آگاه: اطلاع از رنگ دود اگزوز خودرو به‌عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی سلامت فنی موتور، امری ضروری برای رانندگان و مالکان وسایل نقلیه محسوب می‌شود. این مسئله نه‌تنها شناسایی به‌موقع نقص‌های مکانیکی را ممکن می‌سازد، بلکه از تحمیل هزینه‌های سنگین تعمیرات و بروز صدمات جبران‌ناپذیر به سامانه پیشرانه پیشگیری می‌کند.
بررسی دودهای مختلف اگزوز
دود بی‌رنگ: دود بی‌رنگ اگزوز معمولا نشان‌دهنده عملکرد صحیح‌وسالم موتور است، زیرا بخار آب و گازهای احتراق کامل که به‌صورت بی‌رنگ خارج می‌شوند، نتیجه طبیعی فرآیند سوختن هستند.
دود سفید: دود سفید موقتی اگزوز اغلب به دلیل میعان بخار آب در سیستم اگزوز در روزهای سرد یا هنگام استارت اولیه موتور رخ می‌دهد که پدیده‌ای طبیعی است و پس از گرم‌شدن موتور از بین می‌رود؛ اما دود سفید دائمی اگزوز معمولا نشانه‌ای جدی از نفوذ مایع خنک‌کننده به محفظه احتراق است که به دلیل خرابی واشر سرسیلندر، ترک در سرسیلندر یا بلوک موتور، یا آسیب به سیستم خنک‌کننده ایجاد می‌شود.
دود آبی/خاکستری: دود آبی یا خاکستری اگزوز اغلب نشان‌دهنده سوختن روغن‌موتور در محفظه احتراق است که معمولا به دلیل فرسودگی رینگ‌های پیستون، واشرهای سوپاپ یا کاسه‌نمدهای معیوب رخ می‌دهد.
دود سیاه: دود سیاه اگزوز معمولا به دلیل احتراق ناقص سوخت در موتور ایجاد می‌شود که ناشی از مخلوط غنی از سوخت (بیش از حد بنزین یا گازوئیل) است.
روش‌های عیب‌یابی دود رنگی
برای اینکه منشأ رنگ دود اگزوز خودرو را بیابید موارد زیر را بررسی کنید :
چک اولیه: در ابتدا سطح روغن‌موتور و مایع خنک‌کننده را بررسی کنید تا در صورت کمبود هر یک از آنها به سراغ مراحل بعدی بروید. همچنین از فرد دیگری بخواهید در سرعت‌های مختلف و به‌ویژه زمان شتاب‌گیری به اگزوز خودرو دقت کرده و نوع دود را تشخیص دهد.
تست‌های فنی: به‌منظور بررسی اینکه آیا نشتی مایع خنک‌کننده رخ داده است یا خیر، باید سلامت سرسیلندر خودرو را بررسی کنید. همچنین برای تخمین اینکه خودرو دچار روغن‌سوزی شده یا خیر، باید رینگ پیستون خودرو را چک کنید. نهایتا برای دود سیاه اگزوز نیز بررسی سلامت انژکتورها و فیلتر هوا ضروری خواهد بود.
ابزار: برای بررسی هر یک از موارد فوق، به دستگاه دیاگ، تست انژکتور، فشارسنج سیلندر و پمپ فشار نیاز خواهید داشت. طبیعی است که بررسی سلامت بخش‌های مختلف موتور خودرو امری تخصصی است و این کار را باید به مکانیک‌ها و تکنیسین‌های خبره بسپارید.
راه‌حل‌ها و تعمیرات
دود سفید: اولین گام در رفع دود سفید اگزوز، بررسی و تعویض واشر سرسیلندر در صورت خرابی است؛ زیرا این مشکل می‌تواند به دلیل ترک یا فرسودگی آن رخ دهد. در صورت ادامه مشکل، باید سرسیلندر یا بلوک موتور از نظر ترک یا آسیب فیزیکی بررسی و در صورت نیاز تعمیر یا تعویض شوند.
دود آبی: دود آبی اگزوز اغلب به روغن‌سوزی مرتبط است که می‌تواند ناشی از فرسودگی رینگ‌های پیستون یا کاسه‌نمدهای ساق سوپاپ باشد. راه‌حل اولیه شامل بررسی سطح روغن و تنظیم آن به مقدار استاندارد است. در صورت تایید فرسودگی، تعویض رینگ‌های پیستون یا تعمیر توربوشارژر (در صورت وجود) لازم است.
دود سیاه: تمیزکردن یا تعویض فیلتر هوا، تعمیر ECU و تنظیم کاربراتور خودروهای قدیمی در ازبین‌رفتن دود سیاه اگزوز موثر هستند. هزینه‌های این کار نسبت به سایر موارد یاد شده کمتر است.
برای جلوگیری از انتشار دود رنگی اگزوز، راهکارهای زیر را پیشنهاد می‌کنیم :
سرویس دورهای: بسته به نوع خودرو، شرایط رانندگی، آب‌وهوای منطقه و... روغن‌موتور و فیلترها را بین پنج تا ۱۰ هزار کیلومتر تعویض کنید.
چک مایعات: هر ماه حداقل یک‌بار سطح روغن‌موتور و مایع خنک‌کننده را بررسی کرده و در صورت کاهش به دنبال منشأ آن باشید.
رانندگی ایمن: به‌منظور جلوگیری از انتشار دود اگزوز، از رانندگی در دورهای بالا بدون گرم‌شدن موتور بپرهیزید. فشارآوردن بی‌دلیل به موتور خودرو، شتاب ناگهانی و ترمزهای سنگین و... می‌توانند باعث آسیب‌دیدن قطعات موتور شوند.
استفاده از قطعات اصل: حتما از روغن‌موتور، فیلتر، واشر و رینگ‌های اصلی و باکیفیت استفاده کنید تا درگیر هزینه‌های ثانویه نشوید.