آگاه: آنچه خواندید از گفت‌وگوی مفصلی در نشریه آمریکایی In These Times بود که در چند روز گذشته با چند چهره از جنبش‌های دانشجویی حامی فلسطین و مخالف رژیم صهیونیستی صورت گرفته شده است. مومودو تال که دانشجوی دکترای مطالعات آفریکانا در دانشگاه کرنل است و از قاهره تماس گرفته در این گفت‌وگو می‌گوید: «شرایط عینی برای شکل‌گیری یک جنبش ضدامپریالیستی بزرگ فراهم است. سوال این است که چگونه شرایط ذهنی را ایجاد کنیم تا مردم بخواهند بخشی از این جنبش باشند. مردم فکر می‌کنند «فلسطین خیلی دور است»، اما مثلا چند نفر از پلیس‌های آمریکا توسط سربازان اسرائیلی آموزش دیده‌اند؟ ایدئولوژی صهیونیسم در حال فروپاشی است، اما پیروزی ما قطعی نیست. من ۱۰۰ درصد مطمئنم فلسطین آزاد خواهد شد، اما در مسیر آزادی، صهیونیست‌ها و آمریکا ممکن است دنیا را به آشوب بکشانند. باید برای آن روز برنامه‌ریزی کنیم. این سوالاتی است که باید در فضای سازماندهی خود با آن دست‌وپنجه نرم کنیم.» این گفته بیش از همه می‌تواند چکیده‌ای از این گفت‌وگو باشد.
زمینه‌های استحکام جنبش‌های حامی فلسطین
اشغال فلسطین، همواره کانون توجه و نگرانی در عرصه بین‌المللی بوده است. تحولات اخیر، به‌ویژه تشدید بی‌سابقه تنش‌ها در خاورمیانه از اکتبر ۲۰۲۳ و متعاقبا رویارویی مستقیم کشور ما و رژیم اشغالگر در آوریل ۲۰۲۴، کاتالیزوری قوی برای احیا و تقویت چشمگیر جنبش‌های حامی فلسطین در سراسر جهان بوده است.
این مقاله به تحلیل جامع چگونگی تاثیر این درگیری‌ها بر افزایش فعالیت‌ها و حمایت‌های جهانی از آرمان فلسطین، با تمرکز بر روندهای مستند تا اواسط سال ۲۰۲۵ می‌پردازد و تحولات سیاسی، اجتماعی و بین‌المللی مرتبط را با استناد به منابع معتبر خارجی بررسی می‌کند. از اکتبر ۲۰۲۳ با آغاز عملیات نظامی گسترده رژیم اسرائیل در نوار غزه در پاسخ به حمله حماس، توجه جهانی به بحران انسانی و وضعیت فلسطینیان به‌شدت افزایش یافت. این رویدادها، موجی از اعتراضات و همبستگی را در سراسر جهان برانگیخت. تشدید بی‌سابقه تنش‌ها بین ایران و رژیم اسرائیل در آوریل ۲۰۲۴ که شامل حمله رژیم اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق و پاسخ موشکی و پهپادی بی‌سابقه ایران به اسرائیل بود، منطقه را در آستانه یک درگیری گسترده‌تر قرار داد. این تبادل حملات که به طور گسترده توسط رسانه‌های معتبر بین‌المللی پوشش داده شد، بر روایت‌های پیرامون نزاع فلسطین تاثیر مستقیم گذاشت و آن را در کانون توجهات جهانی نگه داشت.
رویترز در ۱۹ آوریل ۲۰۲۴ در گزارشی به نقل از تحلیلگران، تاکید کرد که «این تبادل مستقیم، قواعد بازی را تغییر داده و خطرات تشدید تنش در خاورمیانه را به‌شدت افزایش داده است.» این وضعیت، با برجسته کردن نقش جمهوری اسلامی به عنوان یکی از بازیگران اصلی منطقه و حامی گروه‌های مقاومت فلسطینی، به طور مستقیم بر آگاهی و احساس فوریت در میان حامیان فلسطین افزود. نیویورک‌تایمز در ۱۳ آوریل ۲۰۲۴ نیز در تحلیلی پس از حمله ایران نوشت: این درگیری‌ها نه‌تنها ابعاد جدیدی به رقابت‌های منطقه‌ای بخشید، بلکه نگاه جهانی را به ریشه‌های عمیق‌تر بی‌ثباتی، از جمله مسئله فلسطین، جلب کرد. این رویدادها، زمینه‌ساز موج جدید و گسترده‌تری از فعالیت‌های حمایتی شد که تا اواسط سال ۲۰۲۵ ادامه یافته است.
در پی رویدادهای اواخر ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، افکار عمومی جهانی شاهد یک بیداری بی‌سابقه بود که منجر به افزایش چشمگیر فعالیت‌های جنبش‌های حامی فلسطین تا اواسط سال ۲۰۲۵ شده است. این خیزش، در ابعاد مختلفی قابل‌مشاهده است که از آن می‌توان به تداوم و تشدید اعتراضات و تظاهرات جهانی اشاره کرد. خیابان‌های شهرهای بزرگ جهان تا اواسط ژوئیه ۲۰۲۵ همچنان صحنه تظاهرات عظیم حامیان فلسطین است. این تجمعات که غالبا سازمان‌یافته‌تر و پرتعدادتر از سال‌های پیشین هستند، نه‌تنها خواستار آتش‌بس فوری و پایان اشغالگری‌اند، بلکه به طور فزاینده‌ای دولت‌های خود را برای اتخاذ مواضع قاطعانه علیه اقدامات رژیم اسرائیل تحت‌فشار قرار می‌دهند.
الجزیره انگلیسی در ۲۰ مه ۲۰۲۴ در گزارشی وسیع از تظاهرات جهانی در پی عملیات رفح نوشت: میلیون‌ها نفر در سراسر جهان همبستگی خود را با مردم فلسطین اعلام کرده‌اند. این موج از اعتراضات بی‌سابقه بوده است. این روند در ماه‌های بعدی و تا اواسط ۲۰۲۵ ادامه یافت. گاردین در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۴ به تظاهرات گسترده در لندن اشاره کرد و نوشت: ده‌ها هزار نفر در مرکز لندن در حمایت از فلسطین راهپیمایی کردند و خواستار پایان نسل‌کشی در غزه شدند. این تجمعات، فشار فزاینده‌ای بر دولت بریتانیا برای بازنگری در سیاست‌های خود در قبال رژیم اسرائیل وارد کرده است.
اوج‌گیری جنبش‌های آکادمیک و دانشجویی
دانشگاه‌ها در ایالات متحده، بریتانیا و سایر کشورهای غربی به کانون‌های اصلی بحث و فعالیت‌های حمایتی از فلسطین تبدیل شده‌اند. اعتراضات دانشجویی که از اواخر ۲۰۲۳ و بهار ۲۰۲۴ آغاز شد، در اواسط ۲۰۲۵ نیز با تحصن‌ها و کمپین‌های مستمر ادامه یافته و منجر به فشارهای بی‌سابقه‌ای بر مدیریت دانشگاه‌ها شده است.
نیویورک‌تایمز در ۲۷ آوریل ۲۰۲۴ در گزارشی گسترده درباره اعتراضات دانشجویی در دانشگاه کلمبیا و سایر دانشگاه‌های آمریکا نوشت: «تحصن‌ها و اعتراضات دانشجویی در حمایت از فلسطین، به پدیده‌ای ملی تبدیل شده و منجر به بازداشت ده‌ها دانشجو شده است. این جنبش‌ها، نشان‌دهنده نارضایتی عمیق نسل جوان از سیاست‌های فعلی دولت در قبال منازعه اسرائیل و فلسطین است.» بی‌بی‌سی در ۱۵ مه ۲۰۲۴ نیز گزارش داد که در بریتانیا، دانشجویان در دانشگاه‌های آکسفورد، کمبریج و منچستر، اردوگاه‌های همبستگی با غزه برپا کرده‌اند و خواستار شفافیت مالی و قطع سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مرتبط با اسرائیل هستند. این جنبش‌های دانشجویی، تا اواسط ۲۰۲۵ نیز فعال بوده و بحث‌های گسترده‌ای را در مورد آزادی بیان و استقلال دانشگاه‌ها برانگیخته‌اند.
رشد بی‌سابقه جنبش بایکوت، قطع سرمایه‌گذاری و تحریم (BDS)
جنبش BDS که هدف آن اعمال فشار اقتصادی و سیاسی بر رژیم صهیونیستی اسرائیل است، پس از تشدید درگیری‌ها شاهد رشد چشمگیری بوده و فعالیت آن تا اواسط سال ۲۰۲۵ نیز با قدرت ادامه دارد. الجزیره انگلیسی در ۱۲ ژوئن ۲۰۲۴ در گزارشی تحلیلی اشاره کرد: میزان حمایت از جنبش BDS، به‌ویژه در میان مصرف‌کنندگان و فعالان اجتماعی در غرب، به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. برندهای بین‌المللی متعددی تحت‌فشار قرار گرفته‌اند تا روابط تجاری خود را با اسرائیل مورد بازنگری قرار دهند. فایننشال تایمز در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۴ در مقاله‌ای به تحلیل تاثیرات اقتصادی بالقوه کمپین‌های بایکوت بر شرکت‌های بین‌المللی فعال در این رژیم پرداخت و اشاره کرد که برخی شرکت‌ها شروع به بازنگری در سرمایه‌گذاری‌های خود به دلیل فشار افکار عمومی و ریسک‌های شهرت کرده‌اند. این روند تا اواسط ۲۰۲۵ نیز مشاهده می‌شود، و برخی شرکت‌ها گزارش‌هایی مبنی بر کاهش همکاری‌ها یا شفاف‌سازی در مورد فعالیت‌هایشان منتشر کرده‌اند.
شروع به کار دوباره جنبش‌های حامی فلسطین
رسانه‌های معتبر بین‌المللی، از زمان آغاز عملیات نظامی رژیم اسرائیل در غزه در اکتبر ۲۰۲۳ و به‌ویژه پس از تنش‌های مستقیم بین ایران و رژیم اشغالگر در آوریل ۲۰۲۴، به طور گسترده به پوشش و تحلیل شروع به کار دوباره و تشدید فعالیت‌های جنبش‌های حامی فلسطین و ضد اسرائیل پرداخته‌اند. این گزارش‌ها نشان‌دهنده افزایش بی‌سابقه آگاهی عمومی و بسیج مردمی است. نیویورک‌تایمز هفت نوامبر ۲۰۲۳ در گزارشی به افزایش چشمگیر تعداد و اندازه تظاهرات در غرب پس از هفت اکتبر پرداخت و اشاره کرد که این اعتراضات از حاشیه به متن آمده‌اند و شامل طیف وسیع‌تری از مردم می‌شوند. این مقاله نشان می‌دهد که جنبش‌ها قبل از تنش‌های ایران و اسرائیل جانی دوباره گرفته بودند و درگیری‌های بعدی به آن شتاب بخشید.
فشار فزاینده بر دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی
افزایش حمایت‌های عمومی و فعالیت‌های جنبش‌ها، فشار بی‌سابقه‌ای بر دولت‌ها برای اتخاذ مواضع قاطع‌تر در قبال اسرائیل تا اواسط ۲۰۲۵ وارد کرده است. رویترز در ۲۸ مه ۲۰۲۴ گزارش داد که اسپانیا، ایرلند و نروژ رسما کشور فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند، اقدامی که فشار دیپلماتیک بر اسرائیل را افزایش داده و نشان‌دهنده تغییر در نگرش بخش‌هایی از اروپا است. این تصمیم در ماه‌های بعد و تا اواسط ۲۰۲۵، باعث شده تا دیگر کشورهای اروپایی از جمله بلژیک و اسلوونی نیز اعلام کنند که در حال بررسی جدی به‌رسمیت‌شناختن فلسطین هستند.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، بارها در بیانیه‌های رسمی خود - مانند بیانیه‌ها در ۲۴ آوریل ۲۰۲۴ و ۲۷ مه ۲۰۲۴، و اظهارات مکرر در اوایل ۲۰۲۵- بر ضرورت رعایت قوانین بین‌المللی بشردوستانه و حمایت از غیرنظامیان در غزه تاکید کرده و خواستار آتش‌بس فوری شده است. این تاکیدات، تحت‌فشار فزاینده افکار عمومی جهانی صورت گرفته است.
چالش‌ها و چشم‌انداز آینده
با وجود خیزش چشمگیر جنبش‌های حامی فلسطین، چالش‌های مهمی نیز پیش روی این جنبش‌ها قرار دارد. از جمله فشار دولت‌ها و قوانین محدودکننده در برخی کشورها، دولت‌ها تلاش می‌کنند تا با وضع قوانین محدودکننده آزادی بیان و تجمع (به‌ویژه در دانشگاه‌ها) و استفاده از اتهامات یهودستیزی، فعالیت‌های حامیان فلسطین را سرکوب کنند. کمپین‌های گسترده‌ای برای بی‌اعتبارکردن جنبش‌های حامی فلسطین و برچسب‌زدن به آنها به عنوان «یهودستیز» یا «حامی تروریسم» در جریان است که چالش‌هایی برای مشروعیت این جنبش‌ها
ایجاد می‌کند.
با این حال چشم‌انداز آینده نشان می‌دهد که مسئله فلسطین همچنان در کانون توجه بین‌المللی باقی خواهد ماند. باتوجه‌به افزایش آگاهی عمومی، تغییر در افکار عمومی جهانی به‌ویژه در نسل جوان و فشارهای فزاینده بر دولت‌ها، انتظار می‌رود که جنبش‌های حامی فلسطین، با وجود چالش‌ها، به فعالیت‌های خود ادامه دهند و نقش پررنگ‌تری در صحنه بین‌المللی ایفا کنند. این خیزش نه‌تنها یک واکنش گذرا به یک بحران است، بلکه نشانه‌ای از یک تغییر پایدار در رویکرد جهانی نسبت به مسئله فلسطین محسوب می‌شود.
از تنش نظامی تا بیداری سیاسی
تشدید تنش‌ها در خاورمیانه از اکتبر ۲۰۲۳ و رویارویی مستقیم ایران و رژیم اسرائیل در آوریل ۲۰۲۴ به طور ناخواسته به افزایش توجه و فعالیت‌های جنبش‌های حامی فلسطین در سراسر جهان کمک کرده است. این جنبش‌ها با نیرویی فزاینده به کار خود ادامه می‌دهند که در قالب تظاهرات گسترده، فعالیت‌های دانشجویی، فشار بر دولت‌ها و رشد جنبش BDS نمود یافته است. تاثیرات عمیقی بر تحولات سیاسی، اجتماعی و بین‌المللی، از جمله تغییر در گفتمان رسانه‌ای، شکاف در جبهه غرب و افزایش آگاهی از قوانین بین‌المللی قابل‌مشاهده است. می‌توان به جرئت گفت که خلاف آنچه به نظر می‌رسد، حمایت جهانی از آرمان فلسطین در حال افزایش است و این جنبش‌ها با قدرت و تاثیرگذاری بیشتری به فعالیت خود ادامه خواهند داد. مسئله فلسطین، دیگر صرفا یک موضوع منطقه‌ای نیست، بلکه به یک مسئله انسانی و حقوق بشری جهانی تبدیل شده که توجه و اقدام فوری جامعه بین‌المللی را می‌طلبد.
نظر شما