آگاه: درک دقیق از طول عمر مفید شمع خودرو و زمان مناسب برای تعویض آن، از بروز مشکلات فنی جدی و هزینه‌های ناگهانی جلوگیری می‌کند. بسیاری از رانندگان، به‌دلیل ناآگاهی از نقش شمع خودرو در عملکرد خودرو، تعویض به‌موقع را پشت گوش می‌اندازند و در نهایت با خرابی‌های پرهزینه‌تری مواجه می‌شوند.
شمع خودرو قطعه‌ای است که در سرسیلندر موتور نصب می‌شود و در لحظه مناسب، جرقه‌ای با ولتاژ بالا بین دو الکترود خود ایجاد می‌کند. این جرقه موجب انفجار مخلوط سوخت و هوا درون سیلندر شده و فرآیند احتراق را شروع می‌کند. بدون جرقه مناسب، عملکرد موتور مختل شده و راندمان خودرو به‌شدت کاهش می‌یابد. در واقع بدون عملکرد صحیح شمع‌ها، سیستم پیشرانه نمی‌تواند وظیفه خود را انجام دهد و خودرو دچار مشکل می‌شود.
طول عمر شمع خودرو بسته به نوع آن، شرایط رانندگی، کیفیت سوخت و نگهداری متفاوت است. در ادامه برخی عوامل موثر را بررسی می‌کنیم:
نوع شمع: شمع‌های مسی معمولا طول عمر کمتری (حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار کیلومتر) دارند، درحالی‌که شمع‌های پلاتینیومی یا ایریدیومی می‌توانند تا ۸۰ یا حتی ۱۲۰ هزار کیلومتر عمر کنند. البته قیمت شمع‌های بادوام بیشتر نیز بالاتر است.
کیفیت سوخت: استفاده از بنزین بی‌کیفیت یا آلوده می‌تواند به ایجاد رسوبات روی الکترودها منجر شود و عمر شمع را کاهش دهد. سوخت‌های دارای ناخالصی، احتراق ناقص ایجاد می‌کنند و باعث تشکیل جرم روی شمع‌ها می‌شوند.
شرایط رانندگی: رانندگی در ترافیک‌های سنگین، استارت‌های زیاد یا رانندگی در مسیرهای کوهستانی باعث استهلاک بیشتر شمع می‌شود. در چنین شرایطی، موتور بار بیشتری را تحمل می‌کند و شمع‌ها نیز سریع‌تر فرسوده می‌شوند.
تنظیم‌نبودن موتور: در صورت تنظیم‌نبودن سیستم جرقه‌زنی یا تزریق سوخت، شمع‌ها زودتر از حد معمول فرسوده می‌شوند. مثلا اگر ترکیب سوخت و هوا به‌درستی تنظیم نباشد، احتراق ناقص رخ می‌دهد و این موضوع فشار مضاعفی به شمع‌ها وارد می‌کند.
در بسیاری از موارد، خودرو قبل از خاموش‌شدن کامل یا خرابی جدی، علائمی از خرابی شمع‌ها را بروز می‌دهد. شناخت این نشانه‌ها به راننده کمک می‌کند تا پیش از بروز مشکل جدی، اقدام مناسب را انجام دهد:
کاهش شتاب: اگر هنگام گاز دادن، خودرو واکنش کندی دارد، ممکن است به دلیل عملکرد نامناسب شمع باشد.
افزایش مصرف سوخت: افت کیفیت جرقه باعث احتراق ناقص شده و درنتیجه مصرف سوخت افزایش‌می‌یابد.
استارت سخت: در هوای سرد، استارت‌زدن طولانی یا بد روشن‌شدن می‌تواند ناشی از ضعف جرقه باشد.
لرزش موتور در حالت درجا: زمانی که موتور در حالت ساکن کار می‌کند و لرزش غیرعادی دارد، احتمال دارد یکی از شمع‌ها درست عمل نکند.
روشن‌شدن چراغ چک موتور: در برخی خودروهای مدرن، نقص در عملکرد شمع‌ها باعث فعال‌شدن چراغ هشدار روی داشبورد می‌شود.
تعویض شمع‌ها به‌موقع می‌تواند از آسیب به قطعات دیگر موتور جلوگیری کند. برای این منظور:
هر ۲۰ تا ۳۰ هزار کیلومتر (در مورد شمع‌های معمولی) و هر ۸۰ تا ۱۲۰ هزار کیلومتر (در مورد شمع‌های بادوام بالا) شمع‌ها بررسی شوند.
هنگام تعویض شمع، وضعیت وایر شمع‌ها نیز بررسی شود؛ در صورت وجود ترک، پارگی یا فرسودگی باید تعویض شوند.
برای نصب شمع جدید، از گشتاور مناسب استفاده شود تا به رزوه سرسیلندر آسیبی وارد نشود.
با رعایت چند نکته ساده می‌توان از فرسایش زودهنگام شمع جلوگیری کرد:
ـ استفاده از بنزین با کیفیت و ترجیحا سوخت بدون‌سرب
ـ سرویس منظم موتور و بررسی وضعیت سیستم احتراق و زمان‌بندی موتور
ـ پرهیز از رانندگی مداوم در دور موتور پایین یا بالا به مدت طولانی
ـ تعویض به‌موقع فیلتر هوا برای جلوگیری از ورود ذرات آلوده به موتور
ـ جلوگیری از نفوذ رطوبت به محفظه شمع‌ها به‌خصوص در فصول سرد یا بارانی
در برخی موارد، بررسی تخصصی توسط مکانیک ضروری است. ازجمله:
ـ وجود دوده زیاد یا روغن روی شمع‌های تازه تعویض‌شده
ـ استارت نخوردن موتور حتی با شمع جدید
ـ شنیدن صدای تق‌تق یا انفجار از موتور
ـ خاموش‌شدن ناگهانی خودرو در حین حرکت
ـ روشن‌شدن چراغ چک و باقی‌ماندن آن پس از تعویض شمع
در چنین شرایطی، ممکن است مشکل از سیستم جرقه‌زنی، کوئل، سنسورها یا حتی ایراد در موتور باشد.