آگاه: دمیتری مدودف، رئیس‌جمهور سابق روسیه و معاون کنونی شورای امنیت این کشور، در روزهای اخیر در پیامی تلگرامی به سیستم «دست مرده» (Dead Hand) اشاره کرد. این سامانه که در دوران جنگ سرد طراحی شده، قادر است در صورت نابودی رهبری روسیه، به‌طور خودکار حملات هسته‌ای تلافی‌جویانه را آغاز کند. مدودف این اظهارات را در واکنش به تهدیدهای دونالد ترامپ، برای اعمال تحریم‌های جدید علیه روسیه به دلیل ادامه جنگ اوکراین مطرح کرد. او در پیام خود نوشت: «ترامپ بازی اولتیماتوم با روسیه را انجام می‌دهد: ۵۰ روز یا ۱۰. او باید به خاطر داشته باشد: ۱. روسیه نه اسرائیل است و نه حتی ایران. ۲. هر اولتیماتوم جدید، یک تهدید و گامی به سوی جنگ است. نه بین روسیه و اوکراین، بلکه با کشور خودش.» مدودف همچنین با اشاره به سریال «مردگان متحرک»، توانایی‌های هسته‌ای روسیه را به رخ کشید و تهدیدهای ترامپ را «تئاترال» خواند. این اظهارات بخشی از استراتژی کرملین برای ارسال سیگنال‌های هشداردهنده به غرب و جلوگیری از دخالت بیشتر در اوکراین تلقی می‌شود.

پاسخ دونالد ترامپ
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز گذشته در پاسخ به مدودف، دستور جابه‌جایی دو زیردریایی هسته‌ای به «مناطق مناسب» را صادر کرد. او در پستی در شبکه اجتماعی Truth Social نوشت: «براساس اظهارات بسیار تحریک‌آمیز دمیتری مدودف، معاون شورای امنیت روسیه، من دستور داده‌ام دو زیردریایی هسته‌ای در مناطق مناسب مستقر شوند، فقط برای احتیاط. کلمات بسیار مهم هستند و می‌توانند به نتایج ناخواسته منجر شوند. امیدوارم این مورد یکی از آنها نباشد» 
ترامپ همچنین مدودف را «رئیس‌جمهور شکست‌خورده روسیه که فکر می‌کند هنوز رئیس‌جمهور است» خطاب کرد و هشدار داد که او وارد «قلمرو بسیار خطرناکی» شده است. این اقدام به‌عنوان یک سیگنال سیاسی برای نشان‌دادن جدیت آمریکا در برابر تهدیدهای روسیه تلقی شد، هرچند کارشناسان معتقدند که زیردریایی‌های هسته‌ای آمریکا همیشه در حالت آماده‌باش هستند و این جابه‌جایی احتمالا تغییری در وضعیت نظامی ایجاد نکرده است.

زمینه تنش‌ها
تنش‌های کنونی ریشه در روابط پرنوسان آمریکا و روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۹۹۱ دارد. با روی‌کارآمدن ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۰۰، روسیه سیاست خارجی تهاجمی‌تری را در پیش گرفت و به دنبال بازسازی جایگاه خود به‌عنوان یک قدرت جهانی بود. گسترش ناتو به شرق اروپا و حمایت آمریکا از کشورهای همسایه روسیه، مانند اوکراین، به تیرگی روابط دو کشور منجر شد. جنگ اوکراین که در فوریه ۲۰۲۲ آغاز شد، نقطه اوج این تنش‌ها بود. روسیه با هدف کنترل اوکراین به این کشور حمله کرد، اما مقاومت اوکراین و حمایت گسترده غرب، به ویژه آمریکا، این جنگ را به یک درگیری طولانی و پرهزینه تبدیل کرد. آمریکا تحریم‌های شدیدی علیه روسیه اعمال کرد و تسلیحات پیشرفته‌ای به اوکراین ارائه داد، ازجمله موشک‌هایی که برای حملات به خاک روسیه استفاده شدند.
ترامپ، پس از بازگشت به قدرت در ژانویه ۲۰۲۵، وعده داد که جنگ اوکراین را «در ۲۴ ساعت» پایان دهد. او ابتدا به پوتین ۵۰ روز فرصت داد تا جنگ را متوقف کند، سپس این مهلت را به ۱۰ یا ۱۲ روز کاهش داد و در نهایت تا هشت اوت تمدید کرد. عدم‌پیشرفت در مذاکرات صلح در استانبول و ادامه حمایت نظامی غرب از اوکراین، به تشدید تنش‌ها منجر شد. مدودف، به‌عنوان یکی از حامیان سرسخت جنگ اوکراین، بارها غرب را به دخالت در امور روسیه متهم کرده است.

سیستم «دست مرده»
سیستم «دست مرده» یک سامانه هسته‌ای خودکار است که در دوران جنگ سرد توسط اتحاد جماهیر شوروی توسعه یافت. این سیستم برای اطمینان از پاسخ تلافی‌جویانه در صورت حمله هسته‌ای به شوروی طراحی شد، حتی اگر رهبری کشور ازبین‌رفته باشد. حسگرهای این سامانه می‌توانند انفجارهای هسته‌ای، تشعشعات یا قطع ارتباط با مراکز فرماندهی را تشخیص دهند و به‌طور خودکار موشک‌های هسته‌ای را شلیک کنند. اگر چه جزئیات این سیستم محرمانه است، اما وجود آن توسط مقامات روس تایید شده و به‌عنوان بخشی از استراتژی بازدارندگی هسته‌ای روسیه حفظ شده است. اشاره مدودف به این سیستم، پیامی روشن به غرب بود که روسیه توانایی پاسخگویی به هرگونه تهدید هسته‌ای را دارد، حتی در بدترین سناریوها.

واکنش‌های جهانی
واکنش‌های جهانی به این تنش‌ها عمدتا از سوی کارشناسان و موسسات پژوهشی بوده است، زیرا دولت‌ها تا کنون بیانیه‌های رسمی محدودی منتشر کرده‌اند. موسسه تهدید هسته‌ای (NTI) در بیانیه‌ای اظهارات هر دو طرف را «خطرناک» خواند و هشدار داد که «لفاظی‌های هسته‌ای می‌تواند به پیامدهای فاجعه‌بار منجر شود». این موسسه به خروج روسیه از معاهده نیواستارت در سال ۲۰۲۳ اشاره کرد و گفت که این اقدام، خطر اشتباه محاسباتی را افزایش داده است.
داریل کیمبال، مدیر انجمن کنترل تسلیحات، اظهارات مدودف و ترامپ را «غیرمسئولانه» توصیف کرد و گفت: «تهدیدهای هسته‌ای، به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی، خطرناک است.»، هانس کریستنسن از فدراسیون دانشمندان آمریکا نیز معتقد است که جابه‌جایی زیردریایی‌ها بیشتر جنبه نمایشی دارد، زیرا این زیردریایی‌ها همیشه در حالت آماده‌باش هستند. کرملین واکنش رسمی به اقدام ترامپ نشان نداده، اما گزارش‌ها حاکی از کاهش شاخص‌های بورس مسکو پس از این اظهارات است که نشان‌دهنده نگرانی‌های اقتصادی در روسیه است. سازمان ملل متحد نیز تا کنون بیانیه‌ای خاص درباره این تبادل تهدیدات منتشر نکرده، اما شورای امنیت در یک اوت ۲۰۲۵ جلسه‌ای درباره اوکراین برگزار کرد که نشان‌دهنده نگرانی‌های جهانی است.

احتمال جنگ هسته‌ای
برآورد احتمال وقوع جنگ هسته‌ای، به دلیل پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی و فقدان داده‌های تاریخی دقیق، دشوار است. گزارش ساعت قیامت Doomsday Clock در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که جهان در ۸۹ ثانیه تا نیمه‌شب (نماد جنگ هسته‌ای) قرار دارد که بالاترین سطح خطر از زمان جنگ سرد است. این موسسه به اقداماتی مانند خروج روسیه از معاهده نیواستارت، استقرار سلاح‌های هسته‌ای در بلاروس و کاهش آستانه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای توسط روسیه اشاره کرده است.
یک کارگاه پژوهشی در سال ۲۰۲۴ توسط موسسه کارنگی نشان داد که احتمال تصعید در مسیرهای خاص بین ۰.۷۰ تا ۰.۷۵ است، اما کارشناسان در مورد مسیر اصلی اختلاف نظر دارند. حدود ۶۷‌درصد از کارشناسان معتقد بودند که پس از استفاده اولیه از سلاح هسته‌ای، امکان مدیریت تصعید وجود دارد که نشان‌دهنده خوش‌بینی به مدیریت بحران است. با این حال، خطر اشتباه محاسباتی همچنان بالاست.
گزارش سازمان بین‌المللی علیه سلاح‌های هسته‌ای (ICAN)، تخمین می‌زند که در ساعات اولیه یک جنگ هسته‌ای، تا ۹۱.۵ میلیون نفر ممکن است کشته یا زخمی شوند. این آمار نشان‌دهنده فاجعه‌باربودن حتی یک درگیری محدود هسته‌ای است.

پیامدهای منطقه‌ای برای ایران و خاورمیانه
ایران، به‌عنوان کشوری که خود با مسائل هسته‌ای و تنش‌های بین‌المللی مواجه است، از نزدیک تحولات بین آمریکا و روسیه را رصد می‌کند. تشدید تنش‌های هسته‌ای بین دو قدرت بزرگ، می‌تواند پیامدهای غیرمستقیمی برای منطقه خاورمیانه داشته باشد. برای مثال، افزایش لفاظی‌های هسته‌ای ممکن است فشارهای بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای ایران را تشدید کند یا توجه جهانی را از مذاکرات هسته‌ای با ایران منحرف سازد. همچنین، هرگونه درگیری احتمالی بین آمریکا و روسیه می‌تواند بازارهای انرژی را تحت تاثیر قرار دهد که برای ایران به‌عنوان یک صادرکننده نفت اهمیت دارد. روسیه، به‌عنوان یکی از متحدان ایران، اخیرا نگرانی خود را از تهدیدات علیه تاسیسات هسته‌ای ایران ابراز کرده است. این نشان می‌دهد که تنش‌های هسته‌ای جهانی می‌تواند به پیچیدگی‌های بیشتری در روابط ایران با قدرت‌های جهانی منجر شود.
تنش‌های هسته‌ای بین آمریکا و روسیه در این روزها به دلیل اظهارات تحریک‌آمیز مدودف و پاسخ‌های نمایشی ترامپ به سطح خطرناکی رسیده است. اگر چه احتمال جنگ هسته‌ای تمام‌عیار پایین به‌نظر می‌رسد، خطر اشتباه محاسباتی یا تصعید ناخواسته همچنان وجود دارد. جامعه جهانی، به‌ویژه سازمان ملل و نهادهای بین‌المللی، باید تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای کاهش این تنش‌ها افزایش دهند. برای ایران، این تحولات یادآور اهمیت دیپلماسی در مدیریت بحران‌های هسته‌ای و حفظ ثبات منطقه‌ای است. در جهانی که سایه تهدید هسته‌ای بر آن سنگینی می‌کند، همکاری بین‌المللی برای جلوگیری از فاجعه بیش‌ازپیش ضروری است.