آگاه: اعلام کمبود سه هزار دستگاه در بخش ناوگان سازمان آتش‌نشانی کشور رقم بزرگی است که نشان می‌دهد سازمان‌های آتش‌نشانی برای پوشش استاندارد عملیاتی با مشکل جدی مواجه هستند. پیش از این نیز در سال ۱۴۰۳، محمدی از کمبود دو هزار دستگاه خودرو خبر داده بود که نشان از تشدید این مشکل در طول زمان دارد. مشکل تنها به کمبود عددی ختم نمی‌شود. بسیاری از خودروها و تجهیزات موجود، فرسوده هستند و نیاز فوری به نوسازی دارند. این فرسودگی، قابلیت اطمینان و کارایی ماشین آلات را در لحظات بحرانی به شدت کاهش می‌دهد.
بار مالی سنگین بر دوش شهرداری‌ها
به گفته محمدی، شهرداری‌ها با بودجه‌های ناچیز خود قادر به تأمین و نوسازی این تجهیزات پرهزینه نیستند. به همین دلیل وی تصویب یک بودجه اختصاصی ملی در مجلس شورای اسلامی برای رفع این مشکل را حیاتی می‌داند.
در میان اخبار نگران‌کننده، نمونه‌هایی از اقدامات مثبت اما محدود برای بهبود وضعیت هم دیده می‌شود که البته نشاندهنده عزم جدی برای رفع کامل بحران نیست. صدرا سومین نوین شهر پرجمعیت کشور پس از پرند و اندیشه به‌شمار می‌رود. مجتبی پارسایی، شهردار این شهر جدید که از توابع شیراز است از خرید و تحویل ۳۵ دست لباس عملیاتی و تجهیزات به روز به ارزش ۹۰میلیارد ریال خبر داده است. او تأکید می‌کند: «اگر تجهیزات و لباس‌ها مطابق استانداردهای بین‌المللی نباشند، جان آتش‌نشانان در عملیات‌های نجات و اطفاء به خطر خواهد افتاد.» هادی اسماعیلی، مدیرعامل سازمان آتش نشانی صدرای نیز بر صیانت از جان آتش‌نشانان به عنوان اولویت اصلی تأکید می‌کند.
رونمایی از تجهیزات جدید در تهران
اما دوباره به تهران باز گردیم. مدیرعامل سازمان آتش نشانی تهران می‌گوید که تجهیزات جدید آتش‌نشانی برای پایتخت خریداری شده است و به زودی رونمایی می‌شود. وی همچنین از پیگیری لایحه جامع خدمات ایمنی کشور خبر می‌دهد که در صورت تصویب، می‌تواند وضعیت شغلی آتش‌نشانان را بهبود بخشد. با این حال، این اقدامات نیز هنوز در حد وعده و طرح است و نتیجه نهایی آن مشخص نیست.
فناوری‌های نوین؛ راه حلی دور از دسترس؟
در حالی که ایران با کمبودهای اولیه دست و پنجه نرم می‌کند، فناوری‌های آتش‌نشانی در جهان با سرعت در حال پیشرفت است. آشنایی با این فناوری‌ها نشان می‌دهد که کشور چه راه طولانی برای جبران عقب افتادگی‌ها در پیش دارد.
کمبودها و فرسودگی تجهیزات، پیامدهای مستقیم و خطرناکی برای جامعه در پی دارد. یک خطر و آسیب مهم، خطر جانی برای آتش‌نشانان است. زمانی که تجهیزات استاندارد و کافی در اختیار نباشد، جان آتش‌نشانان که برای نجات دیگران به خط مقدم حوادث می‌روند به طور جدی به خطر می‌افتد. مثال مصدومیت آتش‌نشانان در حادثه کارخانه ریسندگی یزد، نمونه عینی این خطر است. نکته دیگر کاهش کارآیی و زمان پاسخگویی است. به نحوی که ناوگان محدود و فرسوده ممکن است نتواند به موقع در صحنه حاضر شود یا توانایی عملیاتی لازم برای کنترل حادثه را نداشته باشد. این تأخیر و کاهش کارآیی می‌تواند به گسترش آتش سوزی و افزایش خسارات جانی و مالی منجر شود. از سوی دیگر در حوادثی مانند آتش سوزی‌های گسترده در واحدهای صنعتی یا پدیده‌های طبیعی، کمبود تجهیزات می‌تواند توانایی مدیریت بحران را به طور کامل فلج کند. مدیرعامل آتش‌نشانی تهران در صحبت‌هایش از تجربه جنگ ۱۲ روزه می‌گوید که نشاندهنده لزوم آمادگی برای شرایط بحرانی است.
از عزم ملی تا فناوری‌های نوین
راه برون رفت از این بحران، نیازمند اراده‌ای جمعی و اجرای راهکارهای عملی است. نخستین و ضروری‌ترین قدم، تصویب بودجه‌ای اختصاصی و ملی در مجلس شورای اسلامی است. این بودجه باید به صورت شفاف و کارآمد برای جبران کمبود سه‌هزار دستگاه خودرو و نوسازی ناوگان فرسوده اختصاص یابد. هماهنگی بیشتر بین دستگاه‌هایی مانند شهرداری‌ها، استانداری‌ها، وزارت کشور و دستگاه قضایی برای اجرای استانداردهای ایمنی و برخورد با ساختمان‌های ناایمن ضروری است. اگرچه اولویت فعلی رفع کمبودهای پایه است ولی برنامه‌ریزی برای بهره‌گیری از فناوری‌هایی مانند پهپادها و سیستم‌های ارتباطی پیشرفته باید در دستور کار قرار گیرد و البته پیشگیری قطعاً کم هزینه‌ترین راه برای کاهش حوادث است. آموزش همگانی از مدارس ابتدایی و درون خانواده‌ها نقش کلیدی در این زمینه دارد.
نیازمند عزمی ملی
هشدار مدیرعامل آتش نشانی تهران در مورد کمبود سه‌هزار دستگاه خودرو نشانه‌ای از یک بحران ایمنی ملی است. از خرم‌آباد تا یزد و از بیرجند تا دزفول، صدای هشدار کمبود تجهیزات به گوش می‌رسد. این کمبودها، جان آتش نشانان فداکار را به مخاطره می‌اندازد و امنیت شهروندان را تهدید می‌کند. نجات از این وضعیت، نیازمند عزمی ملی و تبدیل ایمنی به یک اولویت بودجه‌ای و اجرایی است. بودجه ملی، هماهنگی بین دستگاهی، برنامه‌ریزی برای به کارگیری فناوری و سرمایه‌گذاری روی آموزش پیشگیرانه راهکارهای خروج از این بحران هستند. باید اقدام کرد قبل از آنکه حادثه‌ای دیگر، ما را با هزینه‌های سنگین‌تر این کمبودها مواجه کند.
رفع ناترازی‌های آتش‌نشانی با مساعدت قانون‌گذاران
قدرت‌الله محمدی، مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با تأکید بر کمبود تجهیزات و ناوگان آتش‌نشانی در کشور می‌گوید: «متأسفانه وضعیت ناوگان و تجهیزات امداد و نجات در مرحله خوبی قرار ندارد. حل این مشکل با بودجه ناچیز شهرداری‌ها ممکن نیست. باید با تعامل با نمایندگان مجلس، بودجه اختصاصی برای رفع این ناترازی‌ها تصویب شود.» وی با اشاره به فرسودگی شدید برخی از تجهیزات موجود می‌افزاید: «میانگین قدمت برخی از تجهیزات فعلی به بیش از ۲۵سال می‌رسد که با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد.» مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران از حادثه اخیر در سبزوار به عنوان نمونه‌ای از این مشکلات یاد می‌کند و توضیح می‌دهد: «در آن حادثه نردبان نجات نداشتیم و مجبور شدیم با جرثقیل مردم را نجات دهیم. همچنین اطفای حریق با استفاده از پمپ‌های بتن‌ریزی انجام شد که جای تأسف بسیار دارد.»
محمدی از تجربیات حوادث اخیر از جمله رویدادهای مرتبط با جنگ ۱۲روزه می‌گوید: «در تهران ۱۴۲ نقطه مورد اصابت قرار گرفت که حدود ۳۰مورد آن نقاط شهری بود. بیشتر آسیب‌ها ناشی از ریزش آوار بود. این حوادث نشان داد که برای مدیریت آوار، چه در سوانح طبیعی مانند زلزله و چه در شرایط مشابه، نیاز به آمادگی بیشتری داریم. حتی در برخی استان‌ها یک دستگاه بیل ۴۰۰ نیز وجود ندارد.»
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران بر ایجاد سامانه‌های ارتباطی پایدار مانند سامانه ۱۲۵ تأکید و تصریح می‌کند: «اگر این سامانه‌ها هدف قرار گیرند، ارتباط با مردم قطع می‌شود. ما در تهران چندایستگاه موازی برای حفظ ارتباط ایجاد کرده‌ایم.» او بر لزوم ایجاد «چادر مفقودین» از نخستین لحظات حادثه و دریافت آمار دقیق از سوی شهرداران مناطق تأکید و می‌گوید: «در حادثه متروپل آبادان آمارهای مختلف و غیردقیق باعث مشکل شد.»
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران تأکید می‌کند که آتش‌نشانی در همه شهرها متولی صفر تا صد حوادث است و سایر نهادها نقش پشتیبانی دارند. وی با قدردانی از اقدامات شهردار تهران در خرید تجهیزات طی سه سال اخیر می‌گوید: «البته این اقدامات برای جبران ناترازی ۴۵ ساله کافی نیست.»
لزوم استفاده از فناوری‌های نوین آتش‌نشانی
جدیدترین فناوری‌های ماشین‌های آتش نشانی در جهان چیست؟ این فناوری‌ها نه تنها کارآیی عملیات را بسیار افزایش می‌دهند، بلکه ایمنی آتش‌نشانان را نیز به طور قابل توجهی ارتقا می‌بخشند. برای ایران دستیابی به این فناوری‌ها در شرایط کنونی بسیار دشوار به نظر می‌رسد و اولویت اول همانطور که مسئولان می‌گویند تأمین نیازهای اولیه و پایه‌ای مانند خودرو و لباس استاندارد است. نگاهی به برخی از فناوری‌های نوین در عرصه اطفای حریق انداخته‌ایم:
خودروهای آتش نشانی الکتریکی با قابلیت شارژ سریع باتری (حدود ۹۰ دقیقه برای خودروی ۲۰ تنی) و امکان تعویض باتری برای مواقع اضطراری.
رانندگی خودکار: به خودرو امکان می‌دهد در شرایط سخت ترافیکی بهترین مسیر را انتخاب کند.
استفاده از پهپادها: برای بررسی وضعیت حادثه و موقعیت‌یابی مصدومان پیش از رسیدن نیروها به کانون حادثه.
سیستم‌های ارتباطی و تحلیل داده پیشرفته: امکان انتقال لحظه‌ای اطلاعات و پیش‌بینی نیاز به تعمیر و نگهداری تجهیزات را فراهم می‌کند.
سیستم‌های پمپاژ آب مدرن: با قابلیت پمپاژ بیش از ۲هزار گالن آب در دقیقه و قابلیت تنظیم فشار آب.
تصویر بحران در استان‌ها؛ از خرم‌آباد تا یزد
نگاهی به اخبار و گزارش‌های رسانه‌های محلی، عمق بحران را در گوشه و کنار کشور به وضوح نشان می‌دهد؛ این بحران مختص پایتخت نیست و شهرهای کوچک و بزرگ را به طور یکسان تحت تأثیر قرار داده است :
خرم آباد: سجاد نعمتی، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی این شهر از انجام ۵۲۵ مأموریت اطفای حریق از ابتدای امسال به صراحت اعلام کرد که در مورد ابزارهای اطفای حریق با کمبودهایی مواجه هستند.
دزفول: روح‌الله بهشتی فرد، رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهردار دزفول از وضعیت نامساعد آتش‌نشانی این شهرستان خبر می‌دهد: آتش‌نشانی دزفول با کمبود سه‌ایستگاه مواجه است.
چهارمحال و بختیاری: محسن حسین میرزایی، معاون استاندار این استان، کمبود تجهیزات مناسب آتش نشانی در بسیاری از شهرهای استان را یک مشکل جدی می‌داند که در زمان وقوع حوادث بزرگ، خطرات زیادی به همراه دارد.
یزد: سعید پاک سرشت، رئیس سازمان آتش نشانی یزد از مشکل کمبود نیروی انسانی می‌گوید و توضیح می‌دهد که این کمبود در حادثه آتش سوزی کارخانه ریسندگی که منجر به مصدومیت چهار آتش نشان شد به وضوح
نمود داشت.
هشترود: مهدی پورصادق، شهردار هشترود از کاهش میزان استراحت آتش‌نشانان به دلیل کمبود نیرو خبر می‌دهد و می‌گوید که این امر باعث فشار کاری مضاعف بر کارکنان شده است.
نظر شما