاوز در مجامع بین‌المللی برداشته‌اند. در همین راستا، برخی چهره‌های حقوقی مجلس بر لزوم پیگیری غرامت مادی و معنوی ناشی از این جنگ تاکید کرده‌اند. آنان معتقدند که جامعه جهانی نباید نسبت به این سطح از خشونت و نقض حقوق بین‌الملل سکوت کند و ایران باید با استفاده از ظرفیت حقوقی نهادهای بین‌المللی و ائتلاف با کشورهای مستقل، راه را برای مجازات عاملان این جنگ هموار سازد.
طرح الزام دولت به پیگیری حقوقی
علاوه‌برآن، اخیراً نیز طرح الزام دولت به پیگیری حقوقی اقدامات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی و آمریکا در جنگ تحمیلی در بهارستان اعلام وصول شد. به گفته تعدادی از نمایندگان، یکی از اهداف اصلی این پیگیری حقوقی، مستندسازی جنایات جنگی و نقض آشکار منشور ملل متحد و قوانین بین‌المللی بشردوستانه از سوی رژیم صهیونیستی است. در این طرح سه ماده و یک تبصره‌ای، وزارت امور خارجه مکلف شده تا با همکاری نهادهای ذی‌ربط از جمله ستاد کل نیروهای مسلح، وزارت بهداشت، وزارت کشور، وزارت ارتباطات و سازمان اطلاعات سپاه، اقدامات لازم را برای شناسایی و محکوم‌کردن رژیم صهیونیستی و آمریکا به عنوان آغازگران جنگ و طرف متجاوز در جنگ تحمیلی آغاز شده در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ علیه جمهوری اسلامی ایران در نهادها و مراجع بین‌المللی با رعایت منافع و مصالح کشور تا حصول نتیجه پیگیری کند و غرامات و خسارات مادی و معنوی وارده در جنگ تحمیلی اخیر را به طور کامل مطالبه و تا وصول آن پیگیری کنند. همچنین در ماده دو این طرح وزارت امور خارجه مکلف شده تا با همکاری نهادهای مرتبط، تمامی دولت‌ها و نهادها و موجودیت‌های دیگر که در این جنگ تحمیلی ممکن است به متجاوزین کمک و یاری رسانده یا هرگونه همکاری داشته‌اند را شناسایی و ضمن تلاش برای محکوم‌کردن آنها در نهادهای بین‌المللی حسب مورد اجرای مسئولیت‌های بین‌المللی آنها را پیگیری کند.
از سویی دیگر در ماده سه این طرح گفته شده که بر اساس این طرح وزارت کشور مکلف است با همکاری دستگاه‌های اجرایی مرتبط و حسب مورد ستاد کل نیروهای مسلح، وزارت بهداشت، وزارت ارتباطات و سازمان اطلاعات سپاه تمام خسارات ناشی از تجاوز رژیم صهیونیستی و آمریکا اعم از جانی، مالی و محیط زیستی و نظایر را با رعایت اصل محرمانگی به صورت مستند و یکپارچه گردآوری، ارزیابی، ثبت و برای پیگیری‌های مربوط به شورای عالی امنیت ملی ارائه کند و همچنین گزارش اقدامات فوق را هر سه ماه یک‌بار به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ارائه کند.
شکایت؛ یک ضرورت غیرقابل‌چشم‌پوشی
علیرضا سلیمی، عضو هیئت رییسه مجلس شورای اسلامی در همین زمینه گفت: جمهوری اسلامی ایران بر لزوم اجرای قوانین بین‌المللی تاکید دارد. در همین راستا باید دریافت غرامت از آمریکای متجاوز و رژیم صهیونیستی به عنوان پیمانکار این کشور را پیگیری کرد تا مغفول واقع نشود. همچنین مسلم صالحی، نماینده مردم اقلید در مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه «آگاه» با اشاره به تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه اخیر، تاکید کرد که پیگیری حقوقی و بین‌المللی این اقدام خصمانه، یک ضرورت غیرقابل‌چشم‌پوشی است و همه دستگاه‌های مسئول، از وزارت خارجه گرفته تا قوه قضاییه، باید به صورت فعال وارد این میدان شوند. صالحی با اشاره به ابعاد حقوقی این تجاوز گفت: حمله مستقیم نظامی رژیم صهیونیستی به خاک ایران، مصداق روشن تجاوز طبق منشور ملل متحد است. او افزود: در کنار اقدامات نظامی که نیروهای مسلح با قدرت انجام دادند، عرصه حقوقی و دیپلماسی بین‌المللی نیز باید فعالانه به میدان بیاید. تشکیل پرونده در دیوان بین‌المللی دادگستری، فعال‌سازی ظرفیت شورای حقوق بشر، و ارائه گزارش‌های مستند به سازمان ملل و نهادهای مرتبط، حداقل اقدامات لازم است. این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از سکوت نهادهای بین‌المللی در برابر تجاوز اسرائیل به ایران گفت: اگر همین اقدام علیه یک کشور اروپایی یا غربی انجام می‌شد، ده‌ها قطعنامه صادر می‌کردند. اما چون طرفِ متجاوز، اسرائیل است و طرفِ مورد حمله، ایران، شاهد سکوت مرگبار نهادهای مدعی حقوق بشر هستیم. صالحی با اشاره به لزوم بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان حقوقی کشور تصریح کرد: دانشگاه‌ها، اساتید حقوق بین‌الملل و حتی سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند در این مسیر نقش‌آفرینی جدی داشته باشند. نباید اجازه دهیم جنایت‌ها علیه ملت ایران بی‌پاسخ بماند.
تفسیر حقوق‌دان‌های شورای نگهبان از نقض حقوق بشر
اما تلاش برای پیگیری حقوق ایران در جنگ ۱۲ روزه تنها معطوف به اقدامات دولت و مجلس نبوده است. حقوق‌دان‌های شورای نگهبان نیز باتوجه‌به مسئولیت نظارتی و حقوقی خود وارد میدان شده‌اند و از همان روزهای ابتدایی پس از تجاوز رژیم صهیونیستی، بررسی ابعاد حقوقی این تجاوز را در دستور کار قرار داده‌اند. به گفته برخی منابع مطلع، این کارشناسان حقوقی ضمن بررسی اصول حقوق بین‌الملل، به تدوین پیش‌نویس‌هایی برای ارائه به نهادهای قضایی بین‌المللی پرداخته‌اند. آنها تاکید دارند که رژیم صهیونیستی با حملات خود، نه‌تنها تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران را هدف قرار داده، بلکه اصول بنیادین حقوق بشر و منشور ملل متحد را نیز نقض کرده است.
دکتر عباسعلی کدخدایی، عضو حقوق‌دان و رییس پژوهشکده شورای نگهبان اخیرا با انتشار یادداشتی در وب‌سایت انگلیسی شبکه خبری الجزیره، به تبیین مبانی حقوقی تعهد غیرقابل‌انکار آمریکا و رژیم صهیونیستی برای جبران خسارات ناشی از رفتار متجاوزانه غیرقانونی اخیرشان علیه ایران پرداخت و تاکید کرد: ایران از همه ظرفیت‌های حقوقی برای پیگیری و مطالبه خسارات ناشی از تجاوزات اخیر استفاده خواهد کرد. کدخدایی در یادداشت خود با اشاره خسارات جنگ تحمیلی علیه ایران می‌گوید: «رویه‌های بین‌المللی نظیر کمیسیون جبران خسارت سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که چنین خساراتی باید به دقت ارزیابی، ثبت و جبران شود و هیچ دولت متجاوزی نمی‌تواند خود را از زیر بار مسئولیت‌های ناشی از رفتارهای ناقض حقوق بین‌الملل رها سازد و جامعه بین‌المللی موظف است سازوکارهای موثری برای تضمین جبران عادلانه خسارات ایجاد کند؛ رویکردی که نقش مهمی در بازدارندگی از ارتکاب تخلفات مشابه در آینده ایفا می‌نماید و موجب تقویت نظم حقوقی بین‌المللی و تثبیت مسئولیت‌پذیری دولت‌ها خواهد بود.»
حقوق جهانی جنگ
علاوه‌برآن ماده دو بند چهار منشور سازمان ملل، صراحتا استفاده از زور در روابط بین‌الملل را ممنوع کرده است، بنابراین بدیهی است که حمله رژیم صهیونیستی به جمهوری اسلامی ایران بدون مجوز و توجیه قانونی، نقض این اصل بنیادین است. همچنین کنوانسیون مسئولیت دولت‌ها در خصوص اعمال غیرقانونی بین‌المللی (۲۰۰۱) تصریح می‌کند که دولت متجاوز موظف به جبران کامل خسارات وارده است. این مسئولیت شامل خسارات مستقیم (تخریب اموال) و غیرمستقیم (اختلالات اقتصادی و زیان‌های روانی) می‌شود. از سویی دیگر مطابق رویه‌های بین‌المللی، جبران خسارت باید کاملاً خسارات وارده را پوشش دهد و می‌تواند شامل غرامت مالی، بازسازی زیرساخت‌ها، پرداخت هزینه‌های درمانی و حمایت از آسیب‌دیدگان باشد. بامداد روز جمعه ۲۳ خردادماه ۱۴۰۴، در پی حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به تهران و تعدادی از شهرهای کشور، شماری از فرماندهان نظامی، دانشمندان و مردم غیرنظامی به شهادت رسیدند. به دنبال این جنایت رژیم صهیونیستی، رهبر انقلاب - جمعه‌شب - در یک پیام تلویزیونی تاکید کردند: «نیروهای مسلح، رژیم رذل صهیونیستی را بیچاره خواهند کرد و ان‌شاءالله با قدرت عمل، زندگی برای آنها تلخ خواهد شد و با آنها مماشات نخواهد شد.»
جمهوری اسلامی ایران شبانگاه همان جمعه و در پاسخ به حمله وحشیانه رژیم صهیونیستی، عملیات وعده صادق ۳ را با شلیک ده‌ها فروند موشک به سمت سرزمین‌های اشغالی آغاز کرد و در ۲۲ موج طی ۱۲ روز جنگ را ادامه داد. همچنین در پی تجاوز نظامی آشکار رژیم جنایت‌کار ایالات متحده آمریکا به تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران و نقض صریح حقوق بین‌الملل، با تدبیر شورای عالی امنیت ملی و راهبری قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا (ص)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با رمز مقدس «یا اباعبدالله الحسین (ع)» در عملیات «بشارت فتح» پایگاه «العدید» قطر هدف تهاجم ویرانگر و قدرتمند موشکی ایران قرار گرفت. در پی عملیات موفق و غرورآفرین «بشارت فتح» رژیم جنایت‌کار صهیونیستی پس از ۱۲ روز حمله وحشیانه به کشورمان، تسلیم و مجبور به پذیرش آتش‌بس شد.