آگاه: اگرچه این هشدار در یکی دو روز گذشته تا حدودی تعدیل شد اما نگرانی و سردرگمی را برای مردم به وجود آورده است که نقل آن در محافل مختلف شنیده میشود. این در حالی است که همچنان مسئولان مختلف بر صرفهجویی در مصرف آب از سوی مردم تاکید میکنند و راهکارهای متنوعی را ارائه میدهند. البته که این راهکارها و توصیهها هم همچنان باید از سوی مردم در سراسر کشور جدی گرفته شوند تا بتوان از این بحران هم عبور کرد اما مسئله مهم سوالی است که مطرح میشود. آن سوال این است که وقتی بنا بر آمار موجود بخش خانگی در سراسر کشور حدود ۸ تا ۱۰ درصد از کل مصرف آب کشور را به خود اختصاص میدهد آیا صرفهجویی صرف در این بخش راهکاری واقعبینانه برای عبور از تنش آبی است؟ پاسخ به این سوال اگرچه پیچیده است، اما میتوان گفت: صرفهجویی خانگی ضروری است، اما به تنهایی کافی نیست.
برای درک بیشتر این ماجرا باید نگاهی به سهم هر بخش در مصرف آب کشور داشت. بزرگترین بخش مصرف کننده آب در ایران بخش کشاورزی با رقم نزدیک به ۹۰ درصد است. بخش صنعت هم حدود ۳درصد از آب کشور را استفاده میکند. سهم بخش خانگی هم که پیشتر اعلام شده و البته صرفهجویی توسط مردم میتواند به حفظ پایداری شبکه آب خانگی و به تاخیر انداختن قطعیها کمک کند. با این حال، تمرکز صرف بر این بخش، مانند آن است که برای خاموش کردن آتشسوزی یک جنگل، تنها روی یک سطل آب حساب باز کنیم. اما مسئله مهم تمرکز بر ریشههای بحران فعلی است که فراتر از کمبود بارشهاست.
در شرایطی که باید از سالها قبل شیوه کشاورزی تغییر میکرد اما همچنان روشهای آبیاری سنتی و غرقابی انجام میشود. کاشت محصولات پرآببر (مانند برنج و هندوانه) در مناطق خشک هم همچنان رونق دارد. به عبارت دیگر فقدان نظام بهرهوری مناسب در بخش کشاورزی، موجب هدررفت عظیم آب شده است. از یکسو برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی و حفر چاههای غیرمجاز در کنار کشاورزی سنتی، موجب فرونشست دشتها و نابودی ذخایر استراتژیک شده است و از سوی دیگر استقرار صنایع آببر در مناطق کمآب و رشد شهرنشینی بدون برنامهریزی برای تامین منابع آب پایدار، بر دامنه بحران افزوده است. در چنین شرایطی، حتی اگر همه مردم ایران مصرف خانگی خود را به صفر برسانند، که امری غیرممکن است، باز هم بحران اصلی در بخشهای دیگر پابرجا خواهد ماند. برای عبور از این بحران، نیاز به یک عزم ملی و تغییر الگو در مدیریت آب داریم و البته راه حل در یک اقدام واحد نیست، بلکه در یک بسته سیاستی جامع نهفته است. باید ساختار کشاورزی کشور به طور کلی بازبینی و اصلاح شود. شبکه توزیع آب هم نیاز به بازسازی و نوسازی جدی دارد. منابع آب غیرمتعارف یا همان استفاده از پساب تصفیه شده در کشاورزی و صنعت باید در دستور کار قرار بگیرد و نیز تقاضا و مدیریت قیمتگذاری هوشمند باید اجرایی شود. کوتاه سخن آنکه نجات ایران از تنش آبی، نیازمند جراحی اساسی در مدیریت کلان آب، اولویتبندی مجدد مصرف و عزمی راسخ برای مقابله جدی با بدمصرفکنندگان است. تا زمانی که اصلاحات ساختاری در بخش کشاورزی و صنعت در دستور کار قرار نگیرد، هرگونه تکیه بر صرفهجویی خانگی به تنهایی، تنها میتواند بحران را به تاخیر بیندازد، نه اینکه آن را حل کند.
۱۷ آبان ۱۴۰۴ - ۲۳:۱۴
کد خبر: ۱۷٬۷۶۰
اظهارات اخیر رئیسجمهوری درباره «تخلیه تهران» در صورت نباریدن آسمان تا آذرماه، زنگ خطری جدی و بیسابقه بود که به صدا درآمد تا توجه همگان را به عمق فاجعه بحران آب در کشور جلب کند.
نظر شما