صیقل دائمی گفتمان‌ها

مرتضی مفیدنژاد _ روزنامه‌نگار
۱۴ آبان ۱۴۰۴ - ۲۲:۴۰

گفتمان‌ها برای استمرار بقای خود همواره نیازمند پالایش و بازتولید مداوم هستند. به عبارت دیگر مفاهیم موجود در آنها باید در گذر ایام مورد بازبینی و صیقل دقیق قرار گیرند تا غبارها و زنگارهایی که ممکن است به مرور روی این مفاهیم بنشیند و ظاهر آنها را کدر کند زدوده شود. در غیر این صورت رفته‌رفته دچار بحران رکود و ایستایی شده، مشروعیت خود را از دست می‌دهند و لاجرم از متن به حاشیه می‌روند. لذا پالایش و صیقل دائمی گفتمان‌ها تنها راه جلوگیری از حاشیه‌نشینی آنها است. بی‌شک گفتمان انقلاب اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نیست.

آگاه: گفتمان انقلاب اسلامی که در سال ۱۳۵۷ رسماً به متن جامعه ایرانی آمد، اکنون در پنجمین دهه از حیات خود نیاز به طی کردن مرحله پالایش و بازتولید دارد. یعنی مفاهیم متشکله آن باید توسط کارشناسان آگاه و با تکیه بر متون و مراجع اصلی یک به یک ارزیابی و در صورت لزوم بازتفسیر شوند. بی‌تردید اگر از این مهم غفلت شود، خطراتی مانند فرسایش، ایستایی، ناهمخوانی با تحولات نوین و تحریف و دگردیسی در طول زمان انقلاب اسلامی را تهدید خواهد کرد و فرآیند انتقال گفتمان به نسل‌های جدید با موانع جدی روبه‌رو خواهد شد.
یکی از مهم‌ترین مفاهیم و موضوعات گفتمان انقلاب، مفهوم «استکبارستیزی و مقابله با استعمار» است که در ارتباط تنگاتنگ و معنادار با سایر مفاهیم مانند آزادی، عدالت، استقلال، جهاد، ایثار و شهادت یک منظومه کامل گفتمانی را هویت و معنا می‌بخشد. اهمیت استکبارستیزی و شناخت استعمار دشمن و مقابله با آن از آن جهت است که جزو ارکان اصلی فلسفه نهضت امام خمینی (ره) محسوب می‌شود و لذا همواره در صدر اهداف و آرمان‌های رهبران و مسئولان نظام جمهوری اسلامی قرار داشته است. به همین خاطر تبیین، غبارزدایی و بازتفسیر این مفهوم بسیار ضروری به نظر می‌رسد و به ویژه می‌تواند رافع شبهاتی باشد که امروزه در اذهان برخی از آحاد جامعه به‌ویژه نسل جوان وجود دارد. از جمله اینکه چرا به‌رغم تحمل فشارهای سیاسی و اقتصادی فراوان، طی سالیان گذشته همچنان بر راهبرد تخاصم با ایالات متحده آمریکا پافشاری کرده و نسبت به عادی‌سازی روابط خود با ابرقدرت جهانی اقدام نکرده‌ایم؟ یا اینکه هزینه‌های مبارزه با ابرقدرتی مثل آمریکا برای ما چقدر بوده است؟ سوالاتی اینچنینی و ده‌ها سؤال دیگر از این دست را رهبر انقلاب در سال‌های گذشته به فراخور حال و صورت‌های مختلف پاسخ داده‌اند اما آنچه بر اصحاب رسانه و صاحبان منبر و تاثیرگذار بر مردم لازم است، پایش و تلخیص این پاسخ‌ها، ارائه آنها در بسته‌بندی‌های مرتب و جذاب برای ارائه به مخاطب جوان و در نهایت نهادینه کردن آن در جریان فکری جامعه است. این جمله رهبر انقلاب در سخنرانی اخیرشان در روز دوشنبه ۱۲ آبان‌ماه را از یاد نبریم که تاکید کردند: «ما در تاریخ خودمان روزهای پیروزی داشته‌ایم، روزهای ضعف و اضمحلال هم داشته‌ایم که هر دو را باید به یاد داشت. تاریخ خودمان که می‌گویم، منظورم تاریخ هزارساله و دوهزارساله نیست. از دورانی که استعمار به وجود آمد و استعمار و استکبار در دنیا رایج شد، کشور ما هم برکنار نماند و حوادثی در کشور به وجود آمد؛ بعضی از این حوادث، حوادث مهم، پیروزمندانه، قدرت‌نمایانه است برای ملت ایران، بعضی از این حوادث هم حوادث تلخی است که من حالا اشاره خواهم کرد... ضبط این روزها در حافظه ملی کار لازمی است. حالا ممکن است شما این حوادث را درست نشناسید؛ ممکن است شما جوان‌های عزیز، حادثه وثوق‌الدوله یا حادثه [فتوای تحریم] تنباکوی میرزای شیرازی را درست ندانید که قضیه چیست؛ من توصیه مؤکد می‌کنم جمع‌های دانشجویی، جمع‌های دانش‌آموزی، جمع‌های بسیجی، جمع‌های اهل کتاب، بنشینند اینها را مطالعه کنند، بحث کنند، بدانند که در کشور چه اتفاقی افتاده. این توصیه مؤکد من به همه شماها است.»