آگاه: این پویش ملی رسانه‌ای که با ابتکار صداوسیما برگزار شد، نه‌تنها نمایشگاهی از زیبایی‌های تاریخی اصفهان بود، بلکه آینه‌ای برای بازتاب چالش‌های فرهنگی معاصر و حفظ میراث در برابر هجوم مدرنیته بود. در هفته‌ای که گذشت، هزاران بازدیدکننده و مخاطب تلویزیونی، از میدان نقش‌جهان تا کارگاه‌های میناکاری، با هویت پارسی عجین شدند. اما این رویداد سوالی کلیدی مطرح کرد: آیا فرهنگ اصفهان می‌تواند پلی برای حل مسائل فرهنگی و اجتماعی باشد، یا تنها روایتی کارت‌پستالی از این شهر زیباست؟
«ایران جان؛ اصفهان ایران» با شعار «سرزمین علم، هنر و ایمان»، تلاش کرد لایه‌های پنهان شهر را آشکار کند. تصور کنید: نوای کمانچه و سه‌تار در کنار آثار تاریخی، نمایشگاه‌های نقاشی مینیاتوری که داستان‌های کهن را روایت می‌کنند و کارگاه‌های آموزشی برای جوانان که رازهای مس‌گری صفوی را فاش می‌سازند. بیش از ۳۰ برنامه زنده، از کنسرت‌های موسیقی سنتی تا مستندهای کوتاه درباره زندگی روزمره در محله‌های قدیمی پخش شد. اینها نه فقط جشن زیبایی‌شناختی، بلکه پاسخی به نیاز حفظ هویت بودند. اصفهان که قرن‌هاست نماد تعادل صنعت و هنر، معماری و شعر است، حالا با خشکسالی زاینده‌رود و فرونشست زمین روبه روست. هنرمندان محلی، از قالیبافان تا مسگران می‌‎توانند با آثارشان قصه‌هایی از استقامت روایت کنند، قصه‌ای که ریشه در فرهنگ ایرانی دارد، اما با رنگ‌وبوی اصفهانی آمیخته شده است.
با این حال رویداد با انتقادهایی روبه‌رو شد که عمق فرهنگی‌اش را به چالش کشید. فعالان اجتماعی اشاره کردند که «ایران جان» فرصت طلایی طرح مطالبات اصفهان - از احیای رودخانه تا حفاظت از بافت تاریخی در برابر ساخت‌وسازهای بی‌رویه - را از دست داد. مدیران رسانه ملی که این پویش را الگویی برای دیپلماسی فرهنگی داخلی نامیدند، غافل از آن بودند که فرهنگ واقعی، بدون صدای مردم ناقص است. در حالی که برنامه‌های هنری سالن‌ها را پر کرد، بحث درباره پایداری محیطی و حفظ محیط فرهنگی به حاشیه رانده شد. این تناقض یادآوری می‌کند که فرهنگ ایرانی، با غنای چندلایه‌اش باید ابزاری برای انسجام ملی باشد، نه صرفا نمایش تاریخچه کهن.
چالش‌های پیش رو، فرصتی برای تحول است. اصفهان، مهد علما و هنرمندان می‌تواند با ادغام مسائل فرهنگی و اجتماعی در رویدادهای آینده - مثل جشنواره‌های موسیقی با موضوع «زاینده‌رود» - الگویی برای کل کشور شود. تصور کنید اگر «ایران جان» بعدی، با مشارکت مردم و جوامع محلی، به گردهمایی برای طرح مشکلات و راه‌حل‌ها در بستری فرهنگی بدل شود؛ جایی که هنرمندان و کارشناسان دست در دست، راه‌حل‌هایی برای حفظ سرزمین و میراث ایران پیشنهاد دهند. این همان چیزی است که فرهنگ ایرانی را جاودان کرده: تعاملی پویا برای حل چالش‌های روزگار.
در پایان هفته گذشته، رویداد مذکور در اصفهان به ما آموخت که فرهنگ، همچون گنبدهای فیروزه‌ای، اگر ترک بردارد، فرومی‌ریزد. «ایران جان»، جرقه‌ای بود برای بیداری ما حول هویت فرهنگی ایران. حالا نوبت ماست: آیا این آینه را صیقل خواهیم داد یا اجازه خواهیم داد گردوغبار فراموشی بپوشد؟ نصف جهان، جان ماست و فرهنگ کلید احیای آن.