آگاه: در ایران، نگاه به جمهوری آذربایجان در افواه عمومی و برخی مراکز و دوایر با مناسبت‌های روابط بین‌المللی، اندکی فاصله دارد و به این کشور مستقل به عنوان یکی از استان‌های ایران نگریسته می‌شد. در برخی رسانه‌ها بر «جعلی‌بودن» نام این کشور «جمهوری آذربایجان»، پافشاری و برخی دیگر آن را «رژیم باکو» یا «حکومت باکو» خطاب می‌کنند که خلاف قوانین بین‌المللی است؛ زیرا جمهوری اسلامی ایران این کشور را در آغاز استقلال به رسمیت شناخته و جزو نخستین کشورهایی بوده‌است که روابط دیپلماتیک برقرار و سفارتخانه خود را دایر کرده است.
دولت جمهوری آذربایجان با در نظرگرفتن سه قدرت منطقه‌ای در همسایگی پیرامون (ایران) در جنوب، ترکیه (در غرب) و روسیه (در شمال) خود را در زیر نفوذ این سه قدرت می‌بیند؛ اما در عین حال در برقراری روابط با همسایگان، نوعی موازنه برقرار کرده است و سیاست خارجی آن از آغاز تاکنون، همین موازنه بوده که برخی عوامل بیرونی و قدرت‌های داخل یا خارج منطقه، از جمله مداخله‌گران بیرونی، شامل اسرائیل و ایالات متحده، این موازنه را مختل و موجب موازنه‌سازی با این دو عامل خارج از منطقه برای ایستادگی در برابر تهدیدات و نگرانی خود می‌کند. شدت و ضعف این موازنه‌سازی‌ها بستگی به موازنه و اراده به بازیگران منطقه‌ای دارد.
اما روابط ایران با جمهوری آذربایجان، با حاشیه‌ها و فراز و فرودهایی همراه بود. جنگ ۱۲ روزه یکی از رویدادهایی بود که نگاه‌های دوست و دشمن را به سمت باکو سوق داد. آیا جمهوری آذربایجان با رژیم صهیونیستی برای حمله به خاک ایران همکاری داشت؟
۲۳ خردادماه و پس از جنایت تروریستی صهیونیست‌ها در به شهادت رساندن تعدادی از فرماندهان ارشد نیروهای مسلح، دانشمندان و مردم ایران، الجزیره عربی در گزارشی مدعی شد که به‌رغم اینکه اسرائیل بر جزییات همکاری خود با باکو، به ویژه در دوره‌های تنش و جنگ، نظارت شدیدی اعمال می‌کند، نشانه‌های مشارکت نزدیک بین دو طرف در زمینه‌های امنیتی، دفاعی و انرژی در حال افزایش است که نشان‌دهنده تعمیق روابط دوجانبه در یک مرحله بسیار حساس منطقه‌ای است.
از سوی دیگر، آنتوان شلحت، پژوهشگر اسرائیلی به الجزیره‌نت گفت: سانسور رسانه‌ای و محرمانه‌سازی که تل‌آویو بر عملیات‌های اطلاعاتی خود که از آذربایجان آغاز می‌شود، اعمال می‌کند، نشان‌دهنده حساسیت موقعیت جغرافیایی و مرزهای طولانی باکو با تهران است. روابط بین اسرائیل و آذربایجان به سال‌ها قبل بازمی‌گردد، اما از زمان آغاز عملیات طوفان الاقصی و جنگ چندجانبه که به رویارویی مستقیم بین اسرائیل و ایران تبدیل شد، شاهد تحولی سریع بوده است. شلحت بر این باور است که آذربایجان یک صحنه حیاتی برای نفوذ به برنامه هسته‌ای ایران بوده است، به ویژه از طریق ارائه پشتیبانی اطلاعاتی به نیروی هوایی اسرائیل که این امر رویارویی را به عمق ایران منتقل کرده است.
این پژوهشگر صهیونیست ادعا می‌کند: آذربایجان همچنان به انکار رسمی هرگونه نقش در حملات علیه ایران پایبند است، درحالی که اسرائیل به آن کمک می‌کند تا برای جلوگیری از واکنش تهران سکوت کند. این درحالی است که تهران اصرار دارد تحقیقات را ادامه دهد و این موضوع را باز و مستعد تشدید بیشتر در مرحله آتی می‌کند.
به هر حال دشمن به دنبال اختلاف و درگیری بین کشورها با جمهوری اسلامی ایران است؛ از این رو ادعاهای پژوهشگر صهیونیستی در همین راستا ارزیابی می‌شود. پس از آنکه آتش جنگ برافراشته شد، جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان در تماس تلفنی با سیدعباس عراقچی، همتای ایرانی‌اش به صراحت اعلام کرد: جمهوری آذربایجان به هیچ عنوان اجازه نخواهد داد از حریم هوایی یا خاک این کشور برای حمله به ایران یا سایر کشورها استفاده شود.
پس از پایان جنگ - ۱۳ تیرماه -  نیز رئیس‌جمهور پزشکیان وقتی به منظور شرکت در هفدهمین نشست سران سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) به جمهوری آذربایجان رفت، در دیدار الهام علی‌اف، با بیان اینکه قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران امروز در بالاترین سطح است، گفت: رژیم صهیونیستی در محاسبات خود، حساب ویژه‌ای برای به خیابان‌آمدن مردم ایران در نتیجه حملات خود باز کرده بود، اما حمایت یکپارچه اکثریت مردم ایران از کشورشان و پاسخ مقتدرانه نیروهای مسلح توطئه‌های رژیم صهیونیستی را 
بی‌اثر کرد. هر چند وزیر امورخارجه جمهوری آذربایجان، در تماس با همتای ایرانی‌اش، اطمینان داده بود خاک کشورش در اختیار متجاوزان برای حمله به ایران قرار نمی‌گیرد، اما مسئولان جمهوری آذربایجان به صورت قاطع دست‌رد به محکومیت صهیونیست‌ها نزده بودند؛ سرانجام روز گذشته یک خبر از سوی شورای عالی امنیت ملی منتشر شد. 
حکمت حاجی‌اف، دستیار سیاست خارجی رئیس‌جمهور آذربایجان، دیروز در تماس تلفنی با معاون سیاست خارجی و امنیت بین‌الملل دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی کشورمان، ضمن عرض تسلیت شهادت جمعی از هموطنان، خصوصا فرماندهان و دانشمندان کشور، حمله رژیم صهیونیستی به خاک جمهوری اسلامی ایران را محکوم کرد. در این گفت‌وگوی تلفنی طرفین بر ارتقای سطح روابط دوجانبه و تسریع در اجرایی‌شدن توافقات صورت گرفته بین روسای جمهور دو کشور تاکید کردند. 
همچنین مقرر شد توافقات مربوط به سفر علی اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی به آذربایجان، از جمله رفع مشکل دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در جمهوری آذربایجان پیگیری شود. خبر فوق از این جهت اهمیت دارد که با محکومیت جمهوری آذربایجان، تمام تحلیل‌ها و تفسیرهای رسانه‌های معاند و صهیونیستی پیرامون سردی روابط باکو با تهران نقش برآب شد و مادامی که در سیاست خارجی جمهوری آذربایجان، توجه به امنیت ملی جمهوری اسلامی از سوی دولت جمهوری آنان رعایت شود، روابط فی‌مابین، دوستانه و در حال توسعه خواهد بود و این قطعا به نفع طرفین و به زیان دشمن صهیونیستی خواهد بود.