انتخابات شوراها برای نخستین‌بار، به‌صورت تناسبی برگزار خواهد شد و این مدل در مرحله اول تنها در تهران اجرا می‌شود. این مطلب را اسکندر مومنی، وزیر کشور ۲۴ مهرماه در جریان بازدید از صداوسیما بیان کرد و گفت: انتخابات تناسبی موجب افزایش مشارکت سیاسی، تقویت فعالیت حزبی و شنیده‌شدن صدای تمامی جریان‌ها در شوراها خواهد شد. در این مدل، ممکن است حزبی اکثریت آرا را کسب نکند، اما به نسبت آرایی که به‌دست می‌آورد، دارای کرسی می‌شود. این مدل باعث می‌شود هیچ گروهی کنار نماند.

آثار سیاسی و اجتماعی تناسبی شدن انتخابات

آگاه: یک روز پس از موضع‌گیری سکاندار ساختمان فاطمی، رییس ستاد انتخابات کشور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری حضور یافت و به صورت مبسوط درباره ویژگی‌های تناسبی شدن سخن گفت و تاکید کرد: زیرساخت‌های انتخابات الکترونیکی در کشور در حال تکمیل است و اجرای همزمان انتخابات تناسبی و الکترونیکی می‌تواند موجب شفافیت، سهولت شمارش آرا و انعکاس واقعی‌تر صدای گروه‌های مختلف سیاسی در شوراها شود. با برگزاری انتخابات الکترونیکی، خطاهای شمارش دستی برطرف می‌شود. در بحث احراز هویت نیز مشکل رفع شده و هر رأی‌دهنده باید قبل از رأی‌دادن احراز هویت شود.
وی که معاونت سیاسی وزارت کشور را هم برعهده دارد به نقش‌آفرینی احزاب و تشکل‌ها در شیوه انتخابات تناسبی اشاره و اظهار کرد: در حال حاضر چند جبهه فعال در کشور داریم و حدود ۱۵۰ حزب دارای مجوز از وزارت کشور هستند که احزاب دارای مجوز سراسری یا مجوز فعالیت در تهران می‌توانند فهرست انتخاباتی خود را ارائه دهند. بنابراین، تقریبا صدای جریانات مختلف در این فهرست‌ها متبلور خواهد شد.
ستاد انتخابات کشور، ماه گذشته نیز اطلاعیه‌ای صادر و اعلام کرد از ۲۱ تا ۲۷ مهر، زمان قانونی استعفای مقامات و مشاغل مشمول ماده ۴۱ قانون انتخابات شوراهای اسلامی است. افرادی که قصد حضور در این دوره از انتخابات شوراهای اسلامی شهر را دارند، لازم است حتما به این زمان‌بندی توجه داشته باشند تا در فرآیند ثبت‌نام با مشکلی مواجه نشوند. ثبت‌نام از داوطلبان شوراهای اسلامی شهر از ۲۱ دی آغاز و تا ۲۷ دی ادامه خواهد داشت.
از آنجا که احزاب و تشکل‌های سیاسی آرام، آرام خود را برای بزنگاه هفتمین دوره شوراهای شهر و روستا آماده می‌کنند باید بررسی کرد، انتخابات تناسبی چه آثار سیاسی و اجتماعی خواهد داشت و آیا به مذاق رجال و تشکل‌های سیاسی خوش آمده است؟
به اعتقاد موافقان این شیوه، در انتخابات تناسبی دیگر شاهد فهرست‌های شب‌انتخاباتی و افراد چندلیستی نخواهیم بود. فقط احزاب شناسنامه‌دار حق ارائه فهرست دارند و هر نامزد تنها می‌تواند در یک فهرست حضور داشته باشد. این موضوع موجب می‌شود هر حزب و نامزد، در برابر رأی‌دهندگان پاسخگو و شفاف باشد. البته ممکن است قانون تناسبی مانند هر قانون دیگری ایراداتی داشته باشد، اما این ایرادات قابل رفع است. مهم آن است که کلیت این قانون بر پایه اصول درست شکل گرفته و می‌تواند موجب افزایش مشارکت مردم، تقویت احزاب و ارتقای کیفیت رقابت‌های انتخاباتی شود. در این نظام، افراد نمی‌توانند صرفا با موج هیجانی رأی بگیرند، بلکه باید در قبال عملکرد و مواضع خود پاسخگو باشند. قانون انتخابات تناسبی شامل هفت فصل و ۱۲۰ ماده است و اکنون مبنای قانونی برگزاری انتخابات آتی محسوب می‌شود. در صورتی که در جریان اجرا، برخی مواد نیازمند اصلاح باشد، این موضوع می‌تواند در قالب اصلاحیه بررسی و برطرف شود، اما در حال حاضر اصل قانون لازم‌الاجراست و وزارت کشور موظف به اجرای آن است.
پاسخگو بودن اعضای شورا به مردم یکی از آثار تناسبی شدن است. امیرابراهیم رسولی، دبیرکل حزب نسل نو ضمن بیان این مطلب، گفت: در وضعیت فعلی، برخی افراد صرفا به دلیل شهرت یا حضور در چند فهرست انتخاباتی وارد مجلس می‌شوند، در حالی‌که هیچ جریان یا حزبی مسئولیت عملکرد آنان را بر عهده نمی‌گیرد. چنین نمایندگانی ممکن است مواضع شخصی و بعضا متناقض اتخاذ کنند، بدون آنکه پاسخگو باشند. در مدل انتخابات تناسبی، وابستگی حزبی نامزدها برای مردم مشخص است. بنابراین، اگر فردی از فهرست یک حزب رأی لازم را کسب کند، آن حزب در قبال عملکرد او پاسخگو خواهد بود.
تقویت احزاب و حزبی شدن انتخابات، دومین آثار سیاسی، تناسبی شدن ارزیابی می‌شود. اسماعیل گرامی‌مقدم، قائم‌مقام دبیرکل حزب اعتماد ملی با بیان اینکه انتخابات تناسبی، گامی مهم در جهت حزبی شدن انتخابات است، تاکید کرد: برگزاری انتخابات به شکل تناسبی به این معناست که مردم هنگام مشارکت در انتخابات، کاملا بازنده نباشند، در روش تناسبی، مردم به چند فهرست رأی می‌دهند و براساس نسبت آرا، کرسی‌ها تقسیم می‌شود. یعنی در یک لیست ۲۱ نفره در تهران، ۱۵ کرسی به حزبی تعلق می‌گیرد که بیشترین آرا را کسب کرده و مابقی کرسی‌ها بین دیگر احزاب با توجه به سهم آرا توزیع می‌شود. این سیستم عملا انگیزه مشارکت مردم و احزاب سیاسی را افزایش می‌دهد.
البته برخی از سیاسیون هم با شرط و شروط به تناسبی شدن، چراغ سبز نشان می‌دهند. احمد حکیمی‌پور، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو پیشین شورای شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: انتخابات به شیوه تناسبی ابتدا باید برگزار شود. اکنون بحث بر سر این است که این انتخابات در تهران برگزار شود که می‌تواند به تحقق عدالت انتخاباتی و دیده‌شدن همه سلیقه‌ها در تعیین سرنوشت شهر کمک شایانی کند. برگزاری انتخابات به روش تناسبی ایده‌ای مثبت است، البته
به شرط آنکه به درستی اجرا شود و هیچ صدایی، سلیقه‌ای یا گروهی احساس نکند که به دلیل تعداد کمتر آرا، کاملا حذف شده و به حاشیه رانده شده است. این شیوه از این جهت مفید است که امکان مشارکت گسترده‌تر و دیده شدن همه جریان‌ها را فراهم می‌آورد، اما باید دید در عمل تا چه اندازه قابلیت اجرا و تحقق اهداف خود را خواهد داشت.
احمد شریف، دبیرکل حزب همبستگی دانش‌آموختگان ایران و عضو جبهه اصلاحات، دیگر شخصیت سیاسی شناخته می‌شود که در گفت‌وگو با روزنامه «آگاه» ضمن دفاع از تناسبی شدن انتخابات به تشریح آثار سیاسی آن می‌پردازد و می‌گوید: اگر این انتخابات با موفقیت برگزار شود، هم به فرهنگ تحزب در کشور کمک خواهد کرد و هم باعث می‌شود که همه احساس کنند در دل حاکمیت و تصمیم‌گیری‌ها حضور دارند و تصمیمات بیشتری مورد پذیرش قرار خواهد گرفت. وی گفت: احساس من این است که اگر این دوره از انتخابات که قرار است به صورت الکترونیکی و تناسبی برگزار شود، نتایج خوبی به همراه داشته باشد، می‌تواند تاثیر مثبتی در دوره‌های بعدی بر کل کشور بگذارد. در ابتدا، این تاثیر بیشتر در کلان‌شهرها مشاهده خواهد شد و در ادامه می‌تواند به دیگر انتخابات، مانند انتخابات مجلس شورای اسلامی، نیز گسترش یابد. به این ترتیب، تمامی جناح‌ها و گرایش‌های سیاسی قادر خواهند بود نمایندگان خود را در خانه ملت داشته باشند.
این فعال سیاسی اظهار کرد: اکنون که قرار است انتخابات در تهران به‌صورت تناسبی برگزار شود، باید به سمت لیستی شدن حرکت کرد. گروه‌ها باید برنامه ارائه دهند و بگویند که اگر قرار است اکثریت شورای شهر را در اختیار بگیرند، با چه برنامه‌ای جلو خواهند رفت. این امر می‌تواند به شهروندان چشم‌انداز روشنی نسبت به این انتخاب بدهد.
با این حال عده‌ای از شخصیت‌های سیاسی نتوانسته‌اند خود را با تناسبی شدن پیش ببرند و براین باور هستند، این سبک فقط نهاد شوراها را سیاسی‌تر می‌کند. سیدنظام‌الدین موسوی، دبیر ائتلاف امنا- تشکلی که در آستانه انتخابات ۱۴۰۲ اعلام موجودیت کرده بود- روز گذشته در گفت‌وگویی با خبرگزاری «ایرنا» به انتقاد از شیوه برگزاری انتخابات شوراها پرداخت و تاکید کرد: با مدل انتخابات تناسبی احزاب و گروه‌ها و ائتلاف‌های سیاسی ثبت‌شده بازیگران اصلی خواهند بود و عملا این انتخابات، یک انتخابات سیاسی خواهد بود. علاوه بر او حبیب‌الله بوربور، عضو شورای مرکزی خانه احزاب در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه «آگاه» تصریح کرد: بهتر بود که ابتدا انتخابات تناسبی در یک شهرستان یا استان کوچک اجرا می‌شد و پس از چهار سال نتیجه و تاثیرات آن ارزیابی می‌شد. ما معتقدیم که برگزاری انتخابات تناسبی در تهران مشکلاتی ایجاد خواهد کرد، از جمله در تعیین شهردار و انتخاب شهرداران مناطق که می‌تواند روند مدیریت شهری را پیچیده‌تر کند. براین اساس، جلوگیری از فهرست‌های متعدد در ایام انتخابات، عدالت انتخاباتی، پاسخگو بودن اعضای شوراها بعد از پیروزی، تقویت تحزب‌گرایی و ارائه برنامه در زمان تبلیغات از آثار مثبت تناسبی شدن محسوب می‌شود. باید دید بعد از برگزاری آن در اردیبهشت سال آینده چه نقاط ضعفی وجود دارد که در جهت اصلاحش گام برداشت.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.