آگاه: تجربه شهادت افرادی چون شهریاری، احمدی روشن، علی‌محمدی، فخری‌زاده و شهدای اخیر علمی نشان می‌دهد که دشمن به‌روشنی بر نقش دانشمندان در اقتدار ملی آگاه است و در نبود امکان جنگ مستقیم، ترور علم را به‌عنوان ابزار مهار ایران برگزیده است. فضای علمی ایران در سال‌های اخیر به میدان تقابل میان اراده ملی برای پیشرفت و نظام سلطه برای توقف آن تبدیل شده که چهره‌هایی چون شهید محمدعلی طهرانچی و فریدون عباسی نماد این رویارویی هستند؛ دانشمندانی که با تکیه بر دانش بومی، تعهد ملی و مقاومت در برابر فشارها، ستون‌های استواری برای استقلال علمی کشور بنا نهادند، زیرا ایران با وجود تحریم‌ها، تهدیدها و محدودیت‌های گسترده، توانسته در بسیاری از حوزه‌های پیشرفته علمی به جایگاهی قابل‌توجه دست یابد. به‌عنوان مثال دستیابی به چرخه کامل سوخت هسته‌ای، پیشرفت‌های چشمگیر در فناوری نانو، تولید داروهای پیچیده بیوتکنولوژیک، توسعه توانایی‌های فضایی و گسترش فناوری‌های بومی در صنایع دفاعی، تنها بخشی از کردهای این جهش علمی است.
لذا یکی از مهم‌ترین مولفه‌های این پیشرفت، شکل‌گیری «شبکه علمی مقاومتی» است؛ این شبکه که متشکل از دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی، صنایع دانش‌بنیان و گروه‌های جهادی علمی است، توانسته فاصله ایران با کشورهای پیشرفته را در برخی حوزه‌ها به‌شدت کاهش دهد که نمونه‌های موفق آن را می‌توان در تولید واکسن‌های ایرانی، طراحی پهپادهای پیشرفته یا توسعه سامانه‌های مخابراتی و هوش‌مصنوعی مشاهده کرد؛ حوزه‌هایی که مستقیما با مسائل امنیت ملی، سلامت عمومی و اقتصاد دانش‌بنیان گره‌خورده‌اند. این مسیر البته بدون هزینه نبوده است. ترور دانشمندان، تحریم تجهیزات، محدودیت در تبادل علمی و بایکوت بین‌المللی تنها بخشی از موانعی بوده‌اند که ایران با آنها مواجه شده است. اما همین فشارها، انگیزه‌ای مضاعف برای بومی‌سازی و اتکای درون‌زا ایجاد کرده‌اند. در چنین شرایطی است که چهره‌هایی چون شهیدان طهرانچی و عباسی، نه فقط مدیران علمی بلکه معماران مقاومت فناورانه ایران محسوب می‌شوند؛ افرادی که به‌جای مهاجرت یا انفعال، به میدان ساختن قدرت ملی وارد شدند.
محمدعلی طهرانچی، استاد فیزیک کاربردی و از مدیران موثر نظام آموزش عالی، در سال‌های اخیر نقش مهمی در جهت‌دهی به سیاست‌های علمی کشور ایفا کرد؛ وی در سمت‌هایی چون ریاست دانشگاه شهید بهشتی، عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی و ریاست دانشگاه آزاد اسلامی، همواره بر پیوند علم با هویت ایرانی اسلامی تاکید داشت؛ طهرانچی دانشگاه را نه صرفا نهاد آموزشی، بلکه بستری برای تولید قدرت ملی و تمدن‌سازی می‌دانست. او ازجمله مدافعان سرسخت استقلال علمی در برابر فشارهای خارجی و تحریم‌های تکنولوژیک بود؛ حمایت‌های او از پروژه‌های راهبردی در زمینه نانو، هسته‌ای، هوافضا و علوم شناختی، حاکی از نگاهی راهبردی به نقش دانشگاه در منظومه قدرت ملی بود.
در کنار او نام دکتر فریدون عباسی دوانی نیز به‌عنوان یکی از استوانه‌های علمی و مدیریتی حوزه انرژی هسته‌ای، جایگاه برجسته‌ای دارد. عباسی استاد فیزیک هسته‌ای و رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران از معدود دانشمندانی است که در جریان حملات تروریستی علیه دانشمندان ایرانی هدف قرار گرفت، اما زنده ماند. بدین صورت که در آذر ۱۳۸۹ در یکی از بی‌سابقه‌ترین اقدامات تروریستی، عوامل وابسته به رژیم صهیونیستی با نصب بمب مغناطیسی روی خودروی عباسی، تلاش کردند او را ترور کنند؛ این سوءقصد که با هدف توقف برنامه هسته‌ای ایران انجام شد اما به طرز معجزه‌آسایی از آن جان سالم به در برد و پس از آن، هدایت سازمان انرژی اتمی را در یکی از پرچالش‌ترین مقاطع تاریخ خود به عهده گرفت.
در دوران ریاست عباسی، ایران با تحریم‌های گسترده، تهدیدهای امنیتی و محدودیت‌های بین‌المللی مواجه بود. اما او با اتکا به توان داخلی و شبکه دانشمندان ایرانی، مسیر توسعه چرخه سوخت هسته‌ای، افزایش ظرفیت غنی‌سازی و تقویت زیرساخت‌های تحقیقاتی را پی گرفت و با صراحت لهجه از ضرورت مقاومت علمی در برابر نظام سلطه سخن گفت و پس از اتمام دوره مدیریتی خود به‌عنوان نماینده مجلس یازدهم به فعالیت سیاسی ادامه داد.
اما دشمنی با دانشمندان ایرانی همچنان ادامه دارد که نمونه بارز آن ترور طهرانچی و عباسی در کنار دانشمندان هسته‌ای دیگر یعنی شهیدان دکتر عبدالحمید مینوچهر، دکتر احمدرضا ذوالفقاری، دکتر سیدامیرحسین فقهی و دکتر مطلبی‌زاده توسط رژیم صهیونیستی در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ است؛ این ترورها که باردیگر جامعه علمی کشور را در بهت و خشم فرو برد، در ادامه سلسله عملیات‌های خرابکارانه‌ای ارزیابی می‌شود که هدف آنها جلوگیری از پیشرفت‌های راهبردی ایران در حوزه‌های حساس فناوری است.
ترور این دانشمند در حالی رخ داد که ایران در سال‌های اخیر گام‌های بلندی در زمینه فناوری‌های پیشرفته ازجمله هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی، صنایع دفاعی و هسته‌ای برداشته است؛ تجربه شهادت افرادی چون شهریاری، احمدی‌روشن، علی‌محمدی، فخری‌زاده و این شهدای اخیر علمی نشان می‌دهد که دشمن به‌روشنی بر نقش دانشمندان در اقتدار ملی آگاه است و در نبود امکان جنگ مستقیم، ترور علم را به‌عنوان ابزار مهار ایران برگزیده است. با این حال، آنچه مانع تحقق اهداف دشمن شده، نه فقط ساختارهای فنی، بلکه فرهنگ علم است؛ فرهنگی که طهرانچی و عباسی به‌عنوان الگوهای آن شناخته می‌شوند. این دو چهره هر یک به‌گونه‌ای، یکی در عرصه آموزش و نهاد علم و دیگری در میدان اجرای پروژه‌های راهبردی، مفهوم «علم در خدمت استقلال» را به عمل درآوردند. در مجموع مسیر شهدای علمی و دانشمندان متعهدی چون طهرانچی و عباسی نشان می‌دهد که علم در جمهوری اسلامی ایران، تنها ابزار پیشرفت نیست، بلکه ابزاری برای حفظ عزت ملی و مقابله با استکبار جهانی است. استمرار این مسیر نیازمند تربیت نسلی تازه بر مبنای همین الگوهای تعهد، تخصص و شجاعت است.
درباره دانشمندان هسته‌ای که در حمله اسرائیل شهید شدند
در پی حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به ایران در بامداد ۲۳ خردادماه ۱۴۰۴ جمعی از دانشمندان هسته‌ای کشور به شهادت رسیدند. بنا بر اعلام منابع رسمی عبدالحمید مینوچهر، احمدرضا ذوالفقاری، سید امیرحسین فقهی، مطلبی‌زاده، محمدمهدی طهرانچی و فریدون عباسی از دانشمندان هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در حملات رژیم صهیونیستی ترور و به شهادت رسیدند.
محمدمهدی طهرانچی:
متولد سال ۱۳۴۴، استاد ممتاز دانشکده فیزیک دانشگاه شهید بهشتی و استاد تمام پایه ۴۱ دانشگاه و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بود. حوزه فعالیت علمی وی فیزیک ماده چگال، محاسبات کوانتومی، نانوفیزیک و نانوتکنولوژی، ابررسانایی دمای بالا، شبیه‌سازی‌های محاسباتی در مواد، خواص الکترونیکی و مغناطیسی مواد و فیزیک محاسباتی بود.
اخذ مدرک کارشناسی: فیزیک، دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۶۷، کارشناسی‌ارشد: فیزیک حالت جامد، دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۷۰، دکتری: فیزیک حالت جامد، دانشگاه شهید بهشتی در سال ۱۳۷۶، فرصت مطالعاتی: مرکز بین‌المللی فیزیک نظری عبدالسلام (ICTP)، تریسته، ایتالیا در سال‌های ۱۳۷۵-۱۳۷۶ از سوابق تحصیلی وی بود.
بر اساس پایگاه‌های علمی معتبر، طهرانچی دارای بیش از ۱۵۰ مقاله در مجلات معتبر بین‌المللی (ISI)، بیش از ۳۰۰۰ استناد به آثار علمی، شاخص اچ (h-index)، تعداد ۱۲ کتاب تالیفی و ترجمه، هشت ثبت اختراع در حوزه فناوری‌های نوین به همراه راهنمایی ده‌ها پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد و رساله دکتری بوده است. وی عضو انجمن فیزیک ایران، عضو هیئت موسس انجمن نانوفناوری ایران، عضو انجمن علمی اپتیک و فوتونیک ایران و داور مجلات معتبر بین‌المللی فیزیک بود. وی در مرداد ۱۳۹۷، طهرانچی با حکم محمد فرهادی وزیر علوم، به‌عنوان سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی منصوب شد و سپس در آبان ۱۳۹۷ با حکم رهبر انقلاب به ریاست این دانشگاه منصوب شد و از آن زمان تاکنون اقدامات و برنامه‌های کلانی را در این دانشگاه پیاده کرد.
طهرانچی، پیش از این در سال‌های ۱۳۹۱-۱۳۹۵ ریاست دانشگاه شهید بهشتی را برعهده داشت و پس از آن معاونت پژوهشی و فناوری این دانشگاه را عهده‌دار بود. از دیگر مسئولیت‌های وی می‌توان به ریاست مرکز نشر دانشگاهی در سال‌های ۱۳۹۵-۱۳۹۶، ریاست دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران در سال‌های ۱۳۹۶-۱۳۹۷، قائم‌مقام رئیس دانشگاه آزاد در امور علوم، مهندسی و کشاورزی در سال‌های ۱۳۹۶-۱۳۹۷، ریاست مرکز همکاری‌های علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، ریاست سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری کشور در سال‌های ۱۳۹۱-۱۳۹۲، عضویت در شورای عالی عتف (علوم، تحقیقات و فناوری) و عضویت در هیئت امنای دانشگاه‌های مختلف اشاره کرد. طهرانچی استاد نمونه کشوری سال ۱۳۸۹، پژوهشگر برتر دانشگاه شهید بهشتی (چندین دوره)، برنده جایزه علامه طباطبایی برای کتاب برتر دانشگاهی و دارنده نشان درجه یک علمی از رئیس‌جمهور بود.
فریدون عباسی دوانی:
متولد ۱۳۳۷ دانش‌آموخته دکترای فیزیک هسته‌ای از دانشگاه شهید بهشتی و رئیس گروه فیزیک دانشگاه امام حسین و عضو شورای مرکزی انجمن هسته‌ای ایران بود. وی از سال ۱۳۷۲ عضو هیئت علمی دانشکده فیزیک دانشگاه امام حسین (ع) بود و در سال ۱۳۸۶ به‌عنوان استاد نمونه کشوری انتخاب شد. عباسی از دانشمندان هسته‌ای ایران است که در هشت آذر ۱۳۸۹، همزمان با ترور مجید شهریاری و دیگر فیزیک‌دانان و مهندسان هسته‌ای ایران، هدف سوءقصد عوامل رژیم صهیونیستی قرار گرفت و منجر به مجروحیت وی شد. وی در بهمن ۱۳۸۹ به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی منصوب شد و تا مرداد ۱۳۹۲ این سمت را بر عهده داشت.
عبدالحمید مینوچهر:
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و سردبیر در فصلنامه فناوری و انرژی هسته‌ای بود. وی از سال ۱۴۰۱ ریاست دانشکده مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی را بر عهده داشت.
حوزه فعالیت علمی وی موضوعات غلاف سوخت، آزمون غیرمخرب، جریان‌های گردابی بود. وی همچنین سردبیر فصلنامه فناوری و انرژی هسته‌ای بود و مقالاتی در حوزه هسته‌ای منتشر کرده بود. مقالاتی ازجمله «ارزیابی ناپیوستگی‌های غلاف سوخت هسته‌ای با استفاده از شبیه‌سازی آزمون غیرمخرب جریان‌های گردابی»، «بررسی نوسانات زینان بر اثر ورود میله کنترل در قلب رآکتور بوشهر»، «پیشنهاد معیاری برای انتخاب فرکانس آزمون جریان گردابی»، «محاسبه خواص ساختاری، مکانیکی و ترمودینامیکی فلز نیکل و بررسی تاثیر وجود نقص نقطه‌ای تهی جای بر این خواص به روش شبیه‌سازی دینامیک مولکولی»، «تحلیل عددی رفتار ترمومکانیکی میله سوخت (۲UO) در حالت پایا با استفاده از روش المان محدود»، «بررسی اثر نانوذرات سیلیکون کربید بر خواص مکانیکی و گرمایی رزین اپوکسی آرالدایت با روش دینامیک مولکولی»، «بررسی برخی جنبه‌های مهم ایمنی ذاتی رآکتور برست-۳۰۰، رآکتور سریع نسل چهارم خنک شده با سرب»، «حل معادله پخش نوترون با استفاده از روش بدون مش بر پایه تابع‌های شعاعی وندلند در مختصات دوبعدی کارتزین»، «تعیین پارامترهای چشمه ناشناخته پخش جوی با استفاده از نرم‌افزار AERMOD و استنتاج بیزین همراه با زنجیره مارکوف مونت‌کارلو» و «تعیین وابستگی ضریب جداسازی سانتریفیوژ گازی به برخی پارامترهای اصلی» از دکتر مینوچهر در مجلات علمی و کنفرانس‌های علمی منتشر شده‌اند.
احمدرضا ذوالفقاری :
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و مدیرمسئول فصلنامه فناوری و انرژی هسته‌ای بوده است. در سایت دانشگاه شهید بهشتی، سمت معاونت پشتیبانی، مالی و مدیریت منابع دانشگاه برای وی درج شده است.
ذوالفقاری از همکاران دکتر مینوچهر بوده و مقالاتی ازجمله «بهینه‌سازی اتصال آب‌شیرین‌کن به نیروگاه سیکل ترکیبی کرمان با ترکیب شبکه عصبی مصنوعی و الگوریتم جست‌وجوی گرانش»، «محافظت در برابر پرتوهای گاما با کاربرد بتن سنگین حاوی سر باره سرب»، «تحلیل عددی رفتار ترمومکانیکی میله سوخت (UO۲) در حالت پایا با استفاده از روش المان محدود»، «حل معادله پخش نوترون با استفاده از روش بدون مش بر پایه تابع‌های شعاعی وندلند در مختصات دوبعدی کارتزین»، «تعیین پارامترهای چشمه ناشناخته پخش جوی با استفاده از نرم‌افزار AERMOD و استنتاج بیزین همراه با زنجیره مارکوف مونت‌کارلو» و «طراحی و ساخت سیستم کنترلر چشمه یونی از نوع برخورد الکترونی برای سیستم طیف‌نگار جرمی» ازجمله ذوالفقاری در کنفرانس‌ها و مجلات علمی بوده است.
دکتر سید امیرحسین فقهی:
متولد سال ۱۳۵۷ و دارای مدرک کارشناسی فیزیک (گرایش هسته‌ای) از دانشگاه ارومیه، کارشناسی‌ارشد در رشته مهندسی هسته‌ای (گرایش انرژی) و دکتری مهندسی هسته‌ای (گرایش انرژی) از دانشگاه صنعتی امیرکبیر بوده است.
وی از سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را به‌عنوان عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی آغاز کرد و از سال ۱۳۹۵ به مرتبه استادی نائل شده و در سمت‌هایی ازجمله مدیر امور هیئت علمی، دبیر هیئت اجرایی جذب و دبیر هیئت ممیزه دانشگاه به خدمت مشغول بود. وی که از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ عضو تیم تجزیه و تحلیل حوادث در پروژه FMP سازمان انرژی اتمی ایران بود و هدایت محققان پسادکتری، راهنمایی رساله‌های دکتری و راهنمایی پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد را در کارنامه علمی و دانشگاهی خود داشته است. فقهی ۱۵۸ مقاله علمی ارائه شده در نشریات معتبر بین‌المللی، ۳۸ مقاله علمی ارائه شده در کنفرانس‌های معتبر بین‌المللی، ۹۸ مقاله علمی ارائه شده در مجلات و کنفرانس‌های معتبر ملی، هفت کتاب تالیف و ترجمه شده ملی و بین‌المللی و پنج نوآوری علمی معتبر را نیز در سابقه کاری خود ثبت کرده است. وی عضو هیئت ممیزه پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای سازمان انرژی اتمی ایران (نماینده وزارت علوم)، عضو هیئت تحریریه فصلنامه فناوری و انرژی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی، مدیر گروه کاربرد پرتوها در دانشگاه شهید بهشتی، نماینده تام‌الاختیار دانشگاه شهید بهشتی در کمیته دائمی تشعشعات فضایی سازمان فضایی ایران نیز بوده است. ازجمله افتخارات علمی فقهی می‌توان به استاد نمونه کشوری (سال ۱۳۹۸)، پژوهشگر برگزیده دانشگاه شهید بهشتی (سال ۱۳۹۴)، مدرس نمونه دانشگاه شهید بهشتی (سال ۱۳۹۰)، پژوهشگر برتر دانشگاه شهید بهشتی (سال ۱۳۸۹)، رتبه دوم پژوهش‌های کاربردی در بیست و سومین جشنواره بین‌المللی خوارزمی (سال ۱۳۸۸)، رتبه اول پژوهش‌های توسعه‌ای در پانزدهمین جشنواره جوان خوارزمی (سال ۱۳۹۲)، فرصت مطالعاتی مرکز تحقیقات سرن در اروپا (سال ۱۳۸۶) و تالیف و ترجمه کتاب در انتشارات ملی و بین‌المللی در زمینه کاربردهای صنعتی رادیوایزوتوپ‌ها، صنعت مواد و صنعت فولاد اشاره کرد. وی همچنین فعالیت‌های صنعتی نیز داشته است که ازجمله آنها همکاری موثر در راه‌اندازی و بهره‌برداری از اولین سایت پرتودهی بخش خصوصی کشور، مشارکت و همکاری در پیاده‌سازی، استقرار و اخذ گواهی‌نامه بین‌المللی ISO۹۰۰۱:۲۰۱۵ و ISO۱۳۴۸۵:۲۰۱۶ بر مبنای ISO۱۱۱۳۷ در سامانه پرتودهی شهرکرد، طراحی و ساخت فلومترهای دوفازی گاز - مایع، طراحی و ساخت تست لوپ دوفازی با هدف ساخت و کالیبراسیون فلومترهای دوفازی گاز - مایع، طراحی، ساخت و کالیبراسیون پروب ضخامت سنج لایه روکش، بر مبنای روش بتای پس پراکنده، طراحی و ساخت دستگاه سنجش چگالی با استفاده از پرتوهای گاما برای پایش محصولات نفتی - ثبت اختراع، طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی دستگاه عیب‌یابی برج تقطیر از طریق اسکن با پرتوهای گاما - ثبت اختراع، تولید دانش فنی پلیمرهای مقاوم در برابر شعله از طریق استفاده توامان مواد افزودنی و پرتودهی با هدف کاهش احتمال آتش‌سوزی، تولید پلیمرهای مقاوم در برابر شعله - ثبت اختراع، طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی دستگاه آنالیز سیمان، تولید دانش فنی فولادهای با قابلیت خود ترمیمی در برابر آسیب پرتویی - فولادهای مورد استفاده در صنایع هسته‌ای، طراحی و ساخت ابزارهای تشخیصی مورد استفاده در شتاب‌دهنده‌های ذرات، طراحی سیستم نوترون رادیوگرافی صنعتی برای رآکتور اراک، طراحی و برنامه‌نویسی نرم‌افزار محاسبات مصرف سوخت رآکتورهای قدرت، طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی باتری رادیوایزوتوپی با تیرک خود نوسانی بوده است.
نظر شما