آگاه: جالب اینکه رهبر انقلاب در آخرین دیدار با هیات دولت، همین وضعیت «نه جنگ، نه صلح» را وضعیت تحمیلی از سوی دشمن معرفی کردند: «روحیه کار و تلاش را غلبه بدهیم بر حالت نه جنگ، نه صلحی که دشمن می‌خواهد بر ما تحمیل کند...» امروز با غروب برجام، می‌توان انتظار داشت که خسارت‌بارترین ره‌آوردش، یعنی بلاتکلیفی و انباشت مشکلات به خاطر نگاه به بیرون و بی‌توجهی به ظرفیت‌های داخلی هم به پایان خط برسد و روندهای اقتصادی مسیر طبیعی خود را طی کنند که «در حل مشکلات نباید منتظر تحولات بیرونی بود...» هرچند اسنپ‌بک به عنوان آخرین برگ این معاهده می‌خواهد گامی به عقب بردارد، اما عهدشکنی‌های پیاپی در برجام، اعتباری برایش باقی نگذاشته تا به استناد مکانیسم ماشه‌اش بتوان به عقب برگشت. چنین سوءاستفاده‌ای از یک تعهد چندجانبه، در جهان چندقطبی امروز پذیرفته نیست و این در بر پاشنه قبلی نخواهد چرخید. حالا قدرت‌های شرقی و حتی کشورهای جنوب هم در جنبش عدم تعهد، اجماعی جهانی علیه یک‌جانبه‌گرایی غربی در پاره کردن برجام شکل می‌دهند تا تحریم‌ها را به کاغذپاره تبدیل کنند.
طبق برآوردها فعال شدن اسنپ‌بک و ادعای برقراری تحریم‌های شورای امنیت از سوی غربی‌ها تاثیر مستقیمی بر اقتصاد ایران نخواهد داشت. اما با اینکه پیش‌بینی می‌شد اقتصاد شرطی‌شده کشور مدتی تحت تاثیر آثار روانی آن به تلاطم درآید، اما بازارهای مالی، به‌ویژه بورس به‌عنوان دماسنج اقتصاد، طی روزهای گذشته واکنش معکوسی به این پدیده داشتند. واکنشی که نشان از پایان بلاتکلیفی و استقبال مردم از فردای بدون برجام داشت. واکنش اقتصاد مردمی به پایان برجام نشان داد که مردم از این مرحله عبور کرده و خود را برای وضعیت جدید آماده کرده‌اند. حالا چشم‌ها به کارگزاران کشور و رسانه‌های داخلی است که دوباره بر چنین آتشی ندمند و به کج‌دار و مریز دیپلماسی آویخته به غرب پایان دهند. دشمن البته بیکار نمی‌نشیند و چراغ سبز مذاکره و توافقش همچنان سوسو می‌زند. اما کیست که پس از تجربه تلخ و سنگین و البته ارزشمند برجام نداند که چراغی که دشمن روشن کرده در خانه روا نیست و چنین شعله‌ای تنها بر جان اعتماد به‌نفس و اراده ملی می‌نشیند و نتیجه‌ای جز تکرار تعلیق و رکود و بلاتکلیفی نخواهد داشت.
معجزه اراده ملی و انسجامی که در دفاع مقدس ۱۲روزه به وقوع پیوست و سوخت موشک‌های فرود آمده در تل‌آویو و حیفا را غنی کرد، حالا باید به پیشران حرکت ملی برای گذر کشور از این گردنه حساس تبدیل شود تا یأس و رکود را به حرکت و امید بدل کند و از دل تهدیدها فرصت بیافریند.
گرچه طی این مسیر بدون بازبینی گذشته و شناسایی آسیب‌هایش ممکن نیست، ولی کشور و افکار عمومی نباید در این کشاکش درجا بزند و این تجربه تاریخی را با جنجال‌های سیاسی مستهلک کند. بررسی برجام در کرسی‌های دقیق نقدونظر طرفینی می‌تواند خسارت‌هایش را به عبرت‌های معتبر تبدیل کند و ارزیابی حقوقی و قانونی این پرونده می‌تواند فرجام برجام را در ساختار سیاسی روشن سازد.