آگاه: فرهنگ ایران تاثیر عمیق و گسترده‌ای بر فرهنگ عثمانی در دوران امپراتوری عثمانی (از حدود ۱۲۹۹ تا ۱۹۲۲ میلادی) داشته است. این تاثیر عمدتا از طریق سنت ترکو-پرشین (Turco-Persian tradition) شکل گرفته که یک فرهنگ ترکیبی اسلامی است، جایی که حاکمان ترک‌تبار از زبان، هنر، اداره و سنت‌های پارسی الهام می‌گرفتند و آن را به عنوان نماد اعتبار فرهنگی می‌پذیرفتند. این سنت از قرن‌های ۹ و ۱۰ میلادی در مناطق خراسان، ماوراءالنهر و سلجوقیان آغاز شد و به عثمانیان رسید، جایی که فرهنگ پارسی به عنوان پایه‌ای برای هویت نخبگان عمل می‌کرد. در مقابل، تاثیر فرهنگ عثمانی بر فرهنگ ایران (به ویژه در دوران صفویان از ۱۵۰۱ تا ۱۷۳۶ میلادی) کمتر مستقیم و عمیق بود و بیشتر به جنبه‌های نظامی، تجاری، هنری و تبادلات مرزی محدود می‌شد. این عدم تقارن به دلیل رقابت‌های مذهبی (سنی عثمانی در برابر شیعه صفوی)، جنگ‌های مکرر و تمایل صفویان به تمایز فرهنگی از عثمانیان بود، اما هر دو امپراتوری بخشی از جهان اسلام بودند و از سنت‌های مشترک اسلامی بهره می‌بردند. در ادامه، این تاثیرات را به صورت جامع بررسی می‌کنیم، با تمرکز بر جنبه‌های کلیدی مانند زبان، ادبیات، هنر، معماری، اداره، سیاست و روابط اجتماعی. سپس، در انتها به بحث درباره تاثیر متقابل فرهنگ‌ها و صادرات فرهنگی در دوران مدرن می‌پردازیم، با الگوبرداری از این نمونه تاریخی.

فرهنگ پارسی بخش جدایی‌ناپذیر نخبگان عثمانی
امپراتوری عثمانی به عنوان یک «امپراتوری پارسی‌شده» توصیف می‌شود، جایی که فرهنگ پارسی نه تنها نفوذ کرد، بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت نخبگان عثمانی شد. این تاثیر از ریشه‌های سلجوقی عثمانیان ناشی می‌شود، زیرا سلجوقیان در مناطق پارسی‌نشین مستقر بودند و فرهنگ پارسی را جذب کردند. سنت‌های پارسی بیش از دو هزار سال قدمت داشتند و شامل سیستم‌های اداری، فکری و هنری بودند که عثمانیان آنها را برای مشروعیت‌بخشی به حکومت خود به کار گرفتند. عثمانیان برای بیش از پنج قرن از زبان و ادبیات پارسی حمایت کردند و هنرمندان، نویسندگان و دانشمندان پارسی را به دربار خود جذب می‌کردند، که این امر منجر به یک فرهنگ ترکیبی شد که در آن ترکی نظامی و پارسی فرهنگی غالب بود. این تاثیر در قرن‌های ۱۵ و ۱۶ میلادی به اوج رسید، زمانی که ترجمه‌ها و تبادلات فرهنگی بین دو فرهنگ افزایش یافت.

تاثیرات فرهنگ ایران بر عثمانی
زبان و ادبیات: زبان ترکی عثمانی به شدت تحت تاثیر پارسی بود، به طوری که تا ۸۸ درصد واژگان آن از پارسی وام گرفته شده بود و در برخی دوره‌ها این رقم به ۴۰ درصد می‌رسید. پارسی زبان رسمی دربار، شعر، ادبیات و حتی تاریخ‌نگاری بود و شاعران عثمانی اغلب به پارسی می‌نوشتند یا از سبک‌های پارسی مانند غزل و مثنوی الهام می‌گرفتند. برای مثال، سلاطین عثمانی مانند سلطان سلیمان شعرهایی به پارسی سروده‌اند و کتابخانه‌های عثمانی پر از متون پارسی بود. این تاثیر گرچه پس از قرن ۱۹ کاهش یافت، اما تا آن زمان پارسی نماد اعتبار فرهنگی بود.
هنر و معماری: هنر عثمانی در مینیاتور، خوشنویسی، کاشی‌کاری و نقاشی از مدل‌های پارسی-اسلامی الهام گرفت. عناصری مانند باغ‌های پارسی (باغ‌های ایرانی) در کاخ‌های عثمانی مانند توپ‌کاپی دیده می‌شود و سبک‌های معماری مساجد عثمانی (مانند ایوان‌ها و گنبدهای بزرگ) از معماری پارسی پیش‌اسلامی و اسلامی تاثیر پذیرفته‌اند. همچنین، حرم‌سرای دربار عثمانی مستقیما از امپراتوری پیش‌اسلامی ایران الهام گرفته شده بود.
اداره و سیاست: سیستم اداری عثمانی بر پایه سنت‌های پارسی بنا شد، جایی که طبقه اداری اغلب پارسی‌زبان بودند و نظامیان ترک بودند. مفاهیمی مانند دیوان (شورای اداری) و سیستم مالیاتی از مدل‌های پارسی اقتباس شد. عثمانیان بخشی از جامعه پارسی(Persianate societies)  بودند که در آن فرهنگ پارسی برای حکومت‌داری ضروری بود.
روابط اجتماعی و مذهبی: فرهنگ پارسی در موسیقی، آشپزی و آداب درباری نفوذ کرد. برای مثال، موسیقی عثمانی از مقامی‌های پارسی تاثیر گرفت و غذاهایی مانند کباب و پلو مشترک بودند. این تاثیرات عثمانیان را به عنوان بخشی از یک سنت گسترده‌تر ترکو-پرشین قرار داد که با امپراتوری‌های صفوی و مغول مشترک بود.
در مقابل، روابط عثمانی و صفوی بیشتر بر پایه رقابت و جنگ بود، مانند جنگ چالدران (۱۵۱۴) که در آن عثمانیان مناطق غربی ایران مانند بین‌النهرین را تصرف کردند. صفویان برای تمایز از عثمانیان سنی، شیعه را مذهب رسمی کردند که این امر تبادل فرهنگی مستقیم را محدود کرد. با این حال، هر دو امپراتوری از سنت‌های اسلامی مشترک بهره می‌بردند و تبادلات فرهنگی از طریق تجارت، هدایا و مهاجرت رخ می‌داد. صفویان در دوران طلایی خود (مانند عصر شاه عباس) از بهترین عناصر عثمانی، پارسی و عرب الهام گرفتند.
هنر و هدایا: تبادل هدایا بین دربارها (مانند نقاشی‌ها، فرش‌ها، سلاح‌ها و کتاب‌ها) منجر به تاثیرات متقابل شد. برای مثال، سبک‌های هنری صفوی در مینیاتور و سرامیک گاهی از مدل‌های عثمانی الهام گرفت و هر دو در معماری، خوشنویسی و منسوجات پیشرفت کردند. حمایت از هنرمندان در هر دو امپراتوری مشابه بود و هنرمندان گاهی بین دربارها جابه‌جا می‌شدند.
نظامی و سیاسی: عثمانیان در جنگ‌ها فناوری‌هایی مانند سلاح‌های گرم را معرفی کردند که صفویان از آن الهام گرفتند، هرچند این بیشتر رقابت بود تا تاثیر فرهنگی عمیق. صفویان در برابر عثمانیان عقب‌نشینی کردند و این امر بر سیاست‌های دفاعی آنها تاثیر گذاشت. همچنین، تجارت با هند از طریق عثمانیان بر اقتصاد صفوی تاثیر داشت.
زبان و فرهنگ روزمره: زبان پارسی مدرن برخی واژگان ترکی دارد، اما این بیشتر از دوران سلجوقی است تا عثمانی مستقیم. تاثیر عثمانی در مناطق مرزی مانند کردستان، قفقاز و عراق دیده می‌شود، جایی که تبادلات تجاری و فرهنگی (مانند موسیقی و غذاها) رخ می‌داد. عثمانیان در زمینه اقتصادی برتر بودند، در حالی که صفویان فرهنگی. در کل، تاثیر عثمانی بر ایران بیشتر عملی و مرزی بود، در حالی که پارسی بر عثمانی عمیق‌تر و فرهنگی.

تاثیر متقابل فرهنگ‌ها در دوران مدرن
در دوران مدرن، تاثیر متقابل فرهنگ‌ها و مفهوم صادرات فرهنگی (cultural export) به عنوان ابزاری برای قدرت نرم (soft power)  عمل می‌کند، جایی که کشورها فرهنگ خود را از طریق رسانه، مهاجرت، تجارت و دیپلماسی به دیگران منتقل می‌کنند تا نفوذ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کسب کنند. این مفهوم شبیه به سنت ترکو-پرشین است که در آن فرهنگ پارسی به عنوان یک «صادرات» غالب به امپراتوری‌های ترکی مانند عثمانی منتقل شد و منجر به یک فرهنگ ترکیبی شد که اعتبار و مشروعیت می‌آورد. امروز، ایران و ترکیه (به عنوان جانشینان صفوی و عثمانی) همچنان روابط فرهنگی پیچیده‌ای دارند که شامل رقابت و همکاری است، اما در چارچوب جهانی‌سازی، رسانه‌های دیجیتال و مهاجرت گسترش یافته. برای مثال، سال ۲۰۲۵ به عنوان «سال فرهنگی ایران و ترکیه» نام‌گذاری شده که شامل برنامه‌هایی مانند کنسرت‌ها، نمایشگاه‌ها، ادبیات و موسیقی مشترک است، با هدف تقویت پیوندهای تاریخی و مقابله با چالش‌های سیاسی مانند تحریم‌ها. این الگوبرداری از تبادلات تاریخی است، جایی که هدایا و هنرها (مانند دوران صفوی-عثمانی) حالا به شکل دیپلماسی فرهنگی ظاهر می‌شوند. صادرات فرهنگی در زمان حاضر اغلب از طریق رسانه‌های جهانی مانند فیلم، موسیقی، غذا و گردشگری رخ می‌دهد. ایران فرهنگ خود را صادر می‌کند از طریق سینمای برنده اسکار، شعر پارسی (که در ترکیه محبوب است) و غذاهای مشترک مانند کباب و چای، که در ترکیه ادغام شده‌اند. ترکیه نیز فرهنگ خود را از طریق سریال‌های تلویزیونی که در ایران محبوب هستند و عناصری از تاریخ عثمانی را با تاثیرات پارسی ترکیب می‌کنند و منجر به افزایش گردشگری و تجارت فرهنگی می‌شوند، صادر می‌کند. این صادرات شبیه به نفوذ پارسی بر ادبیات عثمانی است، جایی که زبان و هنر پارسی «صادر» و محلی‌سازی شد.
در سطح گسترده‌تر، رقابت نرم بین ایران و ترکیه در غرب آسیا از طریق میراث فرهنگی (heritage diplomacy) ادامه دارد، مانند ادعاهای مشترک بر میراث‌هایی مانند مولانا (که هر دو کشور او را گرامی می‌دارند) یا معماری اسلامی را از آن خود می‌دانند. مهاجرت نیز نقش کلیدی دارد: جوامع ایرانی در ترکیه و جوامع ترک در ایران فرهنگ‌های خود را ادغام می‌کنند، مشابه جوامع پارسی در دربار عثمانی. در دوران پهلوی (۱۹۴۱-۱۹۷۹)، انجمن‌ها و نهادهای فرهنگی بین دو کشور فعال بودند و حالا این امر به شکل دیجیتال ادامه دارد.
این تاثیرات متقابل نشان می‌دهند که فرهنگ‌ها نه تنها ادغام می‌شوند، بلکه به عنوان ابزاری برای قدرت استفاده می‌شوند. مثلا، ترکیه مانند فرانسه در اروپا عمل می‌کند (با صادرات مد و سریال)، در حالی که ایران مانند آلمان (با تمرکز بر فلسفه و هنر) نفوذ می‌کند و هر دو می‌توانند مانند آلمان-فرانسه همکاری کنند. در نهایت، این الگو نشان‌دهنده این است که صادرات فرهنگی در جهان مدرن می‌تواند تنش‌های سیاسی را کاهش دهد و پیوندهای اقتصادی بسازد، همان‌طور که سنت ترکو-پرشین رقابت را به همزیستی تبدیل کرد. این امر، پان‌ترکیسم را کمرنگ کرده و به مسالمت میان دو ملت کمک خواهد کرد.