-
واکنشهای اهالی فرهنگ و هنر نسبت به حمله رژیم صهیونیستی به ایران
پیام روشن است؛ تا پای جان ایستادهایم
در پی تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران، اهالی فرهنگ و هنر به این اتفاق تلخ واکنش نشان دادند و همه آنها ضمن ابراز همدلی با مردم ایران نسبت به این اقدام رژیم صهیونیستی ابراز خشم و نفرت کردند؛ در ادامه نگاهی خواهیم داشت به برخی از این واکنشها.
-
نباید همهچیز را با عینک مبانی غرب دید
خاستگاه باز تولید امر مقدس
مهدی ارمغانی - آگاه فرهنگی و رسانهای: یکی از مسائلی که در سالهای اخیر در گفتمانهای انتقادی نسبت به آیینهای جمعی شیعی، بهویژه در ایران معاصر، مطرح شده، مسئله «انبوهسازی آیینها» و بهتبع آن، ازمیانرفتن هویتهای آیینی خرد است. این تحلیل، با اتکا به مفاهیمی چون تودهسازی، پروپاگاندا، از دست رفتن سوژگی آیینگزاران و همسانسازی نشانهشناختی، میکوشد مناسک عمومی را بهمثابه سازوکارهایی قدرتمحور بازخوانی کند. گرچه چنین رویکردی میتواند نگاهی نقادانه به سازوکارهای بازنمایی رسمی و تلاش برای تسلط گفتمانی داشته باشد، اما از منظر جامعهشناسی تربیت و دین، برخی پیشفرضهای آن قابل بازاندیشی است.
-
زبان مشترک شوخی و اعتراض؛ پیدا و پنهان میمها در فرهنگ ایرانی
از ملانصرالدین تا اینستاگرام
زهرا بذرافکن - خبرنگار گروه فرهنگ: در عصر ارتباطات دیجیتال و گسترش بیسابقه شبکههای اجتماعی، پدیدهای نوظهور و درعینحال ریشهدار، به نام «میم»، جایگاه ویژهای در فرهنگ جهانی و به تبع آن، فرهنگ ایرانی یافته است. «میم» را میتوان به معنای واحدی از اطلاعات فرهنگی قابلتکثیر و انتشار سریع تعریف کرد که میتواند در قالبهای مختلفی از جمله تصویر (همراه با متن) یا شفاهی (تکیهکلامها و نقلقولها) تولید و منتشر میشود. این واحدهای فرهنگی، چه به صورت آگاهانه و چه ناآگاهانه، بهسرعت در میان افراد منتقل شده و بر شیوههای تفکر، گفتار و تعاملات اجتماعی تاثیر میگذارند. از سوی دیگر، فرهنگ به عنوان مجموعهای از ارزشها، باورها، آداب و رسوم، زبان و اشکال هنری که توسط یک جامعه مشترک است، پیوسته در حال تحول و دگرگونی است. میمها نهتنها بازتابی از فرهنگ معاصر هستند، بلکه در شکلگیری و هدایت آن نیز نقش فعالی ایفا میکنند.
-
تحول دیجیتالی در صنایع فرهنگی
از بحران تا احیا
زهرا بذرافکن - خبرنگار گروه فرهنگ: صنعت نشر و سینمای مستند در دهه گذشته تحولات شگرفی را تجربه کردهاند که ریشه در تغییر رفتار مخاطبان و ظهور پلتفرمهای دیجیتال دارد. در سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، صنعت نشر با بحران بیسابقهای مواجه بود. آمارهای انجمن ناشران آمریکا نشان میداد فروش کتابهای چاپی ۴۰ درصد کاهش یافته و میانگین زمان مطالعه نسل جوان به کمتر از هفت دقیقه در روز رسیده بود. همزمان، سینمای مستند نیز با کاهش شدید مخاطب روبهرو شده بود، بهطوریکه میانگین بیننده مستندهای تلویزیونی به حدود ۱۰۰ هزار نفر کاهش یافته بود. این وضعیت نگرانکننده باعث شده بود، بسیاری از کارشناسان، آینده تاریکی را برای این صنایع فرهنگی پیشبینی کنند.
-
راوی دردها پیامآور امید
زهرا بذرافکن - خبرنگار گروه فرهنگ: نهم ژوئن ۱۸۷۰، یعنی ۱۵۵ سال پیش، به عنوان تاریخ درگذشت چارلز دیکنز، از برجستهترین نویسندگان ادبیات جهان، ثبت شده است. دیکنز با تالیفات خود، علاوه بر ارائه روایتهای داستانی، به تحلیل مسائل اجتماعی، نقد ساختارهای موجود و تبیین مفاهیم آرمانگرایانه پرداخت. آثار این نویسنده انگلیسی، پس از گذشت سالیان متمادی، همچنان در چارچوب ادبیات جهانی مطرح بوده و منبع الهام برای نویسندگان، هنرمندان و خوانندگان معاصر محسوب میشود. در این متن با محوریت آثار کمتر شناخته شده این نویسنده، مروری نیز بر زندگی و آثار شاخص او داریم.
-
نگاهی به پدیده فرهنگی درحالرشد در ایران
سوءتفاهم مینیمالیسم
زهرا بذرافکن - خبرنگار گروه فرهنگ: در دهههای اخیر، موجی آرام اما روبهرشد از سادگیگرایی یا همان مینیمالیسم در نقاط مختلف جهان از جمله ایران سر برآورد. این رویکرد که بر کاهش داراییهای مادی و تمرکز بر تجربیات معنوی و روابط انسانی تاکید دارد، در آغاز بهعنوان واکنشی به مصرفگرایی افسارگسیخته جوامع مدرن مطرح شد. اما چالش آنجاست که در بستر فرهنگی و اجتماعی ایران، مینیمالیسم به یک سبک زندگی تقلیل یافته یا پدیدهای با ابعاد عمیقتر و چالشبرانگیزتر است. در این متن ضمن بررسی ریشهها و ابعاد مینیمالیسم در ایران، به تحلیل انتقادی نقاط قوت و ضعف، زمینههای اجتماعی - فرهنگی و ابعاد مثبت و منفی آن در جامعه ایرانی میپردازیم.
-
به بهانه هفدهمین سالروز درگذشت نادر ابراهیمی
روایتی از یک زندگی بیقرار
زندگی نادر ابراهیمی، بیش از آنکه شبیه به یک خط ممتد و آرام باشد، به رودخانهای خروشان میماند که از هر پیچ و خم آن، داستانی نو و مسیری تازه آغاز میشود. او نه فقط یک نویسنده، که یک هنرمند جامعالاطراف بود؛ مردی که قلمش را به مثابه ابزاری برای کشف و شهود به کار گرفت و زندگیاش را وقف تجربههای گوناگون کرد. از کوچههای غبارگرفته تهران تا قلههای سر به فلک کشیده کوههای ایران، از کلاسهای درس تا استودیوهای فیلمسازی و از مبارزات سیاسی تا خلوت عاشقانه خانهاش، همه و همه، فصلهایی از کتاب پرماجرای زندگی او بودند.
-
به بهانه ارتحال بنیانگذار انقلاب اسلامی
نگاهی به فیلم و سریالهایی با موضوع امام(ره)
پرداختن به زندگی شخصیتهای معروف و مهم همواره جزو علایق فیلمسازان بوده و ساخت فیلم، سریال و مستند از چهرههای شاخص یک کشور از جمله ژانرهای پرطرفدار است؛ متاسفانه در کشور ما بهرغم اینکه افراد مهم و برجسته بسیاری در حوزههای مختلف وجود دارد، فیلمسازان کشورمان به دلایل مختلف کمتر سراغ آنها رفتند. شخصیت امام خمینی (ره) یکی از همین شخصیتهاست که با وجود محبوبیت جهانی ایشان، آنطور که باید فیلم و سریالهای جذاب و ماندگار دربارهشان ساخته نشده است.
-
هادی حکیمیان از شروع نوشتن «روحالله» میگوید
مغفول ماندههای زندگی امام خمینی (ره)
هادی حکیمیان نویسندهای اهل یزد است که تاریخ خوانده و جرقه اولیه نوشتن این کتاب را بهنوعی در تحقیقات تاریخی خود روایت میکند. مواجهه با امام خمینی در فعالیت سیاسی، پیش از آنچه در تاریخ میشناسیم. این نقطه شروع علاقه وی به نگارش کتابی درباره امام و فعالیتهای کمتر شناخته شده ایشان است.
-
نگاهی بر فعالیت آموزشگاههای هنری
از تبلیغات جعلی و گرانی تا نظارت ناکافی
اینروزها در شبکههای مختلف مجازی، تبلیغات بسیاری برای آموزش هنرجو در حوزههای مختلف هنری به خصوص موسیقی و بازیگری منتشر میشود که نفس این عمل از جهت اینکه قرار است هنرمند تربیت شود، خوب است ولی به شرطی که آن موسسه یا آموزشگاه استانداردهای لازم برای تربیت یک هنرجو را داشته باشد.
-
هنرهای تجسمی در هفتهای که گذشت
از حراج تهران، تا مسعود دوست داشتنی
هنرهای تجسمی یکی از عرصههای هنری در کشورمان است که نسبت به دیگر هنرها امکان بروز و واکنش سریع به اتفاقها را دارد اما عموما نسبت به دیگر هنرها همچون سینما و موسیقی، مهجور واقع میشود. در سلسله گزارشهای «هنرهای تجسمی در هفتهای که گذشت» درصدد هستیم تا گوشهای از این مهجور بودن را جبران کنیم. هرچند جمعهها روز تعطیل محسوب میشود اما در این روز نمایشگاههای هنرهای تجسمی آغاز به کار میکنند و هنرمندان تجسمی اعم از نقاشان، مجسمهسازان، عکاسان، تصویرسازان، گرافیستها، خوشنویسان و... تلاشها و فعالیتهای اخیر خود را در قالب یک نمایشگاه هنری به نمایش میگذارند.
-
ارتقای بهرهوری در سازمانها با چه موانعی روبهروست؟
هشتخوان بهرهوری
بهرهوری بهمعنای سرعت انجام کارها و نسبت ستانده از نهاده، دارای اهمیت زیادی در پیشرفت اقتصادی کشورهاست زیرا علاوه بر انعکاس میزان بهرهبرداری درست از منابع مختلف از جمله نیروی انسانی، سرمایهای، انرژی، مواد اولیه و... یک رشد اقتصادی به نسبت ارزان محسوب میشود. نتایج و پیامدهای بیبدیل رشد بهرهوری در استقلال اقتصادی و توسعه کشورها موجب شده است اکثر کشورها بهخصوص کشورهای در حال توسعه توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند.
-
نگاهی به دستاوردهای تبادل فرهنگها
تعامل فرهنگی؛ مفید یا مضر
اگرچه اغلب درباره تعامل و تبادل فرهنگی، نگاهی خوشبینانه وجود دارد اما نکاتی در تاریخچه تعاملات فرهنگی در زیست انسان نهفته است که تا امروز ادامه دارد. این نکات نشاندهنده مسائلی است که بهرغم خوشبینی به پیشرفت و فضای مثبت تعامل فرهنگی، در میان نوع بشر به وجود آمده است. در این مطلب نگاهی به مسائل پیش آمده در تعامل فرهنگی خواهیم داشت.
-
به بهانه درگذشت حسن کامشاد، مترجم کشورمان
جای خالی ترجمههای ماندگار
حسن کامشاد، مترجم و پژوهشگر ادبیات فارسی چند روز پیش در آستانه صد سالگی دارفانی را وداع گفت؛ کامشاد با اینکه تالیفات متعددی دارد که مهمترینشان «حدیث نفس» است، بیشتر به واسطه ترجمههایش شناخته شده است و دلیل این زبانزدبودن هم ترجمه روان و نثر خواندنی اوست بهطوری که گاهی فراموش میکنی در حال خواندن متن ترجمه هستی؛ حسی که با خواندن بسیاری از ترجمههای فعلی تجربه نمیشود.
-
هجدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت به کار خود پایان داد
سینمـا سنگر ماست
زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: جشنواره بینالمللی فیلم مقاومت هر سال با جمعآوری آثاری حامل پیامهای اجتماعی و انسانی بر محور مقاومت، به فرصتی منحصربهفرد برای بازتاب ارزشهای پایداری، ایستادگی و امید تبدیل میشود؛ این رویداد فراتر از نمایش فیلمها، قصههای مقاومت در برابر شر را روایت میکند و صدای بلند فرهنگ ایثار و همبستگی است. مراسم اختتامیه هجدهمین جشنواره بینالمللی فیلم مقاومت روز سوم خرداد همزمان با سالروز آزادسازی خرمشهر در تالار وحدت برگزار شد و بدین ترتیب با معرفی برگزیدگان به کار خود در دوره هجدهم پایان داد.
-
گفتوگوی «آگاه» با مدیرعامل انتشارات امیرکبیر
تمرکز بر حوزه کودکونوجوان
مدیرعامل انتشارات امیرکبیر، درباره سرمایهگذاری مجموعه «امیرکبیر» در حوزه کودکونوجوان و چشمانداز بخش کتابهای شکوفه توضیح داد.
-
به بهانه سالروز درگذشت نویسنده بزرگ فرانسوی
آنچه از ویکتور هوگو کمتر خوانده شده
زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: ویکتور هوگو (زاده ۲۶ فوریه ۱۸۰۲، بزانسون، فرانسه- درگذشته ۲۲ مه ۱۸۸۵، پاریس) شاعر، رماننویس و نمایشنامهنویسی بود که مهمترین نویسنده رمانتیک فرانسوی محسوب میشد. اگرچه در فرانسه به عنوان یکی از بزرگترین شاعران آن کشور شناخته میشود، اما در خارج از این کشور بیشتر به خاطر رمانهایی مانند گوژپشت نتردام (۱۸۳۱) و بینوایان (۱۸۶۲) شناخته میشود. در این متن علاوه بر نگاهی بر زندگی ویکتور هوگو، برخی آثار کمتر شناخته شده او را معرفی کردهایم.
-
لزوم بازنگری در برنامههای تشویقی افزایش جمعیت
پرهیز از رسیدن به مرحله «سالخوردگی بالا»
دکتر شهلا کاظمیپور، دانشیار گروه جمعیتشناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و سردبیر فصلنامه جامعه شناسی فرهنگی است. کاظمیپور مدتی معاون پژوهشی موسسه تحقیقات جمعیت کشور نیز بوده است.
-
کریستف کلمب و کاشفانی که بنیانگذار استعمار شدند
کاشفان دنیا، غارتگران انسان
کریستف کلمب، دریانورد و کاشف ایتالیایی که از طرف پادشاهی اسپانیا به دنیاگردی پرداخت تا نقاط جدیدی از جهان را کشف کند و مردم قرن ۱۵ را با چیزی آشنا کند که نظم تمام دنیا را زیرورو کند، شاید در جریان نبود که عاقبت یک دنیا را دچار چالشی عمیق خواهد کرد. کلمب به دنبال راهی برای رسیدن به هند، راهی پیش پای دنیا گذاشت که تا قرنها بعد( تا امروز) تاثیرات عمیقی بر زندگی تکتک افراد بعد از او گذاشت. کلمب در ۲۰ می ۱۵۰۶ و در ۵۵ سالگی در اسپانیا درگذشت. به همین مناسبت، به ماجرایی که کلمب با کشف خود باعث آن شد، پرداختهایم.
-
به بهانه تولد برتراند راسل که نسبت به جامعه جهانی دغدغه داشت
فیلسوف آزاده و ضدجنگ
برتراند راسل یا همان برتراند آرتور ویلیام راسل در ۱۸ می ۱۸۷۲ میلادی به دنیا آمد. با اینکه او بیشتر عمرش را در انگلیس گذراند، اما در اصل اهل ولز بود. پدربزرگش، جان راسل، دو بار در عصر ویکتوریا به نخستوزیری انگلیس رسیده بود و پدرش جان راسل از اشرافزادگان بهحساب میآمد. مادر راسل از مبارزان حقوق زنان بود و برای آزادی زنان مبارزه میکرد که بر اثر بیماری دیفتری درگذشت. پدرش نیز دو سال پس از مادرش درگذشت و سرپرستی راسل بر عهده پدربزرگ قرار گرفت. راسل همیشه از پدربزرگ با احترام یاد میکرد و او را پیرمردی مهربان و دوستداشتنی میدانست. در ۱۸۷۸ میلادی پدربزرگ نیز درگذشت و برتراند به همراه برادرش فرانک تحت سرپرستی بیوه جانراسل قرار گرفتند.
-
سی و ششمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران بعد از۱۱ روز به پایان رسید
مهمترین رویداد فرهنگی ایران
دوره سی و ششم نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در روز یازدهم به پایان رسید. این رویداد بزرگ فرهنگی که هر ساله در اردیبهشتماه، میزبان مردم در همه گروههای سنی است، امسال برخلاف آنچه برخی ادعا میکردند، در فروش، تعداد بازدیدکننده، عرضه آثار تازه، برگزاری رویدادهای موثر با حضور بزرگان ادب و هنر و بسیاری جهات دیگر تا حد قابلقبولی موفق و موثر عمل کرد.
-
به بهانه روز جهانی ارتباطات
فرهنگسازی بدون جدیگرفتن ارتباطات اتفاق نمیافتد
اگر بگوییم ارتباطات در جهان امروز، مهمترین موضوع زندگی بشر در قرن ۲۱ است، حرف گزافی نزدیم. انسان امروز از همه طرف به «ارتباطات» گره خورده و امروز در تقویم بینالمللی به نام روز جهانی ارتباطات نامگذاری شده است.
-
تقابل رئیسی- ماکیاولی
وقتی نظریات غربی رنگ میبازند!
ماکیاولی در کتاب شهریار خود پرده از داستانی برداشته است که سالها در قالبهای مختلف، حکومت کرده است. یکبار در قالب حکومت استبدادی پادشاهی، یکبار در قالب استبداد لیبرال دموکراسی و یکبار نیز در قالب آنارشیسم رسانهای!
-
نوقلمهای کودکونوجوان
زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: نمایشگاه کتاب تهران روز هفتمش را پشت سر میگذارد. اگرچه بسیاری برآنند تا ثابت کنند که نمایشگاه کتاب از مراجعهکننده خالی است و رنگ خریدار و کتابخوان به خودش نمیبیند، اما هر ساعتی به نمایشگاه کتاب تهران میرویم، راهروها و حیاط مصلا را بانشاط و پررونق میبینیم. امروز میان راهروها و غرفههای نمایشگاه قدم زدیم به قصد آنکه آثار نویسندههای نوقلم را ببینیم و بشناسیم و در این گزارش معرفی کنیم.
-
برگزاری همزمان نمایشگاه کتاب حضوری و مجازی، خوب است یا بد؟
کفه برابر علاقهمندان و گلایهمندان
نخستین تجربه برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب به دیماه سال ۱۳۹۹ برمیگردد؛ درست یک سال بعد از شیوع کرونا در جهان. زمانیکه اغلب رویدادهای فرهنگی- هنری جهان یا برگزار نمیشدند یا به صورت مجازی برگزار میشدند. این اولین باری بود که نمایشگاه کتاب تهران در زمستان آن سال به صورت مجازی برگزار شد.
-
گفتوگوی «آگاه» با مدیران دو نشر «ستارگان درخشان» و «راهیار»
روایتی بی نیاز از تخیل
زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: یکشنبه۲۱ اردیبهشت، یعنی روز پنجم نمایشگاه کتاب تهران، به قصد سرزدن و گپوگفت با دو نشر حاضر در نمایشگاه به مصلای تهران رفتیم؛ نشرهایی که آثار مهم و پرمخاطبی منتشر کردهاند، اما کمتر آنها را میشناسیم. اول به سراغ غرفه نشر «ستارگان درخشان» در راهروی ۲۱ و بعد در راهروی ۱۷ سراغ غرفه انتشارات «راهیار» رفتیم. گفتوگوی ما با مدیران این دو نشر را در ادامه میخوانید:
-
اهدای یارانه کتاب درنمایشگاه کتاب تهران چقدر در رونق کتاب و کتابخوانی اثر دارد؟
مُسکن برای سردردی که این اندازه نیست!
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، روز پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت، در نمایشگاه کتاب تهران حضور یافت و در حاشیه آن، مطلبی بیان کرد که نکات مهمی داشت. او در این سخنان گفت: تلاش ما در دو جهت است، یکی اینکه بتوانیم یارانههای حمایتی حوزه کتاب را در بخش بالاسری، بیشتر بکنیم و دیگر اینکه یارانهها را به سمت خرید کتاب هدایت کنیم. اگر ما در قیمت گرفتار هستیم، حداقل در حدی با بالا بردن یارانههای خرید، فرصت اینکه به ناشری کمک بکنیم یا کسانی که دسترسی به کتاب ندارند، دسترسیشان را بیشتر کنیم. او سپس درباره خرید کتاب نیز گفت: یارانههایی که داده میشود، افزایش نسبی در حد مقدورات داشته و بخشی از مشارکتها هم به کمک نمایشگاه آمده است.
-
همه اهداف در دسترس است!
چند روز گذشته بود که انصارالله یمن با یک موشک مافوقصوت، فرودگاه بن گورین در تلآویو را هدف قرار داد. این حمله نظامی از سوی یمن واکنشهای زیادی را در پی داشت.
-
به بهانه جشن ۴۶ سالگی روزنامهای بینالمللی
تهرانتایمز؛ سرمایه رسانهای ایران
روز گذشته (۱۵ اردیبهشتماه) سالروز تأسیس روزنامه تهرانتایمز، قدیمیترین روزنامه انگلیسیزبان ایران بود؛ نخستین نسخه روزنامه تهرانتایمز ۱۵ اردیبهشتماه سال ۱۳۵۸ یعنی کمتر از ۹۰ روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شد، یعنی حتی پیش از انتشار روزنامه جمهوری اسلامی. دیروز هم به مناسبت چهل و ششمین سالگرد تأسیس روزنامه تهرانتایمز، مراسمی با حضور اهالی رسانه و میهمانان خارجی در خانه روزنامهنگاران شهر برگزار شد.
-
به مناسبت ۱۵ اردیبهشتماه؛ روز شیراز
شیراز از تمام جهان خوشنماتر است
چند سالی است که اختصاصدادن یک روز در تقویم ملی کشورمان به نام یکی از شهرها باب شده و کافی است نگاهی به تقویم بیندازید تا ببینید که در هر ماه حداقل چند روز به نام شهرهای مختلف نامگذاری شده است؛ مثلا اول اردیبهشت روز اصفهان است و ۱۲ دیماه روز رشت و ۱۴ مردادماه روز تبریز. اگرچه در میان روز و تاریخ این نامگذاریها اختلافنظرهایی هم وجود دارد، اما در ماهیت ماجرا تغییری ایجاد نمیکند و مهم این است که حالا بسیاری از شهرهای کشورمان صاحب یک روز خاص شدهاند و در این میان، نامگذاری روز شیراز به نظر از همه جذابتر است؛ اصلا اردیبهشت یعنی شیراز.