آگاه: اگر ایران را «ام‌القرای» جهان اسلام بدانیم باید قبول کنیم که در زمینه فعالیت‌های فرهنگی در حوزه شخصیت‌های مذهبی کم‌کاری کرده‌ایم و در این میان، حضرت زهرا(س) از همه مظلوم‌تر است. نویسندگان و شاعران ایران‌زمین، درباره این بانوی یگانه عالم تا حدی دین خود را ادا کرده‌اند و آثار مکتوب بسیاری درباره ایشان نوشته شده است اما در حوزه فیلم و سریال وضعیت خیلی وخیم است.
دلایل برای اینکه چرا تاکنون فیلمی با موضوع حضرت زهرا(س) ساخته نشده زیاد است اما از اصلی‌ترین دلایل نبود اطلاعات کافی و معتبر، نبودن بودجه کافی و نداشتن فرد مناسب برای این کار است. کسی که معرفت چنین کار مهم و بزرگی را داشته باشد. همه ما بارها شاهد این موضوع بودیم که یک سریال تاریخی ساخته شده اما چیزی از پخش آن نگذشته که اشتباهات تاریخی آن عیان شده و داد مورخان درآمده است. این اشتباهات اما در مورد سریال مذهبی متفاوت‌تر است چون پای دین و عقیده در میان است که حساسیت زیادی دارد.

سوء استفاده خارجی‌ها از کم‌کاری ما
نکته بسیار مهمی که در این میان باید در نظر داشت این است که اگر در کشور ما به عنوان جایی که داعیه‌دار دین اسلام است، فیلم درباره شخصیت‌هایی مثل حضرت زهرا(س) نسازد، کشورهایی سراغ ساخت آن می‌روند که صلاحیتش را ندارند و به اصطلاح از این کم‌کاری ما سوء استفاده می‌کنند. به عنوان نمونه چند سال پیش فیلم سینمایی با نام «بانوی بهشت» در انگلستان ساخته شد که بسیاری از مسلمانان پس از دیدن آن، فیلم را توهین‌آمیز دانستند. این فیلم توسط یک روحانی مسلمان شیعه به نام شیخ یاسر الحبیب نوشته و توسط «الی کینگ» کارگردانی شده بود.
از جمله انتقاداتی که به این فیلم وارد بود به تصویر کشیدن پیامبر عظیم‌الشان اسلام است. اگرچه هیچ بازیگری نقش حضرت محمد(ص) یا حضرت فاطمه(س) را بازی نکرده است و تصاویر کامپیوتری هستند ولی این امر باعث خشم جامعه مسلمانان شده است که تصویرگری پیامبر(ص) را کفرآمیز می‌دانند. همچنین انتقادات زیادی از این فیلم به دلیل نمایش چندین شخصیت دیگر از جمله یاران پیامبر اسلام، ابوبکر و عمربن الخطاب، اولین خلفای اسلام، صورت گرفته است.
حجم انتقادات به حدی بود که پس از اکران عمومی فیلم در سینماهای بریتانیا، کمپینی ۱۲۶ هزار نفری در فضای مجازی بریتانیا راه‌اندازی شد که در آن مسلمانان خواستار حذف فیلم از اکران عمومی در همه سینماها شدند؛ چرا که این فیلم را به انتشار اطلاعات نادرست درباره اسلام و بی‌احترامی مستقیم به پیامبر اسلام متهم می‌کردند.
«مالک شلیبک» تهیه‌کننده اجرایی این فیلم درباره انتقادات و هجمه‌هایی که به فیلم وارد شده در گفت‌وگویی بیان کرد: این فیلم داستان زندگی، مبارزات و سفری را روایت می‌کند که بانو فاطمه(س) طی کرده است. ما معتقدیم که او بهترین شخصیت تاریخ است که امروز می‌توانیم از آن یاد بگیریم، تا بدانیم چگونه با مواردی مانند افراط‌گرایی، رادیکالیسم و فساد مقابله کنیم و احساس کردیم مهم است که این داستان را با جهان به اشتراک بگذاریم. این فقط یک نمونه از اتفاقاتی است که نتیجه کم‌کاری و کم‌توجهی ما نسبت به ائمه اطهار است و شاید وقت آن رسیده که تا پیش از اینکه فیلم‌های غیرواقعی بیشتری درباره شخصیت‌های دینی ساخته شود، فکری به حال این وضعیت کنیم.
مشکل اصلی، عدم حمایت است
انسیه شاه‌حسینی، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان سینما درباره اینکه چرا تاکنون در سینمای ایران فیلمی راجع به حضرت فاطمه(س) ساخته نشده است، می‌گوید:‌ یکی از مهم‌ترین دلایلی که فیلمی برای حضرت زهرا(س) ساخته نشده، این است که با وجود آنکه علاقه‌مند به انجام این کار زیاداست ولی حمایتی وجود ندارد. من مطمئنم که هنرمندان انگیزه ساخت فیلم برای حضرت فاطمه(س) را دارند به خصوص کسانی که در سبک‌های مذهبی و دفاع مقدس کار می‌کنند علاقه‌مند هستند اما آن چیزی که مانع انجام این کار می‌شود، عدم حمایت است. اگر وزارت ارشاد یا نهادهای دیگری که بودجه دراختیارشان است بیایند و اعلام کنند که امسال می‌خواهیم فیلمی راجع به حضرت فاطمه(س) بسازیم، مطمئنم فیلم‌سازان برای ساخت چنین فیلمی صف خواهند کشید.
کارگردان فیلم سینمایی «زیباتر از زندگی» از دیگر مشکلاتی که برای ساخت این نوع فیلم‌ها وجود دارد را نظرات و دخالت‌های افراد مختلف در فرآیند تولید فیلم می‌داند و توضیح می‌دهد: در کنار آنکه باید انگیزه و دانش کافی برای ساخت فیلم‌های مذهبی وجود داشته باشد، بخشی که مقداری دست و پای هنرمندان را می‌بندد، نشان ندادن چهره معصومین یا نزدیک شدن شخصیت‌ها به هم است که البته این مشکل غیر قابل حلی نیست، زیرا سریال امام علی(ع) به خوبی ساخته شد و مشکلی پیش نیامد.

می‌توان چهره را نشان نداد و فیلم مذهبی ساخت
مرحوم نادر طالب‌زاده، از جمله فیلم‌سازانی بود که در دوران حیاتش بارها از نبود فیلم و سریالی با موضوع حضرت زهرا(س) گلایه و انتقاد کرده بود. مرحوم طالب‌زاده یک‌بار در جلسه‌ای گفت: مصطفی عقاد ثابت کرد که می‌توان چهره معصوم را نشان نداد اما تاریخ را روایت کرد. همچون وجود مبارک حضرت رسول(ص)، چهره حضرت زهرا(س) را هم نشان نداد اما در وصف‌شان فیلم قوی و پرکششی ساخت. من از نزدیک چند روز در معیت مصطفی عقاد بودم و آن متانت و صداقت و عمق توجه به این روایتگری بزرگ را دیدم. باید کاری کنیم و از آن الگوی فیلم «الرساله» بهره ببریم. تاریخ را باید گفت و می‌توان همه عوامل دراماتیک را هم به طور حرفه‌ای در این نوع آثار رعایت کرد. حتی مسیحی‌ها هم در روایتی چهره حضرت مسیح را نشان ندادند؛ لذا امروز می‌توانیم با روایت تاریخ و ساخت اثری برای حضرت زهرا(س) کم‌کاری‌های‌مان را جبران کنیم.

جای خالی فیلم با موضوع حضرت زهرا (س)

مصطفی عقاد، کارگردان سوری در سال ۱۹۷۶ فیلم الرساله را ساخت و زنگ آغاز ساخت فیلم درباره معصومین را به صدا درآورد. این فیلم در ایران به محمدرسول‌الله مشهور شد. بعد از آن در اوایل دهه ۷۰ هجری داود میرباقری، کارگردانی سریال امام علی(ع) را شروع کرد. سریالی که بعد از گذشت حدود دو دهه از ساخت آن هنوز هم یکی از ماندگارترین آثار تلویزیونی است. پس از سریال امام علی(ع)، مهدی فخیم‌زاده در سال ۱۳۷۵ سریال تنهاترین سردار و دوران امامت تا شهادت امام حسن مجتبی(ع) را به تصویر کشید. شهریار بحرانی در سال ۱۳۸۱ ساخت سریال «ثارالله» را بر زندگی امام حسین(ع) کلید زد. اما برخلاف سریال‌های مذهبی قبلی مانند امام علی(ع)، تنهاترین سردار و ولایت عشق (امام رضا(ع)) تولید این سریال با مخالفت‌های زیادی روبه‌رو شد، مخالفت‌هایی که به تعطیلی کار انجامید و سریال «ثارالله» در همان مراحل اولیه متوقف ماند.
اما میرباقری با ساخت سریال مختارنامه بخش‌هایی از قیام امام حسین(ع) را به تصویر کشید. «مختارنامه» داستان قیام توابین و قیام مختار ثقفی را روایت می‌کرد که در آن به عاشورا و شخصیت امام حسین(ع) پرداخته می‌شد. تولید مختار تقریبا همزمان شد با ساخت فیلم روز رستاخیز احمدرضا درویش. این فیلم که بعدها «رستاخیز» نام گرفت، اولین فیلم سینمایی است که به صورت کامل درباره قیام امام حسین(ع) و واقعه عاشوراست. درویش توانست با این فیلم هشت سیمرغ بلورین جشنواره فجر را به دست بیاورد. با آنکه ایرادات تاریخی و مذهبی زیادی به این اثر گرفته می‌شود اما این کار حداقل خلأ ۳۰ ساله را در ساخت فیلم سینمایی بر اساس زندگی ائمه اطهار پر کرد. این روزها هم داود میرباقری مشغول ساخت سریال «سلمان فارسی» است. امیدواریم به زودی خبر ساخت فیلم یا سریالی با محوریت شخصیت حضرت زهرا(س) توسط یکی از کارگردانان زبده کشورمان منتشر شود.