آگاه: فناوری‌هایی مانند سیستم‌های هوشمند پایش و مدیریت مصرف آب، استفاده از حسگرها و اینترنت اشیا (IoT) برای کنترل شبکه‌های آب‌رسانی، بهره‌گیری از سامانه‌های تصفیه و بازچرخانی آب و همچنین استفاده از روش‌های نوین آبیاری دقیق در کشاورزی می‌توانند به بهبود بهره‌وری مصرف آب کمک کنند. علاوه بر این، فناوری‌های نوین در حوزه آب‌شیرین‌کن، مانند روش‌های غشایی و نانو فیلترها، امکان استفاده مجدد از آب‌های شور و نامناسب را فراهم کرده و می‌توانند بخش قابل‌توجهی از نیازهای آبی تهران را تامین کنند.
سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه فناوری‌های مرتبط با آب، فرهنگ‌سازی استفاده بهینه از منابع و یکپارچه‌سازی داده‌ها از طریق سیستم‌های مدیریت هوشمند، از دیگر گام‌های ضروری برای عبور از بحران آب است. دکتر سید محمدمهدی نوربخش، دبیر ستاد آب، محیط‌زیست و انرژی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در خصوص وضعیت کنونی منابع آبی کشور، اقداماتی که باید در مقابله با این بحران انجام شود، می‌گوید: «راهکارهای فناورانه در حوزه آب، طیف گسترده‌ای را پوشش می‌دهند، از فناوری‌های ساده و کم‌هزینه تا سامانه‌های پیشرفته مبتنی بر هوش مصنوعی. نکته مهم این است که برای بسیاری از چالش‌های ما، الزاما نیاز به پیچیده‌ترین فناوری‌ها نیست، بلکه استفاده هوشمندانه از فناوری‌های موجود، همراه با اصلاح ساختار بهره‌برداری و تغییر رفتار مصرف‌کننده، می‌تواند نتایج چشمگیری داشته باشد.»
او می‌افزاید: در پروژه‌های پایلوتی که در شهرهایی مانند مشهد و قشم اجرا شده، نصب سنسورهای فشار و دبی، شیرهای فشارشکن فرمان‌پذیر و ارسال داده‌ها به یک مرکز کنترل، این امکان را فراهم کرده که فشار در کل شبکه به صورت متوازن تنظیم شود. نتایج این پایلوت‌ها نشان داده که می‌توان تا ۲۵ درصد مصرف آب و حدود ۳۰ درصد انرژی پمپاژ را کاهش داد، بدون آنکه کیفیت خدمات به مشترکان افت کند. یکی از مهم‌ترین حوزه‌ها، هوشمندسازی شبکه‌های توزیع آب است. در حال حاضر، بخش‌هایی از شبکه شهری در کشور ما با فشار بیش از حد و بخش‌های دیگر با کمبود فشار مواجه‌اند، و به دلیل نبود سامانه پایش لحظه‌ای، نشت‌ها یا شکستگی‌ها گاه تا مدت‌ها شناسایی نمی‌شوند. در پروژه‌های پایلوتی که در شهرهایی مانند مشهد و قشم اجرا شده، نصب سنسورهای فشار و دبی، شیرهای فشارشکن فرمان‌پذیر و ارسال داده‌ها به یک مرکز کنترل، این امکان را فراهم کرده که فشار در کل شبکه به صورت متوازن تنظیم شود. نتایج این پایلوت‌ها نشان داده که می‌توان تا ۲۵ درصد مصرف آب و حدود ۳۰ درصد انرژی پمپاژ را کاهش داد، بدون آنکه کیفیت خدمات به مشترکان افت کند.

بازگرداندن به چرخه 
دکتر نوربخش با بیان اینکه از منظر چرخه آب، بازچرخانی و استفاده مجدد از آب یکی از موثرترین حوزه‌های فناوری است، توضیح می‌دهد: در صنایع، تصفیه پساب و بازگرداندن آن به خط تولید می‌تواند وابستگی به منابع آب تازه را به‌شدت کاهش دهد. نمونه‌های موفقی از این کار در صنایع فولاد و پتروشیمی کشور وجود دارد که با استفاده از فناوری‌های نانوفیلتراسیون و اسمز معکوس، آب خروجی را به کیفیت قابل‌استفاده برای فرآیندهای صنعتی بازمی‌گردانند. در بخش شهری هم می‌توان پساب تصفیه‌شده را برای آبیاری فضای سبز، شست‌وشوی معابر یا مصارف صنعتی به کار گرفت. همچنین در بخش تولید آب، اصلاح فرآیندهای کارخانجات تولید و بسته‌بندی آب می‌تواند اتلاف را به حداقل برساند. بسیاری از خطوط تولید قدیمی، راندمان پایینی دارند و بخش قابل‌توجهی از آب در مراحل شست‌وشو یا فیلتراسیون هدر می‌رود. به‌روزرسانی این خطوط با تجهیزات مدرن می‌تواند مصرف را به طور معناداری کاهش دهد.
در حوزه خنک‌سازی نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ نیز فناوری‌های جدید نقش مهمی دارند. استفاده از سامانه‌های خنک‌کن خشک یا هیبریدی به‌جای برج‌های خنک‌کن مرطوب، مصرف آب را به طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. این فناوری‌ها در کنار بهینه‌سازی چرخه‌های خنک‌سازی موجود، می‌توانند در نیروگاه‌های حرارتی، پالایشگاه‌ها و صنایع سنگین به کار گرفته شوند تا بار مصرفی آب این بخش‌ها که سهم بزرگی از کل مصرف صنعتی را تشکیل می‌دهد، به شکل پایدار کاهش یابد.
این کارشناس حوزه آب تصریح می‌کند: در بخش خانگی هم نمونه‌های ساده‌تر ولی بسیار اثرگذار وجود دارد. یکی از این موارد، تعویض یا بهینه‌سازی کولرهای آبی است. برآوردها نشان می‌دهد که بیش از ۲۰ میلیون کولر آبی در کشور فعال هستند که بخش قابل‌توجهی از آن‌ها قدیمی و کم‌بازده‌اند. این کولرها نه‌تنها مصرف برق بالاتری دارند، بلکه به دلیل طراحی و توزیع نامناسب آب در پَدها، آب زیادی را هم هدر می‌دهند. استفاده از کولرهای نسل جدید با بدنه پلیمری، پمپ‌های کارآمدتر، سیستم توزیع آب بهینه و عایق‌کاری مناسب، می‌تواند مصرف آب و برق را هر کدام تا حدود ۵۰ درصد کاهش دهد. حتی در کولرهای موجود، با نصب یک ترموستات ساده که بر اساس دمای محیط، عملکرد کولر را تنظیم کند، می‌توان در فصل گرم سال تا چند هزار لیتر آب و ده‌ها کیلووات‌ساعت برق صرفه‌جویی کرد.
او می‌افزاید: در کنار این فناوری‌های سخت‌افزاری باید به فناوری‌های نرم‌افزاری و مدیریتی هم توجه کرد. الگوریتم‌های پیش‌بینی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند با استفاده از داده‌های مصرف، دما، رطوبت و الگوهای تعطیلات، الگوی مصرف روزهای آینده را پیش‌بینی کنند و بر اساس آن، مخازن ذخیره و پمپاژها را بهینه مدیریت کنند.

وضعیت ذخایر آب کشور چگونه است؟
ورودی آب به سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری ۴۲ درصد کاهش یافته و موجودی مخازن با کاهش ۲۵ درصدی به ۲۰ میلیارد مترمکعب رسیده است؛ پرشدگی سدها تنها ۳۹ درصد است.
بر اساس جدیدترین آمار وزارت نیرو، ورودی آب به مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری تاکنون به ۲۴ میلیارد و ۱۹۰ میلیون مترمکعب رسیده است، در حالی که همین رقم در سال گذشته تا همین زمان، ۴۱ میلیارد و ۵۶۰ میلیون مترمکعب بوده که کاهش ۴۲ درصدی ورودی‌ها را نشان می‌دهد.

همچنین میزان خروجی آب از سدهای کشور در این مدت ۲۸ میلیارد و ۵۳۰ میلیون مترمکعب بوده است، در حالی که سال گذشته تا این زمان ۳۶ میلیارد و ۹۷۰ میلیون مترمکعب بوده که بیانگر کاهش ۲۳ درصدی خروجی‌هاست. به‌این‌ترتیب با مدیریت خروجی، موجودی آب مخازن نسبت به سال گذشته ۲۳ درصد کاهش یافته، در حالی که ورودی‌ها با افت ۴۲ درصدی روبه‌رو شده‌اند. حجم موجودی آب سدهای کشور تاکنون به ۲۰ میلیارد مترمکعب رسیده است، در حالی که سال گذشته این عدد ۲۶ میلیارد و ۵۳۰ میلیون مترمکعب بوده و کاهش ۲۵ درصدی را نشان می‌دهد. میزان پرشدگی سدهای کشور در حال حاضر ۳۹ درصد است، هرچند این رقم در استان تهران که منطقه‌ای پرجمعیت و پرمصرف است، حدود ۱۸ درصد برآورد می‌شود.

وضعیت برخی سدها
استان تهران و البرز: سد امیرکبیر با کاهش ۷۰ درصد، سد لار ۳۲ درصد، سد طالقان ۳۳ درصد و سدهای لتیان و ماملو ۴۴ درصد کاهش داشته‌اند.
استان خراسان رضوی: سد دوستی ۷۰ درصد کاهش و سد طرق ۵۹ درصد کاهش داشته‌اند.
سایر سدهای کشور: سد کرخه ۵۵ درصد، سد مارون ۶۶ درصد، سد ۱۵ خرداد ۳۷ درصد، سد رودبال داراب ۷۸ درصد، سد استقلال ۷۷ درصد، سد شمیل و نیان ۹۹ درصد، سد سفیدرود در گیلان ۸۱ درصد، سد وشمگیر در گلستان۱۰۰ درصد، سد نساء در کرمان ۶۰ درصد، سد تهم در زنجان ۵۱ درصد کاهش یافته‌اند.
 چاه نیمه‌های استان سیستان و بلوچستان ۲۲ درصد کاهش را تجربه کرده‌اند.
 سد پیشین در سیستان و بلوچستان ۶۳ درصد، سد دو برج ۴۹ درصد و سد نهرین در خراسان جنوبی ۵۴ درصد کاهش داشته‌اند.
 سد کمال صالح در استان مرکزی نیز ۴۶ درصد کاهش حجم آب را ثبت کرده است.