آگاه: پس از استقبال رسمی از هیأت نظامی و نیروهای شرکت‌کننده، جلسه‌ای با حضور فرماندهان عالی‌رتبه نظامی دو کشور برگزار شد. در این جلسه، توضیحاتی پیرامون اهداف آموزشی رزمایش، سناریو، منطقه برگزاری، روند آماده‌سازی، در مراحل مختلف ارائه شد. دومین روز از رزمایش مشترک نیروهای ویژه نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران ویگان های ویژه نیروی زمینی ارتش جمهوری آذربایجان نیز روز گذشته با برگزاری مراسم رژه ادامه یافت.
سردار «ولی معدنی» معاون عملیات نیروی زمینی سپاه و فرمانده رزمایش مشترک، با بیان اینکه این رزمایش در راستای ارتقای اهداف راهبردی، عملیاتی و نظامی دو کشور و بر اساس توافقات روسای جمهور ایران و آذربایجان در حال انجام است، گفت: سال گذشته نیز مرحله اول آن در قلمرو جغرافیای جمهوری اسلامی ایران برگزار شد و امسال در ادامه همان مسیر در قلمرو جغرافیایی کشور آذربایجان در حال اجرا است. وی با اشاره به مشارکت یک گردان از تیپ نیروی ویژه میرزا کوچک خان نیروی زمینی سپاه در این رزمایش، تاکید کرد: نیروهای ویژه نیروی زمینی سپاه از آمادگی کامل تجهیزاتی، توان و مهارت تخصصی بالایی برخوردار هستند که بخشی از توان و تجهیزات خود را به منطقه رزمایش منتقل کرده‌ایم. با توجه به برگزاری این رزمایش، همکاری‌های نظامی ایران و جمهوری آذربایجان در حوزه نظامی و امنیتی را واکاوی کردیم. این سطح از همکاری‌ها از چه زمانی کلید خورد و چه پیامدهایی را به همراه دارد؟
تکیه بر روابط نظامی ۲۰ ساله
پایه روابط نظامی دو کشور بر توافقنامه همکاری نظامی که سال ۲۰۰۵ میلادی میان آنها در تهران امضا شده است، تکیه دارد. در این سند که پایه حقوقی همکاری باکو و تهران در عرصه نظامی و نظامی - فنی به شمار می‌رود ضرورت تلاش طرفین برای ادای سهم خود به منظور تقویت صلح، اعتماد، ثبات و توسعه همکاری‌های نظامی بین دو کشور مورد تاکید قرار گرفته است.
بر اساس مفاد این توافقنامه همکاری نظامی میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان با هدف تقویت قدرت دفاعی دو کشور انجام می‌شود و بر علیه هیچ کشوری ثالث نیست. این سند شامل همکاری دو کشور همسایه در عرصه‌های امنیت بین المللی، سیاست دفاع، صنایع دفاعی، بهداشت و پزشکی نظامی، برگزاری برنامه‌های نظامی، فرهنگی و ورزشی نیروهای مسلح، سازماندهی سفرهای متقابل مسئولان نظامی، رایزنی و نشست گروه‌های کاری، اطلاع رسانی متقابل درباره شرایط سیاسی و نظامی منطقه، مطالعات علمی و نظامی از جمله در حوزه ایجاد فناوری‌ای جدید نظامی و تجهیز متقابل سلاح است.
سفرهای متقابل مقامات نظامی دو کشور
سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ میلادی را می‌توان سال‌های پرتحرک تعاملات دو کشور همسایه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در حوزه نظامی و نظامی فنی دانست. سفرهای متقابل وزیران وقت دفاع ایران و جمهوری آذربایجان و نیز مقامات نظامی بلندپایه دیگر دو کشور، حضور فعال و متقابل ایران و جمهوری آذربایجان در نمایشگاه‌های بین المللی نظامی و صنایع دفاعی و نیز مشارکت در برنامه‌های نظامی منطقه‌ای و بین و المللی به میزبانی دو کشور نشانه تعاملات باکو و تهران در عرصه نظامی است.در راستای تعمیق تعاملات نظامی بین ایران و جمهوری آذربایجان نخستین نشست گروه کاری مشترک همکاری‌های نظامی دو کشور در ۲۴ و ۲۵ دسامبر سال ۲۰۱۷ میلادی (برابر ۳ و ۴ دی ماه سال ۱۳۹۶) در باکو برگزار شد. در این نشست هیأت نظامی جمهوری اسلامی ایران به سرپرستی حجت الله قریشی معاون وقت وزیر دفاع کشورمان حضور داشت. «ذاکر حسن اف» در دیدار با هیأت نظامی کشورمان با اشاره به اهمیت این نشست، آن را برای توسعه روابط دو کشور در حوزه‌های نظامی و امنیتی بسیار مهم عنوان کرد. همچنین امیر حاتمی، وزیر پیشین دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در جریان سفر اسفندماه سال ۱۳۹۶ به جمهوری آذربایجان بر عزم جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان برای همکاری در زمینه تولید مشترک صنایع دفاعی تاکید کرد و گفته بود که ظرفیت‌های متعددی برای توسعه همکاری دفاعی و نظامی بین دو کشور وجود دارد. همتای او نیز در این دیدار با قدرتمند ارزیابی کردن نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران گفت: مایلیم از تجارب ایران در حوزه‌های دفاعی استفاده کنیم.
دوران امضای تفاهمنامه مرزبانی
در همان مقطع و برای توسعه همکاری‌های نظامی و امنیتی، قبل از سفر سردار باقری به جمهوری آذربایجان سفرهای متقابل «قاسم رضایی» و «الچین قلی اف» فرماندهان مرزبانی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان انجام شد و در جریان آن تفاهمنامه همکاری مرزبانان دو کشور در زمینه‌های مختلف امضا شد.
سرانجام سرلشکر محمد باقری سال ۹۷ عازم باکو شد و در مدت دو روز اقامت خود با رئیس‌جمهور، نخست وزیر، وزیر دفاع، رئیس مجلس ملی و دیگر مقامات جمهوری آذربایجان دیدار و مذاکره کرد. این نخستین سفر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان به جمهوری آذربایجان بود، از این رو اهمیت ویژه‌ای داشت؛ مسائل منطقه‌ای، توسعه همکاری‌های نظامی و دفاعی در حوزه‌های زمینی، دریایی، هوایی و مرزی و مسائل راهبردی همچون مبارزه با تروریسم بین هیات عالی رتبه نظامی کشورمان با همتایان خود در جمهوری آذربایجان بررسی و نتیجه آن تفاهمنامه توسعه همکاری‌های نظامی شد. از این رو سرلشکر باقری با دست پُر به تهران بازگشت.
چشم‌انداز همکاری‌های نظامی، امنیتی
مهدی خرسند، پژوهشگر مسائل اوراسیا قبلاً گفت‌وگویی با پایگاه اطلاع رسانی شورای راهبردی روابط خارجی ایران داشت. او در این گفت و گو درباره سطح روابط نظامی ایران و آذربایجان و سبقه روابط این دو کشور اشاره کرده و گفته بود: به دلیل تغییر معادلات منطقه‌ای و تمرکز ایران و توجه بیشتر تهران به مرزهای شمال غربی خود و تاکید رهبر انقلاب بر لزوم عدم تغییر مرزهای منطقه در قفقاز جنوبی، جمهوری آذربایجان متوجه میزان نفوذ و تاثیرگذاری جمهوری اسلامی ایران شده و به این درک رسیده که اگر منافع ایران در این منطقه مورد تهدید قرار گیرد، هرگز ایران این مسئله را نخواهد پذیرفت و منافع باکو که از ژئوپلیتیک سستی رنج می‌برد و همواره تحت تهدیدات ژئوپلتیکی است، ایجاب می‌کند که با همسایه بزرگ‌تر یعنی ایران تعاملات جدی‌تری داشته باشد. وی اظهار کرد: همین مسئله مهم سبب شده که در انتهای سال ۲۰۲۱ و در سال ۲۰۲۲ شاهد تغییر رویکرد در باکو نسبت به تعامل با جمهوری اسلامی ایران باشیم و همین موضوع نیز باعث شد که شاهد افزایش همکاری‌ها به خصوص در زمینه نظامی بین دو کشور باشیم.
کارشناس مسائل اوراسیا درباره سابقه همکاری‌های نظامی دو کشور نیز گفت: «اولین تجربه همکاری دو کشور در حوزه نظامی به جنگ خونین باکو و ایروان در قضیه قره باغ در سال ۱۹۹۱ باز می‌گردد که پس از درخواست رسمی جمهوری آذربایجان، ایران به باکو کمک مستشاری کرد و از آن زمان تقریباً این همکاری‌ها در سطوح مختلف و با فراز و فرود جریان داشته است. ذکر این نکته بسیار مهم است که جمهوری آذربایجان به دلیل معطوف شدن نگاه تهران به توسعه روابط با همسایگان، تامین رفاه و پیشرفت خود را در جلب نظر همسایه بزرگ‌تر یعنی ایران می‌بیند؛ بنابراین به دلیل نوع تعاملات اقتصادی تعریف شده بین ایران و جمهوری آذربایجان در آینده شاهد توسعه همکاری‌های اقتصادی و دستیابی به همکاری‌های قوی‌تر در زمینه‌های امنیتی، اجتماعی و سیاسی بین دو طرف خواهیم بود.»
از آن زمان تاکنون، روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی دو کشور توسعه یافت و رزمایش ارس ۲۰۲۵ آخرین همکاری تهران و باکو برای تقویت همکاری‌های دفاعی است. همین مسیر باید استمرار یابد، به دلیل آنکه توسعه بیش از پیش ایران و جمهوری آذربایجان، به نفع دو کشور و متحدان و شرکای آنان تمام می‌شود و آنکه ضرر خواهد کرد، رژیم صهیونی است.
نظر شما