آگاه: ناحق نیست اگر زبان فارسی را یکی از زیباترین و شیواترین زبان‌های دنیا بدانیم؛ واقعیتش این است که نباید ظرفیت‌های زبانی فارسی را دست کم بگیریم، زبانی که برای همه کسانی که زبان فارسی، زبان مادری‌شان است، نوعی سرمایه اجتماعی محسوب می‌شود.

گلایه رهبری از فرسایش زبان فارسی
اردیبهشت ماه سال ۹۸ رهبر انقلاب اسلامی در جمعی با حضور استادان زبان و ادب پارسی و شاعران جوان و پیشکسوت در خصوص زبان فارسی ابراز نگرانی کردند و گفتند: «من راجع به زبان فارسی حقیقتاً نگرانم زیرا در جریان عمومی، زبان فارسی در حال فرسایش است.»
ایشان با تقبیح استفاده فراوان از لغات بیگانه در رسانه‌ها، خطاب به مسئولان تأکید کردند: نگذارید زبان فارسی دچار فرسودگی و ویرانی شود. آیت‌الله خامنه‌ای همچنین از ولنگاری زبانی و ساخت لفظی بسیار نازل برخی ترانه‌ها و پخش آنها از صداوسیما در سریال‌ها نیز انتقاد کردند و گفتند: زبان فارسی قرن‌های متمادی است که عمدتاً به‌وسیله شاعران بزرگ حفظ شده و این گونه سالم و فصیح به دست ما رسیده است، بنابراین ما باید حرمت زبان را حفظ کنیم و اجازه نداریم با بی‌مبالاتی آن را به دست فلان ترانه‌سرای بی‌هنر بدهیم که الفاظ را خراب کند و بعد نیز با پول بیت‌المال در صداوسیما و دستگاه‌های دولتی و غیردولتی پخش شود.
کافی است یک نصف روز با جماعت مشاغل استارت‌آپی بگردید تا متوجه شوید که چقدر استفاده از زبان فارسی رو به افول است. فارغ از این نکته که برای برخی اصطلاحات، معادل فارسی وجود ندارد یا معادل فارسی آن به خوبی معنی کلمه را ادا نمی‌کند در برخی از جلسات و جمع‌ها یک‌سری واژگان خیلی سرراست فارسی فدای معادل خارجی یا اصطلاح آنها می‌شود.
اما نشانه افول زبان فارسی فقط در گفتار نیست و کافی است نگاهی به نوشته‌های برخی از نسل جدیدی‌ها بیندازید تا بهتر متوجه شوید که زبان فارسی نوشتاری هم رو به افول است. اشتباهات املایی گسترده و عدم توجه به نگارش صحیح در عصر حاضر که باسوادی با دانستن علم کامپیوتر تعریف می‌شود، قابل اغماض نیست. 

دلایل افول زبان فارسی
* فناوری و رسانه: شاید بتوان اصلی‌ترین دلیل افول زبان فارسی را از چشم فناوری‌های نوین، به‌ویژه اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های دیجیتال دید. موارد نام برده شده زمینه‌ساز ورود گسترده واژه‌های بیگانه به زبان روزمره شده است. همچنین عدم وجود معادل‌های به‌روز و جذاب فارسی، یا ناکارآمدی آنها در برابر واژه‌های انگلیسی، باعث شده که کاربران، به‌ویژه نسل جوان، ترجیح دهند از اصطلاحات لاتین استفاده کنند.
* در نظام آموزشی کشورمان، زبان فارسی هم مثل سایر دروس تدریس می‌شود و مدرسین این درس کمتر از منظر لزوم اهمیت به این زبان، تدریس می‌کنند. ضمن اینکه در نظام آموزشی ایران، آموزش زبان فارسی عمدتاً محدود به دروس انشا و ادبیات بوده و کمتر به آموزش عمیق دستور زبان، مهارت‌های نوشتاری و کاربرد عملی زبان توجه شده است. علاوه بر آن، کتاب‌های درسی اغلب زبان خشک و غیرجذاب دارند و نمی‌توانند رابطه عاطفی میان دانش‌آموز و زبان مادری‌اش برقرار کنند.
* فرهنگ عمومی و سیاست‌گذاری‌های ناهماهنگ: در سطح کلان، سیاست‌های زبانی و فرهنگی نیز نقش مؤثری در افول زبان فارسی داشته‌اند. در سال‌های اخیر، ترویج زبان فارسی نه به‌صورت سیستماتیک، بلکه به‌شکل مقطعی و نمادین پیگیری شده است. در کنار این، رشد بی‌سابقه استفاده از زبان انگلیسی در تابلوهای شهری، برندهای تجاری و تبلیغات، ذهن جامعه را به سمت دوزبانه شدن، آن‌هم به شکل غیرمتعادل، سوق داده است.
نکته‌ای که باید در نظر داشت اینکه افول زبان فارسی صرفاً یک مسئله زبانی نیست، بلکه پیامدهای عمیق‌تری در حوزه‌های فرهنگی، هویتی و اجتماعی دارد. زبان، ستون اصلی هویت ملی و فرهنگی یک ملت است. زمانی که زبان مادری دچار آسیب شود، پیوند میان نسل‌های گذشته و آینده سست می‌شود. آثار ادبی و تاریخی کمتر فهمیده می‌شوند و ارتباط معنایی با میراث فرهنگی قطع می‌شود.
باید فکری کرد!
همچنین، کاهش توانایی نوشتاری و بیانی در زبان فارسی می‌تواند پیامدهایی چون ضعف در تفکر انتقادی، کاهش قدرت تحلیل و افت کیفیت پژوهش‌های علمی به‌همراه داشته باشد. جامعه‌ای که زبان مادری‌اش را به خوبی نمی‌فهمد یا به‌درستی نمی‌تواند از آن استفاده کند، در مواجهه با مسائل پیچیده اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیز ناتوان‌تر خواهد بود.
بازنگری در نظام آموزشی، تولید محتوای جذاب فارسی در رسانه‌ها، تدوین سیاست‌های زبانی هماهنگ و تقویت ارتباط میان زبان و هویت از جمله راهکارهای رفع زوال و افول زبان فارس به شمار می‌آیند. زبان‌های بین‌المللی معمولاً با دیپلماسی فرهنگی قوی حمایت می‌شوند. مثلاً فرانسه با مؤسسه «آلیانس فرانسز» یا چین با «مؤسسه کنفوسیوس» زبان‌شان را در جهان ترویج می‌کنند. اما ایران و دیگر کشورهای فارسی‌زبان، سرمایه‌گذاری کافی در این زمینه نکرده‌اند. مثلاً تعداد مراکز آموزش زبان فارسی در خارج از ایران بسیار کم است. تصور کنید اگر ایران جشنواره‌های جهانی شعر فارسی برگزار کند یا سریال‌های جذاب به زبان فارسی با زیرنویس جهانی پخش شود، چه تأثیری خواهد داشت؟ مثل سریال‌های کره‌ای که زبان کره‌ای را محبوب کردند! افول زبان فارسی مسئله‌ای صرفاً زبانی نیست؛ بلکه یک بحران فرهنگی و هویتی است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند پیامدهای عمیقی برای آینده ایران به‌همراه داشته باشد. بازگرداندن جایگاه زبان فارسی در دل مردم، به‌ویژه نسل جوان، نیازمند تلاشی همگانی است؛ تلاشی که از مدرسه تا رسانه، از خانواده تا دولت، باید با نگاه مسئولانه و آینده‌نگرانه دنبال شود.