آگاه: کارشناسان معتقدند که موفقیت در حفاظت از محیط‌زیست، تنها از مسیر قوانین و سیاست‌های کلان امکان‌پذیر نیست، بلکه باید از سطح خانواده‌ها آغاز شود. خانواده‌ها به‌عنوان کوچک‌ترین واحد اجتماعی، نقشی کلیدی در شکل‌دهی به عادات و رفتارهای پایدار دارند. در این میان، جایگاه زنان به دلیل مسئولیت‌های تربیتی و آموزشی درون خانواده، اهمیتی مضاعف پیدا می‌کند. آمارها نشان می‌دهد که حضور زنان در عرصه‌های آموزش عالی روزبه‌روز در حال افزایش است. این مسئله فرصت ارزشمندی را فراهم می‌آورد تا ارتقای دانش و آگاهی بانوان به عاملی تاثیرگذار در فرهنگ‌سازی محیط‌زیستی تبدیل شود. تجربه‌های گذشته نیز نشان داده است که هرگاه زنان در برنامه‌های آموزشی مرتبط با مدیریت منابع طبیعی، پسماند یا مصرف انرژی مشارکت کرده‌اند، نتایج چشمگیر و پایداری حاصل شده است. ازاین‌رو بررسی نقش زنان در فرهنگ‌سازی محیط‌زیستی و راهکارهای توانمندسازی آنان، می‌تواند چشم‌انداز روشنی برای بهبود شرایط کنونی و تضمین آینده‌ای پایدارتر فراهم آورد.
صدیقه ترابی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست، در گفت‌وگو با مهر با اشاره به اینکه زنان در زمینه فرهنگ‌سازی محیط‌زیستی، می‌توانند نقش بسیار مهمی ایفا کنند گفت: تربیت نسل از مادر آغاز می‌شود و از همین رو، افزایش سطح آگاهی بانوان درباره مسائل محیط‌زیستی، تاثیر قابل‌توجهی بر روند آموزش نسل‌های آینده خواهدداشت. وی افزود: باتوجه‌به اینکه‌درصد بالایی از ورودی‌های دانشگاه‌ها را زنان تشکیل می‌دهند، یکی از مهم‌ترین پیامدهای این حضور، ارتقای سطح آموزش و دانش بانوان است. درنتیجه می‌توان انتظار داشت که نسل آینده در زمینه‌های فرهنگی و زیست‌محیطی با شرایط مطلوب‌تری پرورش یابد. با این حال لازم است پیش از آنکه انتظار نقش‌آفرینی مستقیم زنان در حوزه محیط‌زیست وجود داشته باشد، بر آموزش و ارتقای دانش آنان تاکید شود.
ترابی با تاکید بر اینکه نمونه‌ای از این آموزش‌ها می‌تواند به موضوع مدیریت پسماند مربوط باشد، اظهار کرد: کاهش و تفکیک پسماند، بهینه‌سازی مصرف انرژی، اصلاح الگوهای مصرف آب و استفاده مجدد از منابع، ازجمله اقداماتی است که در واحد خانواده قابل‌پیاده‌سازی است. به‌عنوان‌مثال، بازگرداندن آب مصرف‌شده در یک بخش برای استفاده در بخش دیگر یا مدیریت مصرف انرژی در خانه، از مواردی است که می‌تواند آموزش داده شود. برای این منظور، الگوهایی باید تدوین و تولید شوند. تجربه وزارت نیرو در زمینه مدیریت مصرف آب نشان داده است که برگزاری دوره‌های آموزشی مداوم برای زنان، چه کارمند و چه خانه‌دار، تاثیرات مثبتی به همراه داشته است. وی همچنین گفت: زنان می‌توانند به‌عنوان یکی از مخاطبان اصلی در کاهش اثرات زیست‌محیطی نقش ایفا کنند؛ چرا که بسیاری از این اقدامات از واحد خانواده آغاز می‌شود. البته تحقق این امر نیازمند برنامه‌ریزی و تلاش گسترده در زمینه آگاهی‌رسانی و آموزش است. به گفته کارشناسان، هرگاه این آموزش‌ها و ارتقای دانش به‌طورجدی انجام گرفته، نتایج مثبت آن نیز مشاهده شده است.
معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست، در ادامه با اشاره به لزوم توانمندسازی زنان برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی، بیان کرد: هر دستگاه باید براساس شرح وظایف خود عمل کند. به‌عنوان نمونه، سازمان حفاظت محیط‌زیست از طریق معاونت آموزش و مشارکت‌های مردمی اقداماتی را در این خصوص دنبال می‌کند. هر چند پاسخ دقیق‌تر به این پرسش که آیا برنامه مشخصی در این زمینه وجود دارد یا خیر، برعهده مسئولان مربوطه همچون معاونت آموزش و مشارکت‌های مردمی است. با این حال، تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که طرح‌هایی همچون «ماپ» در شمال کشور اجرا شده که طی آن به خانوارها آموزش داده شد چگونه پسماندهای خود را تفکیک کنند و حتی در منزل به تولید کمپوست بپردازند. ترابی در پایان تاکید کرد: در مجموع، هر چند سازمان حفاظت محیط‌زیست وظایف مشخصی در زمینه آموزش و فرهنگ‌سازی دارد، اما به‌نظر می‌رسد وزارت نیرو باید تمرکز و تلاش بیشتری در این حوزه به‌ویژه در زمینه مدیریت مصرف آب و انرژی داشته باشد.
در مجموع، بسیاری بر این باورند که زنان می‌توانند نقش کلیدی در فرهنگ‌سازی محیط‌زیستی ایفا کنند. ارتقای آگاهی و آموزش بانوان، به‌ویژه در زمینه مدیریت پسماند، مصرف آب و انرژی، نه‌تنها تاثیر مستقیم بر رفتارهای خانوادگی دارد، بلکه نسل‌های آینده را نیز با سطح بالاتری از دانش و فرهنگ زیست‌محیطی پرورش می‌دهد. تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که آموزش مستمر و برنامه‌ریزی دقیق برای توانمندسازی زنان، می‌تواند نتایج ملموس و پایداری در کاهش اثرات زیست‌محیطی به همراه داشته باشد. به‌این‌ترتیب، خانه‌ها و زنان، به‌عنوان اولین و مهم‌ترین حلقه در زنجیره حفاظت از محیط‌زیست، نقش‌آفرینی می‌کنند و سیاست‌گذاران نیز باید با برنامه‌ریزی و تمرکز بیشتر، این مسیر را حمایت کنند.
۱۷ شهریور ۱۴۰۴ - ۱۳:۰۲
کد خبر: ۱۶٬۰۱۰
زنان نقش کلیدی در فرهنگ‌سازی محیط‌زیستی دارند و با ارتقای آگاهی و آموزش، می‌توانند رفتارهای خانوادگی و نسل‌های آینده را تحت‌تاثیر قرار دهند. بحران‌های محیط‌زیستی امروز به یکی از جدی‌ترین چالش‌های جوامع انسانی تبدیل شده است. تغییرات اقلیمی، کمبود منابع آب، افزایش تولید پسماند و مصرف بی‌رویه انرژی، مسائلی هستند که نه‌تنها سلامت محیط‌زیست، بلکه کیفیت زندگی نسل‌های آینده را تهدید می‌کنند. در چنین شرایطی، نقش آموزش و فرهنگ‌سازی در اصلاح الگوهای رفتاری جامعه بیش از پیش اهمیت یافته است.
نظر شما