آگاه: امام خمینی (ره) هنگامی که فرمودند: «فرهنگ مبدأ همه خوشبختی‌ها و بدبختی‌های ملت است»، در حقیقت نقشه راهی برای آینده ترسیم کردند؛ آینده‌ای که امروز در برابر ماست و باید با بصیرت، شجاعت و امید، آن را بسازیم.
فرصت‌ها و تهدیدهای پنج‌سال آینده
پنج‌سال آینده فرهنگ ایران، عرصه‌ای دوگانه خواهد بود؛ از یک‌سو فرصت‌هایی کم‌نظیر و از سوی دیگر تهدیدهایی جدی در کمین. فرصت نخست، ظرفیت انسانی نسل جوان است؛ نسلی پرشور، پرانرژی و خلاق که اگر به درستی هدایت شود، می‌تواند روایت‌گر عصر جدید انقلاب باشد. تهدید آنجاست که همین سرمایه عظیم انسانی اگر از فرهنگ خود بیگانه شود، به نقطه آسیب‌پذیری بدل می‌شود.
فرصت دوم، تحولات فناوری و رسانه‌های نوین است. شبکه‌های اجتماعی و بسترهای دیجیتال اگرچه جولانگاه جنگ روایت‌ها هستند، اما می‌توانند به زبان نوینی برای تبیین حقیقت و تقویت گفتمان انقلاب بدل شوند. تهدید این حوزه نیز آشکار است: هجمه بی‌امان رسانه‌های معارض که با بهره‌گیری از همین ابزار، هویت جوان ایرانی را نشانه می‌گیرند.
فرصت سوم، پیوند ناگسستنی فرهنگ با مقاومت و بیداری اسلامی است. تجربه جنگ ۱۲ روزه و بازتاب آن در منطقه نشان داد که فرهنگ مقاومت در حال بدل‌شدن به سرمایه مشترک امت اسلامی است. تهدید اما در اینجاست که جریان‌های جهانی با استفاده از ابزارهای فرهنگی - از سینما تا صنعت سرگرمی - در پی تحریف همین حقیقت و جدا کردن ملت‌ها از آرمان فلسطین و جبهه مقاومتند.
نقش تحولات منطقه‌ای و جهانی
تحولات منطقه‌ای و جهانی در پنج‌سال آینده، مستقیما بر سیاست‌های فرهنگی ایران اثر خواهد گذاشت. در سطح منطقه، روند رو به گسترش عادی‌سازی روابط برخی دولت‌ها با رژیم صهیونیستی، چالشی فرهنگی پیش روی ماست؛ چرا که نیازمند تولید روایتی پرقدرت در حمایت از فلسطین و افشای ماهیت این پروژه است. در سطح جهانی نیز رقابت گفتمانی میان شرق و غرب، فرصت بی‌بدیلی برای ایران فراهم کرده تا با اتکا به تمدن اسلامی - ایرانی گفتمان «معنویت، عدالت و کرامت انسانی» را به‌عنوان جایگزین فرهنگ لیبرال عرضه کند.
رهبر انقلاب در سال‌های اخیر بارها تاکید کرده‌اند که «جهاد تبیین» و «امیدآفرینی» دو وظیفه فوری در میدان فرهنگ است. این دو کلیدواژه، نقشه عبور از شرایط پیچیده جهانی‌اند: تبیین برای روشن‌کردن حقیقت در میان غبارآلودگی رسانه‌ای و امیدآفرینی برای حفظ انسجام ملی در برابر فشارهای اقتصادی و سیاسی.
فرهنگ؛ موتور محرک تمدن
اما پرسش اصلی این است: آیا فرهنگ می‌تواند موتور محرک پیشرفت تمدنی ایران شود؟ پاسخ را باید در تاریخ خود بجوییم. ایران در هر دوره‌ای که فرهنگ را محور قرار داده، توانسته است نه‌تنها درون‌زا ببالد، بلکه در بیرون نیز اثرگذار باشد. از دوران تمدن اسلامی که علم و هنر ایرانی پرچم‌دار جهان اسلام بود، تا انقلاب اسلامی که با «فرهنگ شهادت و ایثار» معادلات جهانی را دگرگون کرد.
امام خمینی (ره) با تعبیر «انقلاب ما انفجار نور بود»، در حقیقت جایگاه فرهنگ را به‌عنوان سرچشمه همه تحولات سیاسی و اجتماعی بازشناسی کرد. رهبر انقلاب نیز در بیانیه گام دوم، فرهنگ را شریان حیاتی تمدن نوین اسلامی دانستند و فرمودند: «اگر فرهنگ درست شد، همه‌چیز درست خواهد شد.» این سخنان نشان می‌دهد که آینده تمدن‌سازی ایران، نه صرفا در قدرت اقتصادی یا نظامی بلکه در جوشش فرهنگی و معنوی آن است.
جمع‌بندی
پنج‌سال آینده فرهنگ ایران، هم تهدیدها و هم فرصت‌های بزرگ در دل خود دارد. تهدیدهایی چون نفوذ روایت‌های بیگانه، بحران هویت در نسل جوان و حاشیه‌رفتن فرهنگ در سایه مشکلات معیشتی. اما در برابر، فرصت‌هایی چون سرمایه انسانی جوان، بیداری اسلامی منطقه و گشودگی افق تمدنی پیش روی ماست. شرط استفاده از این فرصت‌ها، بازگشت جدی به بیانات امام و رهبری، سرمایه‌گذاری بر جهاد تبیین و پیوند زدن فرهنگ با عدالت و معنویت است.
اگر چنین شود، فرهنگ نه‌تنها از حاشیه به متن می‌آید، بلکه به موتور محرک پیشرفت تمدنی بدل خواهد شد؛ موتوری که ایران را در مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی قرار خواهد داد. این همان افقی است که امام خمینی در آغاز نهضت ترسیم کرد و رهبر انقلاب در گام دوم انقلاب بر آن تاکید کردند؛ افقی که اگر بدان همت گماریم، آینده‌ای درخشان برای ایران و جهان اسلام رقم خواهد خورد.
نظر شما