آگاه: عارف در این اظهارنظر خود پیش از سفر به ترکمنستان تاکید کرد: راهبرد دولتِ چهاردهم، توسعه وسیع و گسترده در همه بخش‌ها با همسایگان است که در این سفر همکاری‌ها با همه کشورهای درحال‌توسعه محصور، به‌ویژه هشت کشور منطقه که مراودات خوبی با آنها داریم، مرور می‌شود، او از دیدار و رایزنی خود با دبیرکل سازمان ملل متحد و سایر سران کشورهایی که در این اجلاس حضور یافته‌اند، خبر داد. بعدازظهر روز دوشنبه، هواپیمای حامل معاون اول رئیس‌جمهور در فرودگاه ترکمنستان بر زمین نشست و او در همان روز دیدارها و رایزنی‌هایش را آغاز کرد. عارف در دیدار با رئیس‌جمهور ارمنستان بر ضرورت تعمیق و گسترش روابط بین ایران و ارمنستان در حوزه‌های راه و جاده‌سازی، انرژی، زیست‌محیطی، ترانزیتی و حمل‌ونقل، فناوری و هوش‌مصنوعی تاکید و تصریح کرد: ارمنستان در «سیاست همسایگی» جمهوری اسلامی ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و روابط تهران - ایروان بر پایه‌های مستحکم و ناگسستنی تاریخی، فرهنگی و تمدنی بنا شده است.
بالاخره بهادادن به همسایگان به‌عنوان یک اصل مهم برای جمهوری اسلامی ایران تلقی می‌شود، چنانچه مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور هم در سفر اخیرش به اسلام‌آباد در نشست خبری مشترک با نخست‌وزیر پاکستان به این موضوع اشاره کرد و گفت: پیشبرد سیاست همسایگی و توجه به همسایگان اصل محوری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. البته نگاه ایران به پاکستان نه فقط به‌عنوان یک همسایه، بلکه به‌عنوان یک برادر است. بر همین اساس، مسئولان بلندپایه ایران همواره در دیدار و مذاکراتشان به اهمیت ارتباط با همسایگان می‌پردازند و بر سیر صعودی ارتباطات سیاسی تاکید می‌کنند.
توسعه روابط تا لیبی
روز گذشته پایگاه اطلاع‌رسانی معاون اول رئیس‌جمهور خبر از دیدار عارف با رئیس شورای ریاستی لیبی داد؛ دیداری که او در آن به دو نکته اشاره کرده بود. نخست تبیین نتایجی که با همکاری‌های موجود بین دو کشور ایجاد شده و دیگری تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران مخالف هرگونه دخالت خارجی در امور داخلی لیبی است.
در همین گذار، باید اشاره‌ای کوتاه به تحولات و رویدادهای لیبی داشته باشیم تا پی ببریم چرا ایران با هر نوع دخالت خارجی در این کشور مخالف است؟ کشته‌شدن «عبدالغنی الککلی» رئیس سازمان «حمایت از ثبات» در طرابلس که اردیبهشت امسال اتفاق افتاد، جرقه‌ای برای شروع اعتراضات در لیبی بود. این سازمان، گروهی نظامی منصوب شده توسط شورای ریاستی لیبی در غرب این کشور است و تا چند ماه اخیر روابط خوبی با «عبدالحمید دبیبه»، نخست‌وزیر دولت موقت وحدت ملی لیبی (طرابلس) داشت. الککلی و گروه وابسته به وی از عناصر و گروه‌های تاثیرگذار در تحولات سیاسی و امنیتی غرب لیبی بود و اقدامات آن در چند ماه اخیر اعتراضاتی را در پی داشت. به دلیل تعدد گروه‌های شبه‌نظامی در لیبی، در چند ماه اخیر دبیبه تصمیم بر کنترل، انحلال و ادغام گروه‌های شبه‌نظامی در غرب لیبی در نیروهای رسمی داشت و همین مسئله به دلیل ادعاهای حاکمیتی الککلی و سازمان «حمایت از ثبات»، باعث اختلافاتی میان دو طرف شده بود. مردم لیبی هم همواره بر تشکیل ارتش ملی در این کشور اصرار داشته‌اند تا شاهد برقراری امنیت در این کشور باشند.
روند تحولات نشان می‌داد که نفوذ، قدرت و ادعاهای حاکمیتی الککلی زنگ خطری برای دولت طرابلس محسوب می‌شد و امکان تلاش برای درگیرشدن و به دست‌گرفتن قدرت را داشت لذا دبیبه از این مسئله احساس خطر می‌کرد. در اینجا باید گفت که در روند تصمیم برای انحلال یا ادغام گروه‌های شبه‌نظامی توسط دبیبه، سازمان حمایت از ثبات به احتمال نزدیک‌به‌یقین، حاضر به پذیرش این تصمیم نمی‌شد. در نهایت براساس آنچه در رسانه‌ها اعلام شد، الککلی در جریان میانجی‌گری میان گروه‌های مسلح در غرب لیبی توسط تیپ ۴۴۴ وابسته به دبیبه کشته شد و این اقدام به درگیری و ناآرامی در طرابلس بین گروه‌های حامی الککلی و دبیبه و در ادامه به وقوع اعتراضات مردمی منجر شد. به همین برای معاون اول رئیس‌جمهور نسخه‌ای را برای لیبی تجویز کرد که ایده و پیشنهاد کشورمان است؛ گفت‌وگوی «لیبیایی - لیبیایی». این پیشنهاد ازآن‌برای مطرح شد که مردم لیبی می‌توانند خود با گفت‌وگو و مذاکره از بروز هرگونه ناامنی و درگیری و سوءاستفاده دشمنان و بدخواهان جلوگیری کنند، ضمن آنکه حضور در یک مجمع بین‌المللی به نام کنفرانس کشورهای درحال‌توسعه محصور در خشکی، فرصتی را فراهم کرد تا شرکت‌کنندگان هم درباره آخرین تحولات منطقه و هم موضوع اجلاس تبادل نظر کردند. به‌عبارت‌دیگر «با یک تیر دو نشان‌زدن» است. کنفرانس «کشورهای درحال‌توسعه محصور در خشکی» که سومین دور آن در ترکمنستان، ذیل سازمان ملل متحد تعریف می‌شود. به این صورت که امسال در شصت و سومین نشست عمومی هفتاد و نهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، قطعنامه «اطلاعات تکمیلی در مورد نحوه برگزاری سومین کنفرانس سازمان ملل متحد در مورد کشورهای درحال‌توسعه محصور در خشکی» تصویب شد. بر این اساس، مجمع عمومی تصمیم گرفت این همایش بین‌المللی را از پنج تا هشت آگوست سال جاری در «منطقه ملی گردشگری آوازه» در ترکمنستان برگزار کند.
همچنین سابقه آغاز به کار یا تشکیل این کنفرانس به سال ۱۹۶۵ میلادی بر می‌شود. محور اصلی این کنفرانس در مورد «تجارت ترانزیتی کشورهای محصور در خشکی» است. معاهده مربوط به آن در سال ۱۹۶۵ میلادی امضا شد. همچنان که از اسم این کنفرانس پیداست، هدف از آن تعریف و ایجاد همکاری‌های منطقه‌ای برای توسعه مبادلات ترانزیتی میان کشورها است تا از طریق آن، کشورهایی که به دریاهای آزادراه ندارند، بتوانند کالاهای خود را با سهولت به جهان صادر یا وارد کنند. فلذا هدف اصلی این کنفرانس یا مجمع، یافتن راهکارهای لازم باهدف غلبه بر چالش‌های پیش‌روی کشورهای محصور در خشکی و بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های بالقوه آنهاست.
سومین کنفرانس روز سه‌شنبه، با حضور محمدرضا عارف و خوشامدگویی رهبر ملی ترکمنستان و دبیرکل سازمان ملل و پس از ثبت عکس یادگاری مقامات شرکت‌کننده برگزار شد. معاون اول رئیس‌جمهور از تریبون کنفرانس ترکمنستان، به جنگ تحمیلی ۱۲روزه که بر ایران تحمیل شد پرداخت و با بیان اینکه ایران هیچگاه آغازگر جنگ نبوده، اما با تمام قوا با متجاوز مقابله و از تمامیت ارضی خود دفاع می‌کند، تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران پیگیر جبران خسارات مادی و معنوی تجاوزات رژیم صهیونیستی و آمریکا به مردم و زیرساخت‌های توسعه‌ای کشور از طریق مراجع قانونی و حقوقی بین‌المللی است. او کنایه‌ای هم به آمریکایی که در حال مذاکره با ما (ایران) بود زد و گفت که آمریکا با حمایت از رژیم صهیونیستی و حتی مداخله مستقیم در تجاوز و حمله به مراکز صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، در حالی که دور ششم مذاکرات ایران و آمریکا در حال برنامه‌ریزی بود، میز مذاکره را نابود و بی‌اعتمادی جهانی به قول و قرار آمریکا را باردیگر تثبیت کرد و ما پیگیر خسارات تجاوز رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران هستیم. عارف با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران با توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل کشور، بستر لازم برای بهره‌مندی کشورهای همسایه را فراهم کرده است، اظهار کرد: دستیابی جمهوری اسلامی ایران به رکورد ۲۰ میلیون تن بار ترانزیتی، نتیجه همکاری نزدیک با کشورهای منطقه بوده است.
آنچه مشخص است، جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یکی از کشورهای ترانزیتی نقش‌محوری و راهبردی در اتصال سه قاره بزرگ آسیا، آفریقا و اروپا ایفا می‌کند. موقعیت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران از نظر جغرافیایی، فرصت‌های مناسبی را برای دسترسی کشورهای محصور در خشکی در منطقه به آب‌های آزاد و گسترش تجارت آنها مهیا کرده است. برای این منظور:
۱- تقویت کریدورهای حمل‌ونقل عبوری از جمهوری اسلامی ایران در مسیرهای شمال به جنوب و شرق به غرب، از اولویت‌های برنامه‌های توسعه کشور محسوب می‌شود و ظرفیت‌های گسترده‌ای برای توسعه حمل‌ونقل در ایران تدارک دیده شده است. آن طور که معاون اول پزشکیان در سخنانش گزارش داد: با سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته هم‌اکنون ظرفیت حمل‌ونقل جمهوری اسلامی ایران شامل ۱۵ هزار کیلومتر شبکه راه‌آهن، بیش از ۲۵۰ هزار کیلومتر انواع جاده‌ها، ۱۶ بندر تجاری دریایی در شمال و جنوب کشور، بیش از ۱۶۷ مرکز گمرک در سراسر کشور و بیش از ۵۴ فرودگاه تجاری آماده پذیرش و همکاری حمل‌ونقلی با کشورهای منطقه خصوصا همسایگان و کشورهای محصور در خشکی است و ما از سرمایه‌گذاری خارجی به صورت مشترک و مستقل در این زمینه استقبال می‌کنیم.
۲- در حال حاضر مسیرهای دریایی ایران در خلیج‌فارس، دریای عمان، اقیانوس هند و دریای خزر نقش مهمی در جابه‌جایی کالا از مبدأ و به مقصد کشورهای محصور در خشکی منطقه ایفا می‌کنند. ظرفیتی که می‌تواند به‌عنوان زمینه‌های توسعه روابط ترانزیتی در منطقه با محوریت ایران، تلقی شود. بنابراین اجلاس ترکمنستان و رایزنی‌هایی که در حاشیه آن صورت می‌گیرد، مهم و حائز اهمیت است.