آگاه: منصور قربانی، رییس انجمن زمین‌شناسی ایران، به وضعیت ناامیدکننده جایگاه علوم زمین در کشور اشاره کرد و گفت: در پاسخ به این سوال که چرا به علوم زمین استقبال لازم صورت نمی‌گیرد، باید گفت که این وضعیت تنها مختص به علوم زمین نیست، بلکه تقریبا تمامی شاخه‌های علمی در کشور با همین معضل مواجه هستند و متاسفانه در کشور ما نقش علم به‌طورکلی در توسعه، در زندگی مردم و حتی در حفظ محیط‌زیست نادیده گرفته می‌شود. قربانی ادامه داد: ما در تبلیغات عمومی کشورمان این حرف را می‌زنیم که ایران یکی از تولیدکنندگان بزرگ علمی جهان است، اما باید دقت کنیم که علم واقعی، علمی است که منافع ملی و زندگی مردم را تحت تاثیر قرار دهد؛ علمی که در عملیات زندگی مردم کارایی نداشته باشد، علم واقعی نیست. متاسفانه معیارهای سنجش علم در کشور ما مسیری غیر از این تعریف را طی می‌کند؛ مبتنی بر تعداد مقالات و شاخص‌های علمی بدون توجه به کاربرد واقعی. وی تصریح کرد: این رویکرد منجر شده است که علم به‌طورکلی در برنامه‌های کلان کشور قرار نگیرد و در نتیجه، جوانان و دانشجوها نیز نسبت به اهمیت علم و به‌خصوص علوم زمین بی‌تفاوت باشند.
رییس انجمن زمین‌شناسی ایران درباره اهمیت علوم زمین گفت: علوم زمین مستقیما یا غیرمستقیما با بیشتر وزارتخانه‌های کشور در ارتباط است؛ وزارت نفت، وزارت نیرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت فقط سه مثال از وزارتخانه‌هایی هستند که بخش بزرگی از فعالیتشان با علوم زمین در ارتباط است.
وی افزود: اکتشاف و تولید نفت، مدیریت منابع آبی، آب‌های زیرزمینی، انتقال آب و حتی بحث‌های مرتبط با مخاطرات طبیعی مثل زلزله و سیلاب همگی در چارچوب علوم زمین قرار می‌گیرند اما این موضوع در نظام آموزشی ما به‌درستی آموزش داده نمی‌شود. قربانی ادامه داد: در واقع، محصول آموزش ما در دوره ابتدایی و حتی متوسطه اول و دوم، دانش‌آموزانی تربیت می‌کند که با مفهوم زمین و نقش آن در زندگی آشنا نیستند و باید از همان دوره‌های اولیه تحصیل، دانش‌آموزان را با نقش زمین در محیط‌زیست و زندگی انسان آشنا کنیم بنابراین زمین محل زندگی ماست و بدون شناخت آن نمی‌توانیم به‌درستی در آن زندگی کنیم. وی درباره ضرورت توجه به علوم زمین در نظام آموزشی گفت: متاسفانه در کتاب‌های درسی ما علوم زمین به عنوان یکی از ارکان اصلی زندگی به‌درستی آموزش داده نمی‌شود که این مسئله باعث می‌شود که این علم در ذهن عموم مردم و در تصمیمات کلان کشور جایگاه لازم را نیابد. وی همچنین درباره اهمیت اقتصادی علوم زمین توضیح داد: حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد از درآمد ناخالص ملی کشور ما مستقیما یا غیرمستقیما به علوم زمین وابسته است؛ این رقم شامل نفت، پتروشیمی، صنایع معدنی و همه کارخانه‌هایی است که مواد اولیه خود را از معادن داخلی تامین می‌کنند. وی اضافه کرد: صنایعی مثل تولید سرامیک، شیشه، سیمان، فولاد و بسیاری دیگر از صنایع سنگین و سبک، همگی به‌نوعی به علوم زمین وابسته‌اند اما متاسفانه نه مدیران، نه جامعه و نه حتی سیاست‌گذاران این جایگاه را به‌درستی تشخیص نمی‌دهند.
قربانی با بیان اینکه وقتی جامعه و مسئولان این نقش را نمی‌بینند، چگونه می‌توان انتظار توجه ویژه به این علم را داشت؟ اظهار کرد: «حتی در مواقع بحرانی مثل وقوع زلزله، فقط چند روز صحبت از زمین‌شناسی و اهمیت آن می‌شود و بعد دوباره همه چیز به حالت قبل برمی‌گردد. این وضعیت شبیه به گفته یکی از شاعران است که می‌گوید: وقتی یک کسی می‌میرد، دو روزی بر سر جنازه غوغاست و بعد سکوت می‌کند.
وضعیت اکتشافات معدنی و نگرانی‌های آینده
وی با اشاره به وضعیت اکتشافات معدنی در کشور گفت: در حال حاضر ذخایر سطحی بسیاری از معادن ما در حال اتمام است و متاسفانه در زمینه اکتشافات عمیق و نوین موفقیت چندانی نداشته‌ایم. این مسئله نه به دلیل عدم وجود منابع بلکه به دلیل نبود برنامه‌ریزی بلندمدت و توجه کافی به این حوزه است. وی افزود: کشور ما پتانسیل بسیار بالایی در زمینه منابع معدنی دارد، اما باید توجه داشت که این منابع باید با رویکردی پایدار و باتوجه‌به حفظ محیط‌زیست بهره‌برداری شوند.
قربانی در پایان گفت: در حال حاضر بیشتر ذخایر مورد استفاده ما از ذخایر سطحی هستند که قبلا شناسایی شده‌اند. ما در دهه‌های اخیر در زمینه اکتشافات جدید موفق نبوده‌ایم و این مسئله قابل‌قبول نیست. باید به این موضوع توجه جدی شود، چرا که آینده کشور ما به این منابع وابسته است.
نظر شما