آگاه: ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی در حساب کاربری خود در فضای مجازی شرایط کنونی را بهترین زمان برای خروج ایران از NPT توصیف کرد و نوشت: الان بهترین زمان برای خروج از NPT است. قرار بود NPT امنیت‌مان را تامین‌کند، نه اینکه عامل ناامنی شود.
علاوه بر وکلای ملت در بهارستان، کارشناسان و دیپلمات‌های شناخته شده ایرانی هم در این باره اظهارنظر کردند. سیدحسین موسویان، مذاکره‌کننده هسته‌ای و دیپلمات پیشین کشورمان در مصاحبه با شبکه تلویزیونی ای.بی.سی استرالیا در پاسخ به این پرسش که آیا ایران در پیمان عدم‌اشاعه باقی خواهد ماند یا از آن خارج خواهد شد، تصریح کرد: این بستگی به رفتار آمریکا دارد. اگر آمریکا به قوانین و مقررات بین‌المللی پایبند باشد، اگر حقوق ایران را مانند سایر اعضای پیمان عدم اشاعه به رسمیت بشناسد، ایران در NPT باقی خواهد ماند و هرگز به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نخواهد رفت. ایران حاضر است در بالاترین سطح ممکن بازرسی و شفافیت همکاری کند تا ثابت شود برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است.
پیمان NPT چیست؟
این پیمان یک توافق بین‌المللی است که سه هدف کلیدی دارد: ۱- جلوگیری از گسترش سلاح هسته‌ای ۲- خلع سلاح کشورهایی که سلاح دارند ۳- حق استفاده صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای برای کشورها.
ایران در سال ۱۳۴۷ به این پیمان پیوست و طبق آن متعهد شده است به دنبال ساخت بمب هسته‌ای نرود، در عوض حق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای را دارد و باید تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) فعالیت کند. آنچه مسلم است، اقدام خصمانه آمریکا در قبال تاسیسات هسته‌ای کشورمان، نقض فاحش قواعد بین‌المللی و تهدیدی علیه نظم حقوقی موجود در جهان است و بر اساس گزارش نهادهای ذیربط هسته‌ای داخلی و بین‌المللی، خطری مردم و محیط‌زیست در فردو، نطنز و اصفهان را تهدید نمی‌کند اما به‌طورکلی حمله به این تاسیسات می‌تواند آلودگی زیست‌محیطی و خطرات برای غیرنظامیان را به بار آورد و حمله به آن نوعی جنایت جنگی و نقض فاحش حقوق بشر محسوب می‌شود و همان‌طور که فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت روز گذشته در نشست خبری اعلام کرد: سایت‌های هسته‌ای ما آسیب جدی دیده‌اند. براین‌اساس یک مقام پیشین در دولت‌های یازدهم و دوازدهم که سابقه حضور و فعالیت در دستگاه دیپلماسی را هم دارد، خواهان بازنگری ایران در عضویت NPT شد.
نسبت به عضویت در NPT بازنگری جدی شود
محمود واعظی دوم تیرماه در گفت‌وگو با خبرگزاری دولت، با انتقاد از برخورد دوگانه و سکوت آژانس در برابر فعالیت‌های هسته‌ای رژیم، اظهار کرد: اینکه فعالیت‌های هسته‌ای رژیم صهیونیستی در عرصه نظامی و توسعه کلاهک‌های هسته‌ای بدون نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی استمرار می‌یابد و سازوکار NPT و آژانس از آن حمایت یا در برابر آن سکوت می‌کند، نشان از تبعیضی افراطی دارد و همین سکوت و آسان‌گیری‌ها نسبت به نقض حقوق عمومی، رژیم را به این سطح از گستاخی و پرده‌دری تشویق می‌کند که جرئت کرده به تاسیسات صلح‌آمیز یک کشور عضو NPT حمله کنند. البته در داخل کشور، بحث خروج ایران از این معاهده منتقدانی هم دارد. روزنامه اصلاح‌طلب هم میهن به مدیرمسئولی غلامحسین کرباسچی خروج ایران از NPT را احساسی و بی‌تاثیر می‌داند درصورتی‌که ماده ۱۰ معاهده NPT به یک دولت اجازه می‌دهد در صورت وقوع «رویدادهای فوق‌العاده» که منافع عالی کشور را به خطر بیندازد، از معاهده خارج شود. از دیدگاه ایران حملات نظامی هماهنگ یک دولت غیرعضو NPT با تسلیحات هسته‌ای (اسرائیل) و یک دولت عضو NPT (ایالات متحده) علیه تاسیسات تحت نظارت این کشور، این آستانه را برآورده می‌کند. این حملات صرفا هشدار یا اقدامات بازدارنده نیستند؛ آنها تلاش‌های استراتژیک و پیش‌دستانه برای نابودی زیرساخت‌های هسته‌ای و موشکی ایران هستند که نه بر اساس تخلفات کنونی، بلکه بر اساس فرضیه تسلیحاتی‌شدن در آینده انجام شده‌اند.
خروج ایران از NPT صرفا یک ادعا نیست
«این تمایز حیاتی است، جنگ پیش‌دستانه تحت قوانین بین‌المللی مجاز نیست. بدون شواهد مبنی بر تهدید قریب‌الوقوع، حملات اسرائیل و آمریکا نقض حاکمیت ایران و حتی روح حقوقی معاهده NPT محسوب می‌شوند. اگر ایران تصمیم به خروج از این معاهده بگیرد، این حملات را نه‌تنها به‌عنوان توجیه بلکه به‌عنوان یک ضرورت وجودی ذکر خواهد کرد.»
تحلیل فوق را سایت تحلیلی مدرن دیپلماسی در گزارشی با عنوان «چگونه حملات آمریکا و اسرائیل ممکن است معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را نابود کند و بحرانی هسته‌ای را رقم بزند» نوشت و تاکید کرد: عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، نیز هشدار داده است که تمامی گزینه‌ها برای دفاع از حاکمیت و امنیت ایران روی میز است. باتوجه‌به اینکه آمریکا و اسرائیل آشکارا تاسیسات هسته‌ای تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را هدف قرار داده‌اند و هیچ مدرکی از سوی آژانس مبنی بر توسعه تسلیحات هسته‌ای توسط ایران ارائه نشده، تهدید ایران به خروج از NPT دیگر صرفا یک ادعای توخالی نیست. این یک نقطه عطف در دیپلماسی هسته‌ای است.
اگر هم ایران دکمه خروج از NPT را فشار دهد، اولین کشوری نخواهد بود که از آن خارج می‌شود. در سال ۱۹۹۳، کره شمالی اعلام کرد که قصد خروج از این معاهده را دارد، اما در مذاکرات لحظه آخری با آمریکا این تصمیم را به حالت تعلیق درآورد. این تلاش در نهایت به توافق‌نامه چارچوب منجر شد، هرچند این توافق بعدا فروپاشید. در سال ۲۰۰۳، پیونگ‌یانگ خروج خود را از سر گرفت و به توسعه زرادخانه هسته‌ای خود ادامه داد. ناکامی دیپلماتیک در حفظ عضویت کره شمالی در NPT از آن زمان سایه‌ای سنگین بر سیاست جهانی منع گسترش تسلیحات هسته‌ای انداخته است.
ایران عضو NPT است و تا همین اواخر با بازرسی‌های بین‌المللی همکاری می‌کرد. در مقابل رژیم صهیونیستی عضو این معاهده نیست و سیاست ابهام هسته‌ای را حفظ کرده و به طور گسترده تصور می‌شود که دارای زرادخانه هسته‌ای قدرتمندی است. اسرائیل با هدف قراردادن دانشمندان هسته‌ای ایران، بمباران تاسیسات غنی‌سازی و ترور مقامات ارشد، نه‌تنها ظرفیت ایران بلکه هنجارهای جهانی حاکم بر استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای را نیز تضعیف کرد. البته نقش ایالات متحده نیز به همان اندازه نگران‌کننده است. در حالی که دولت ترامپ ادعا می‌کند حملات آمریکا «به طور قابل‌توجهی» توانایی ایران برای توسعه تسلیحات هسته‌ای را به تاخیر انداخته، تاثیر واقعی این حملات ممکن است آغازگر فصلی جدید از رویارویی باشد. تصمیم واشنگتن به بمباران تاسیسات تحت نظارت یک دولت عضو NPT، به‌ویژه پس از کنارگذاشتن توافقی هسته‌ای که همچنان کارآمد بود، این پیام خطرناک را ارسال می‌کند که معاهدات به قدرت و نه به اصول وابسته هستند.
اگر ایران از NPT خارج شود، پیامدها گسترده خواهند بود. این کشور دیگر از نظر حقوقی ملزم به خودداری از توسعه تسلیحات هسته‌ای نخواهد بود. ایران می‌تواند تمام اقدامات نظارتی را متوقف کند و غنی‌سازی اورانیوم خود را به سطح تسلیحاتی برساند. طبق گزارش آژانس، ایران در حال حاضر بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد در اختیار دارد که تنها یک گام فنی کوتاه تا آستانه ۹۰ درصدی موردنیاز برای ساخت بمب فاصله دارد. اگرچه اسرائیل چندین دانشمند ارشد ایرانی را ترور کرده، ایران همچنان از تخصص و زیرساخت‌های لازم (تاسیسات هسته‌ای عمیق زیرزمینی) برای ازسرگیری و تسریع تسلیحاتی‌شدن در صورت انتخاب این مسیر برخوردار است. به‌هرحال ایران نخستین گام را با قانون تعلیق همکاری با آژانس برداشته است و اگر باز تهدیدات، تحریم‌ها و حملات ادامه پیدا کند گزینه‌های دیگری را می‌تواند روی میز بگذارد و درباره‌اش تعیین تکلیف کند.
نظر شما