آگاه: این درگیری با حملات هوایی گسترده ارتش و نیروهای نفوذی به مراکز نظامی و هسته‌ای ایران، ترور دانشمندان هسته‌ای و مقامات نظامی ارشد و پاسخ قاطع نیروهای مسلح کشورمان از طریق شلیک موشک‌ها و پهپادها به سرزمین‌های اشغالی همراه بود. این جنگ در کنار آسیب‌های فیزیکی و انسانی که به بار آورد، بلکه نیاز مبرم کشور به تقویت پدافند غیرعامل و افزایش تاب‌آوری زیرساخت‌ها را به وضوح نشان داد. در این گزارش به بررسی اهمیت این موضوع و ارائه راهکارهایی برای استفاده از دوره آتش‌بس فعلی که با توجه به تاریخ پر از جنایت و عهدشکنی که رژیم صهیونیستی در عدم‌پایبندی به قوانین و قواعد بین‌المللی دارد و البته نظر اکثر کارشناسان بین‌الملل نیز بر همین مهم است، برای تقویت توان دفاعی می‌پردازد.
بررسی کلی جنگ تحمیلی ۱۲ روزه
جنگ تحمیلی ۱۲ روزه با حمله ناگهانی ارتش و عوامل رژیم صهیونیستی، در سحرگاه ۲۳ خرداد آغاز شد که شامل بیش از ۲۰۰ حمله هوایی و پهپادی به حدود ۱۰۰ هدف در کشورمان، ازجمله تاسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان و البته مراکز نظامی و فرودگاه‌ها و ترور دانشمندان و مقامات عالی رتبه نظامی بود. اسرائیل این حملات را به‌عنوان اقدامی پیش‌دستانه برای جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران توجیه کرد، در حالی که کشورمان تاکید دارد که برنامه هسته‌ای‌اش صرفا برای مقاصد صلح‌آمیز است و این مهم بارها و بارها در گزارش آژانس تایید شده بود. در این درگیری، بیش از ۱۰۰۰ ایرانی شهید شدند. آمریکا نیز در روزهای پایانی با عملیات به سه مرکز تاسیسات هسته‌ای کشورمان حمله کرد.
نیروهای مسلح کشورمان نیز در پاسخ به این جنایات، بیش از ۵۵۰ موشک بالستیک و بیش از ۱۰۰۰ پهپاد به سمت سرزمین‌های اشغالی شلیک کردند و اهداف مهمی را مورد اصابت قرار دادند. این جنگ با آتش‌بسی که با میانجی‌گری آمریکا و قطر برقرار شد، پایان یافت اما پیامدهای آن همچنان بر امنیت منطقه تاثیرگذار است.
تاثیر بر توانایی‌های نظامی و هسته‌ای ایران
بنا بر اعلام عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، این جنگ خسارات قابل‌توجهی به زیرساخت‌های هسته‌ای وارد کرد. تاسیسات کلیدی مانند فردو، نطنز و اصفهان هدف حملات قرار گرفتند و سیستم‌های دفاع هوایی ایران آسیب دیدند. علاوه بر این، ترور چندین فرمانده نظامی ارشد کشورمان، ازجمله سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، سردار سرلشکر غلام‌علی رشید فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم، سردار حسین سلامی فرمانده کل سپاه، سرلشکر علی شادمانی و سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، موضوعی قابل‌توجه است. همچنین حداقل ۹ دانشمند هسته‌ای برجسته، ازجمله فریدون عباسی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران و محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، در عملیات‌های پهپادی توسط اسرائیل به شهادت رسیدند. این ترورها که با استفاده از سلاح‌های پیشرفته و همکاری عوامل نفوذی انجام شد، به توانایی کشور برای پیشبرد برنامه هسته‌ای آسیب رساند. اگر چه راه این شهدا، همان‌گونه که رهبر انقلاب فرمودند با قدرت و سرعت بیشتری ادامه خواهدداشت، اما دانش و تجربه این افراد موضوع بسیار مهمی است که به سختی قابل جایگزینی است.
نقش پدافند غیرعامل
پدافند غیرعامل مجموعه‌ای از اقدامات غیرنظامی است که برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر حملات دشمن طراحی شده‌اند. این اقدامات شامل موارد زیر است:
سخت‌کاری زیرساخت‌ها: استفاده از مصالح مقاوم در برابر انفجار و طراحی‌های مهندسی برای حفاظت از تاسیسات حیاتی.
پراکندگی دارایی‌ها: توزیع مراکز حساس در مکان‌های مختلف برای کاهش تاثیر حملات متمرکز.
تکرارپذیری سیستم‌ها: ایجاد سیستم‌های پشتیبان برای ادامه عملیات در صورت تخریب سیستم‌های اصلی.
حفاظت از نیروی انسانی: تامین امنیت فیزیکی و سایبری برای افراد کلیدی مانند دانشمندان و فرماندهان.
آمادگی اضطراری: آموزش پرسنل و مردم برای واکنش سریع و موثر در شرایط بحرانی.
این اقدامات در جنگ تحمیلی اخیر به دلایل مختلف و البته ایراداتی در حفاظت از افراد کلیدی، به‌طور کامل موثر نبودند.
آموزه‌های جنگ تحمیلی
جنگ اخیر درس‌های مهمی برای استراتژی دفاعی ایران ارائه داد:
آسیب‌پذیری مراکز متمرکز: حملات به تاسیسات هسته‌ای و نظامی نشان داد که تمرکز بیش از حد دارایی‌ها در چند مکان، آنها را به اهداف آسان تبدیل می‌کند.
نیاز به حفاظت از افراد کلیدی: ترور دانشمندان و فرماندهان، ضرورت اقدامات امنیتی پیشرفته‌تر را برجسته کرد.
ارتقای توان پدافند دفاع هوایی: دفاع موثرتر درمقابل حملات هوایی دشمن، نیاز به ارتقای سیستم‌های دفاع هوایی را نشان داد.
اهمیت زیرساخت‌های مقاوم: خسارات به تاسیسات، لزوم سرمایه‌گذاری در ساختارهای مقاوم را تأیید کرد.
پیشنهادات برای تقویت پدافند غیرعامل
برای افزایش توان پدافند غیرعامل، باید اقدامات زیر را در اولویت قرار دهد:
بررسی جامع عملکرد دفاعی: تحلیل دقیق نقاط قوت و ضعف پدافند غیرعامل در جنگ اخیر برای شناسایی کاستی‌ها.
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مقاوم: ساخت تاسیسات با طراحی‌های مقاوم در برابر انفجار و پراکنده‌سازی آنها در نقاط مختلف.
افزایش امنیت افراد کلیدی: اجرای پروتکل‌های امنیتی پیشرفته، ازجمله حفاظت فیزیکی، حمل‌ونقل امن و دفاع سایبری.
ایجاد سیستم‌های پشتیبان: توسعه سیستم‌های تکراری برای عملیات حیاتی، مانند مراکز فرماندهی و تاسیسات هسته‌ای.
آموزش و تمرینات منظم: برگزاری مانورهای پدافند غیرعامل برای آمادگی پرسنل و مردم در شرایط بحرانی.
افزایش آگاهی عمومی: آموزش مردم در مورد اقدامات پدافند غیرعامل، برای تقویت تاب‌آوری ملی.
استفاده از دوره آتش‌بس
دوره آتش‌بس کنونی که بعد از یک جنگ تمام‌عیار ۱۲ روزه آغاز شده است، فرصتی طلایی برای ما فراهم می‌کند تا:
بازسازی زیرساخت‌ها: تعمیر و ارتقای تاسیسات آسیب‌دیده، به‌ویژه مراکز هسته‌ای و نظامی
انباشت منابع: ذخیره‌سازی تجهیزات و منابع لازم برای دفاع و بازسازی
اجرای مانورهای دفاعی: آزمایش استراتژی‌های پدافند غیرعامل برای بهبود آمادگی
دیپلماسی فعال: کاهش تنش‌ها از طریق مذاکرات بین‌المللی و جلب حمایت برای بازسازی
جنگ ۱۲ روزه ۲۰۲۵ نشان داد که پدافند غیرعامل و تاب‌آوری زیرساخت‌ها از ارکان اصلی امنیت ملی ایران هستند. آسیب‌های وارده به تاسیسات و ازدست‌دادن افراد کلیدی، ضرورت بازنگری در استراتژی‌های دفاعی را برجسته کرد. با اجرای اقدامات پیشنهادی، ازجمله مقاوم‌سازی زیرساخت‌ها، حفاظت از پرسنل کلیدی و استفاده موثر از دوره آتش‌بس، ایران می‌تواند توانایی خود را برای مقابله با تهدیدات آینده تقویت کند. این اقدامات نه‌تنها به حفاظت از دارایی‌های ملی کمک می‌کنند، بلکه پیام قدرتمندی از آمادگی و بازدارندگی به دشمنان ارسال می‌کنند.
نظر شما