آگاه: اگر از دوره باستان و نقش و نگارهایی که خیلی‌ها آن را شروع انیمیشن می‌دانند بگذریم، سال ۱۹۰۰ را می‌توان شروع هنر انیمیشن در دنیا دانست. تا سال ۱۹۹۰ انیمیشن‌ها به صورت دستی و دو بعدی ساخته می‌شدند اما از اواسط دهه ۱۹۹۰ اولین انیمیشن سه بعدی بلند به نام «داستان اسباب‌بازی» ساخته و سال ۱۹۹۵ منتشر شد.

هنری با قدمت نیم قرن در ایران
مقایسه تاریخچه انیمیشن در ایران و جهان، به خوبی بیانگر این است که چرا این هنر در ایران آنقدری که باید پیشرفت نکرده است. نخستین اقدامات در جهت ساخت انیمیشن در ایران به اواخر دهه ۳۰ برمی‌گردد. در اواخر ۱۳۳۰ پسر جوانی بنام اسفندیار احمدیه با دیدن فریم‌های متوالی یک نوار فیلم که تصادفا به دستش افتاده بود راز «حرکت» در فیلم را دریافت و تصمیم گرفت خود نمونه‌ای از آن  را بسازد؛ وی که دستی در طراحی داشت توانست با استفاده از یک دوربین طراحی‌های مدادی‌اش را به فیلم انیمیشن تبدیل کند غافل از ابداع انیمیشن توسط امیل کوهل، ۵۰ سال قبل در فرانسه انجام شد. در همین زمان نصرت‌الله کریمی که در پِراگ تحصیل کرده بود به ایران بازگشت و در اداره فرهنگ، کار با احمدیه را شروع کرد و کمی بعد جعفر تجارتچی به این دو پیوست و این سه انیماتور اولین استودیوی انیمیشن ایران را بنا کردند و اولین انیمیشن‌های کوتاه ایران را ساختند. در این زمان کم‌کم طراحان و تصویرسازان و گرافیست‌ها و نقاشان دیگری همچون نورالدین زرین‌کلک، فرشید مثقالی، اکبر صادقیه، نفیسه ریاحی، آرا پیک‌باغداساریان و مرتضی ممیز جذب هنر انیمیشن شدند.

نقش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در صنعت انیمیشن
در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به عنوان یکی از تاثیرگذارترین نهادهای فرهنگی در ایران شناخته می‌شد با تمرکز بر جذب و پرورش استعدادهای هنری و ایجاد محیطی پویا برای فعالیت‌های خلاقانه، تحولی بزرگ در انیمیشن ایران ایجاد کرد.
یکی از اقدامات موثر کانون، برگزاری دوره‌های پیشرفته آموزشی برای انیمیشن‌سازان بود. این دوره‌ها، علاوه بر آموزش تکنیک‌های مدرن، هنرمندان را با سبک‌ها و روش‌های جدید آشنا می‌کرد. همچنین، اعزام برخی از هنرمندان به کشورهای مختلف باعث شد دستاوردهایی جهانی در زمینه انیمیشن برای ایران رقم بخورد.  با وقوع انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی ایران و عراق در اواخر دهه ۵۰ تا اواسط دهه ۶۰، این هنر هم مثل سایر هنرها دچار وقفه‌ای شد تا اینکه در دوره بعدی که مربوط به سال‌های بعد از جنگ است نسل جدیدی از انیماتورها همزمان با ورود کامپیوتر به بازار و بعدترها اینترنت وارد این بازار شدند. در همین دوره و همزمان با رونق ساخت انیمیشن، سازمان تلویزیونی صبا که وابسته به صداوسیماست با هدف حمایت در سریال‌های انیمیشن ایرانی تاسیس شد و در مدارس و دانشگاه‌ها این رشته هنری اضافه شد.
امروزه، آسیفا اصلی‌ترین نهاد غیرانتفاعی و مرجع معتبر و رسمی برای انیمیشن‌سازان است. این انجمن ابتدا در سال‌های ابتدایی انقلاب توسط نورالدین زرین‌کلک تاسیس شد و بعدها به مرور زمان تبدیل به یک نهاد عمومی شد و در سال ۱۳۶۹ به آسیفای جهانی پیوست و در سال ۱۳۷۴ هم به خانه سینمای ایران ملحق شد.
از تاریخچه نسبتا کوتاه این هنر در ایران بگذریم و وضعیت فعلی این هنر در دنیایی که بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگ دنیا وارد این بازار شدند را در ایران بررسی کنیم.

هنری که سرمایه‌گذاران دوستش ندارند
واقعیتش این است که نباید توقعی که از انیمیشن‌های مطرح بین‌المللی داریم از انیمیشن‌های ایرانی داشته باشیم چون اصل این هنر به غرب برمی‌گردد اگرچه بعدها بسیاری از باستان‌شناسان و کاوشگران ریشه‌های اولین انیمیشن را در نقاشی‌های بناهای تاریخی مثل شهر سوخته و سنگ‌نگاره‌های تیمره یافتند اما اولین انیمیشن‌های سه بعدی توسط انیماتورهایی ساخته شد که خود مبدع آن بودند.
نکته دیگر اینکه، انیمیشن در ایران هنوز تبدیل به یک هنر پولساز نشده و به این دلیل بسیاری از تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران رغبتی به حضور در این بازار ندارند و ترجیح‌شان سرمایه‌گذاری روی فیلم‌های کمدی است و اینکه بازار این هنر داغ نیست به معنای این است که انیمیشن در سبد فرهنگی خانوار ایران جایی ندارد و در نتیجه این هنر بازار کار خوبی در ایران ندارد. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که ما در طول این سال‌ها متخصصان و تحصیل‌کردگان بسیاری در این رشته هنری داریم. نتیجه چه می‌شود؟ متخصصان و انیماتورهای با استعداد ایرانی از داخل کشور برای شرکت‌های معروف انیمیشن‌سازی در کشورهای دیگر کار می‌کنند و هم درآمد غیرریالی دارند و هم کار باکیفیت‌تری ارائه می‌دهند؛ در این وضعیت برخی هم ترجیح می‌دهند همان کار با کیفیت را برای شرکت‌های کشور خودشان انجام دهند و اثر خوب هم در سینماهای ایران نمایش داده شود هرچند برایشان آورده مالی خوبی نداشته باشد.
خوشبختانه از میان این کارها نمونه‌هایی هم بوده که هرچند در ایران خیلی به آنها توجه نشده اما وقتی در کشورهای دیگر نمایش داده شده حسابی مورد استقبال قرار گرفته و به همین دلیل در سال‌های اخیر مواردی هم بوده که انیمیشن‌هایی در ایران با هزینه کمتری نسبت به سایر کشورها ساخته می‌شود و سپس در جشنواره‌های و مسابقات خارجی شرکت می‌کند.

دیگر مخاطب انیمیشن کودکان نیستند
بهداد باقری،‌ سرپرست بخش رندر و نورپردازی انیمیشن «شمشیر و اندوه» که از اعضای آسیفا هم هست در گفت‌وگو با «آگاه» گفت: امروز دیگر مثل گذشته مخاطب انیمیشن فقط بچه‌ها نیستند. امروزه صنعت انیمیشن برای همه رده‌های سنی جذاب است، ولی در صنعتی مثل گیم همچنان بیشتر مخاطبان، جوانان و نوجوانان هستند. البته این دو صنعت در عین حال که مجزا از یکدیگرند، از یکدیگر جدا هم نیستند چون یکسری از تخصص‌ها میان هر دو صنعت مشترک است. همچنین صنعت بازی زیرمجموعه صنعت انیمیشن قرار می‌گیرد و انیمیشن یک صنعت گسترده است که فیلم‌های انیمیشن، سریال‌های انیمیشنی، بازی، جلوه‌های ویژه، صنعت تبلیغات و... همگی زیرمجموعه آن قرار می‌گیرند. 
وی افزود: درگذشته مخاطب انیمیشن کودکان بودند ولی این فرمت و سبک کار انیمیشن که دو بعدی بود به مرور زمان پیشرفت کرد و انیمیشن سه بعدی روی کار آمد و کیفیت کارها بهتر شد. پس از آن انیمیشن وارد فاز جدیدی شد و دیگر آن دیدگاه که مخاطب انیمیشن، کودک بود از بین رفت و همه اقشار سنی مخاطب انیمیشن شد. به نظر می‌رسد یکی از دلایلی که انیمیشن تبدیل به صنعتی برای همه اقشار سنی شد قابلیت‌های بالقوه آن برای درآمدزایی بود.
این انیماتور درباره وضعیت فعلی انیمیشن در ایران به «آگاه» گفت: تا چند سال پیش انیمیشن یک صنعت محروم و مهجور بود ولی از زمانی به بعد که انیمیشن بیشتر رشد کرد، این صنعت در ایران هم دارای بازار شد با این حال ایران باز هم به سطح بازار جهانی انیمیشن نرسیده و خیلی از سرمایه‌گذاران حاضر نیستند برای این صنعت سرمایه‌گذاری کنند به همین خاطر اکثر کسانی که در حال حاضر در ایران مشغول کار حرفه‌ای در صنعت انیمیشن و بازی هستند برای سفارش‌دهندگان خارجی کار می‌کنند چون هزینه خرید یک سیستم مناسب برای این کار بیش از  ۴۰۰ - ۳۰۰ میلیون است و اگر قرار باشد یک پروژه خوب پیش برود، لازم است حدود ۳۰ تا ۵۰ نفر با تجهیزات و سیستم‌های قدرتمند کار کنند که جدا از دستمزد متخصصان مشغول به کار، طبیعتا کمتر کسی حاضر به چنین سرمایه‌گذاری است؛ بنابراین یا اکثر افراد متخصص این حوزه مهاجرت کردند یا با شرکت‌های خارجی کار می‌کنند. این در حالی است که سطح علمی و تخصصی بچه‌هایی که در این حوزه کار می‌کنند خیلی بالاست و اکثر کسانی هم که کار می‌کنند با کمپانی‌های مطرح دنیا مشغول به فعالیت هستند.
نتیجه اینکه در دنیای امروز، انیمیشن دیگر صرفا سرگرمی نیست، بلکه ابزاری برای بازتاب فرهنگ، اندیشه و تجربه‌های کودک‌ونوجوان است و اگر این مسیر با حمایت مداوم، آموزش تخصصی و فرصت‌های نمایش بین‌المللی ادامه یابد، انیمیشن ایرانی به جایگاهی مستحکم در سینمای جهان دست خواهد یافت.