آگاه: فلسفه قیام حسینی، بر پایه یک دوگانه سرنوشت‌ساز بنا شده است: انتخاب میان «عزت» و «ذلت». آنگاه که اردوگاه استکبار، انسان آزاده را میان تسلیم و شهادت مخیر می‌سازد، منطق عاشورایی با فریاد «هیهات منا الذله» مسیر را روشن می‌کند. این شعار که امروز به رمز مقاومت تمام حق‌طلبان جهان بدل شده، به ما می‌آموزد که مرگ سرخ در راه آرمان، بسی برتر از زندگی ننگین در سایه ذلت است. این همان منطقی است که در آن «شهادت» نه پایان راه که اوج قله پیروزی و سرآغاز حیاتی ابدی برای یک مکتب است. خون شهید ضامن بقای راه و الهام‌بخش نسل‌های آینده است.
الگویی برای انسجام در بحران‌ها
تاریخ معاصر ما، گواهی روشن بر این حقیقت است. هرگاه که دشمن با تکیه بر برتری مادی و محاسبات غلط، فروپاشی این ملت را پیش‌بینی کرده، روح حسینی در کالبد جامعه دمیده و از متن تهدید، فرصتی برای انسجام و اتحاد ملی آفریده است. در بزنگاه‌های حساس، این مردم نشان داده‌اند که با درسی که از عاشورا آموخته‌اند، تضادهای داخلی را در برابر تهدید خارجی به کناری نهاده و یکپارچه در دفاع از کیان و استقلال خود می‌ایستند. این همان تجلی عملی مکتبی است که به ما آموخته در برابر کثرت دشمن نباید هراسید. اما برای زنده نگه‌داشتن این جریان پویا، نباید به ایام محرم و صفر اکتفا کرد. این مهم با تداوم ذکر و یاد حسینی در تمامی شئون، از سلام پس از نماز تا محتوای عمیق و بصیرت‌افزای اشعار و منابر، محقق می‌شود. همان‌گونه که پس از این واقعه، رسالت زینبی، روشنگری و جهاد تبیین بود، امروز نیز وظیفه نخبگان بازخوانی مستمر این نهضت و تطبیق آموزه‌های آن با نیازهای زمانه است. باید دانست که راه حسینی، مسیری توام با عقلانیت و بصیرت است. پیروی از اباعبدالله (ع)، الگوگیری از تمام ابعاد زندگی ایشان است؛ از شجاعت و ظلم‌ستیزی گرفته تا عبادت و اخلاق. اگر این‌چنین شد، این مکتب همچون همیشه، راه خود را به‌سوی قله‌های عزت و شرف خواهد پیمود و پرچم آن، همان‌طور که وعده‌ی الهی است، همواره در اهتزاز باقی خواهد ماند. اشک بر سیدالشهدا (ع)، صرفا ابراز احساسات نیست؛ خود حماسه‌ای است که در طول قرون، پیام کربلا را سینه‌به‌سینه منتقل کرده است. این گریه نقطه آغازی است که کنجکاوی و انگیزه برای شناخت ماهیت ظلم و درک عمق آن مظلومیت تاریخ‌ساز را بیدار می‌کند. اما هدف غایی، توقف در این نقطه نیست. رسالت اصلی، تبدیل این شعار و شور مقدس به شعور و بصیرتی است که در تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی تجلی یابد. برای این منظور به سراغ دو تن از مداحان اهل‌بیت (ع) رفته‌ایم تا درباره ضرورت و تحقق این امر گفت‌وگو کنیم. در ادامه این متن گفت‌وگوی ما با حسین شمسایی، مداح و شاعر اهل‌بیت (ع) و نیز مرتضی طاهری مداح اهل‌بیت (ع) را می‌خوانید:
حاج حسین شمسایی، مداح و شاعر اهل‌بیت (ع):
شعارها باید زمینه‌ساز شعور ما باشند
حاج حسین شمسایی نخستین‌بار در ۱۲ سالگی با قرائت شعر معروف محتشم کاشانی در یکی از حسینیه‌های جنوب تهران، عرض ارادت در مجالس اهل‌بیت (علیهم‌السلام) را تجربه می‌کند و از آن پس با حضور در جلسات مذهبی به سمت فعالیت‌های انقلابی سوق پیدا می‌کند. از او آثاری از جمله کتابی با عنوان «ایرانیان و حضرت معصومه(س)» نیز منتشر شده است.
حسین شمسایی، شاعر و مداح اهل‌بیت (ع) در پاسخ به سوال ما درباره ضرورت پرداختن به موضوع قیام امام حسین (ع) و انطباق آن با دوران فعلی و البته تمام دوران‌ها می‌گوید: «واقعه عاشورا ریشه در تحولات صدر اسلام و روی کار آمدن افرادی ناخلف به عنوان خلفای مسلمین دارد. هدف از این قیام، افشای ماهیت ستمکارانه و ناشایست کسی بود که خود را خلیفه مسلمین می‌خواند؛ فردی عیاش، قمارباز و ازهرجهت نالایق که حق تصاحب جایگاه خلافت را نداشت. برای آشکارساختن این حقیقت، امام حسین (ع) از مدینه حرکت کردند. یزید از امام حسین (ع) خواست تا در مدینه با او بیعت کند و خلافتش را بپذیرد، مشروط بر آنکه امام (ع) تنها به امور عبادی بپردازد و در مسائل سیاسی و حکومتی دخالت نکند. اما امام حسین (ع) با قاطعیت این خواسته را رد کردند و فرمودند ابدا من این را قبول نمی‌کنم و در مدینه هم نمی‌مانم. ایشان با وجود عِده و عُده کم، ننگ تسلیم را نپذیرفتند و فرمودند با خون خود در برابر ظلم ایستادگی خواهند کرد. در ۲۸ رجب سال ۶۱ هجری قمری، امام حسین (ع) به همراه خانواده و یارانشان از مدینه به‌سوی مکه، برای زیارت خانه خدا، حرکت کردند.» شمسایی ادامه می‌دهد: «در مکه، حوادثی رخ داد و یزیدیان قصد به شهادت رساندن امام حسین (ع) را در کنار خانه خدا داشتند. امام (ع) برای جلوگیری از هتک حرمت خانه خدا و ریخته‌شدن خون در آن مکان مقدس، حج خود را به عمره تبدیل کرده و در هشتم ذی‌الحجه به‌سوی کربلا حرکت کردند. با وجود هشدارهای مکرر درباره خطرناک‌بودن مسیر، ایشان نپذیرفتند و فرمودند من خواهم رفت و نشان خواهم داد که سر تسلیم در مقابل ظالم فرود نمی‌آورم. این مسیر به کربلا ختم شد، جایی که امام حسین (ع) بین دو گزینه ذلت یا شهادت قرار گرفتند و شهادت را بر ننگ تسلیم ترجیح دادند. ایشان در برابر تمام قدرت یزید و لشکریانش ایستادگی کردند.»
مکتب حسینی، الهام‌بخش مقاومت امروز
این شاعر و مداح اهل‌بیت (ع) درباره انطباق قیام حسینی با آنچه امروز در کشور ما در جریان است، می‌گوید: «با مقایسه وضعیت کنونی با نهضت امام حسین (ع) می‌توان فهمید که امروز نیز ایران در برابر قدرت جهنمی آمریکا و جرثومه‌های فساد مثل رژیم اسرائیل ایستاده و حاضر به تسلیم نیست.»
وی تاکید می‌کند که ملت ایران به‌هیچ‌وجه استقلال خود را از دست نخواهد داد، حتی اگر به شهادت منجر شود. این حرکت همان حرکت امام حسین (ع) است و یادآور جمله شهید سلیمانی که «ما ملت امام حسین‌ایم». امام حسین (ع) با وجود آگاهی از شهادت خود، می‌دانستند که این شهادت دوام و احیا و زندگی دوباره خواهد داشت. به گفته سخنران، یزید، معاویه و ابوسفیان امروز دیگر وجود ندارند، اما پیامبر (ص)، امام علی (ع) و امام حسین (ع) زنده‌اند. پیاده‌روی اربعین نمونه‌ای از عظمت و پویایی نهضت امام حسین (ع) است، در حالی که در روز عاشورا تمامی یاران ایشان، جز امام سجاد (ع) به شهادت رسیدند.
قدرت جمهوری اسلامی برگرفته از درس عاشورا
شمسایی معتقد است «همان‌طور که در گذشته تصور می‌شد قیام امام حسین (ع) شکست خورده است، امروز نیز برخی تصور می‌کنند جمهوری اسلامی از بین رفته یا شکست خورده است. اما جمهوری اسلامی با درسی که از عاشورا گرفته، خود را تقویت کرده و تحت فرماندهی رهبر انقلاب، از نسل امام حسین (ع) به چنان قدرتی دست یافته که دشمن حتی خواب تعرض به آن را نمی‌بیند. برخلاف تصور دشمنان که گمان می‌کردند مشکلات اقتصادی و اجتماعی می‌تواند باعث تضاد و درگیری داخلی در ایران شود، حمله به ایران باعث انسجام و اتحاد ملی شد و همه مردم، فارغ از گرایش‌های سیاسی، یکپارچه پشت سر نظام ایستادند. این اتحاد نشان می‌دهد که راه امام حسین (ع) در سال ۶۱ هجری که خون ایشان باعث ماندگاری مکتب شد، امروز نیز الگوی ملت ایران است. شهدایی چون شهید سلیمانی، قبل از شهادتشان نیز شناخته شده بودند، اما اکنون به الگوهایی ماندگار تبدیل شده‌اند که از مکتب امام حسین (ع) درس گرفته‌اند.»
ضرورت توجه به زندگی رفتاری ائمه (ع)
در ادامه حاج حسین شمسایی به پرسش درباره چگونگی پاسخگویی مداحان اهل‌بیت (ع) به نیاز جامعه در خصوص زنده نگه‌داشتن جریان عاشورا خارج از دهه محرم، پاسخ می‌دهد: «شعارها باید زمینه‌ساز شعور شوند. یعنی عزاداری‌ها و شعارهای پرشور محرم نباید تنها به همان ۱۰ روز محدود شوند، بلکه باید در ذهن و قلب مخاطب ادامه پیدا کنند. لازمه این امر آن است که محتوای اشعار عمیق باشد و فلسفه قیام امام حسین (ع) را تبیین کند.» این شاعر اهل‌بیت (ع) به شعر مرحوم خوشدل تهرانی اشاره می‌کند که: «بزرگ فلسفه قتل شاه دین حسین این است/ که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است» او در ادامه می‌افزاید: «برای حفظ پتانسیل این نهضت، باید محتوای اشعار همراه با فلسفه قیام اباعبدالله باشد و زندگی رفتاری ائمه بزرگوار مورد بررسی قرار گیرد. ائمه تنها به عبادت اکتفا نمی‌کردند بلکه در میان مردم زندگی می‌کردند و در همه ابعاد زندگی، از خانواده تا جامعه الگو بودند. با الگوبرداری از زندگی ایشان، شعارها به شعور تبدیل شده و نهضت همواره زنده خواهد ماند؛ چرا که این جریان ادامه دارد و مردم را در حفظ این نهضت یاری می‌کند.
هر اتحادی ممکن است دچار خلل شود
این شاعر و مداح اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در پایان بر نکته‌ای مهم تاکید می‌کند: «نباید به جمعیت‌های زیاد و انسجام کنونی مغرور شد؛ چرا که هر اتحادی ممکن است دچار خلل شود.» وی با یادآوری جنگ احد و جریان قیام عاشورا که چگونه کوفیان امام حسین (ع) را تنها گذاشتند، بیان می‌کند که اینها همه الگوهایی هستند که نشان می‌دهند برای زنده نگه‌داشتن ارزش‌های عالی انسانی و سرمایه‌های بزرگ معنوی، باید همواره تفکر و تعقل را بر خیال‌پردازی ترجیح داد. او همچنین می‌گوید: درست است که ما دیوانه امام حسین (ع) هستیم اما باید عقل خود را به کار گرفت و نه‌تنها به عزاداری ظاهری، بلکه به روش و درس زندگی امام حسین(ع) نیز عمل کرد. اگر این‌چنین شود، هیچ ضربه‌ای به این نهضت وارد نخواهد شد،
ان‌شاءالله.
حاج مرتضی طاهری، مداح اهل بیت (ع):
گریه بر حسین (ع) آغاز حماسه است
حاج مرتضی طاهری که بعد از پایان مدرسه، شاگرد مرحوم کافی بوده و تا حدودی به سبک‌وسیاق مرحوم کافی می‌خواند، اولین صله دوران مداحی خود را هم از مرحوم کافی گرفته است. او که همانند پدرش به مداحی اهل‌بیت (ع) علاقه‌مند بوده است، اکنون از مداحان پیشکسوت اهل‌بیت (ع) است.
جایگاه حماسه حسینی در دفاع از حق و آزادگی
مرتضی طاهری، مداح اهل‌بیت (ع) درباره سوال ما درباره فلسفه تطبیق حماسه حسینی با دوران فعلی به «آگاه» می‌گوید: «حماسه عظیم عاشورا که توسط حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام بنیان نهاده شد، تجلی اوج فداکاری و ایثار در دفاع از حق، حقیقت، دین‌داری، آزادگی و آزادمردی است. این نهضت، درسی ماندگار برای بشریت به ارمغان آورده است. فضیلت گریه بر سیدالشهدا علیه‌السلام از اهمیت به‌سزایی برخوردار است، چرا که خود گریه نیز نوعی حماسه محسوب می‌شود. در طول تاریخ این جریان حماسی تا به امروز به واسطه سوگواری‌ها و عزاداری‌ها تداوم یافته است. حتی در جوامع غربی نیز مشاهده مردمی که برای شهیدی در ۱۴۰۰ سال پیش گریه می‌کنند، خود انگیزه‌ای برای پیگیری این ماجرا، مظلومیت و حماسه درهم‌تنیده با آن ایجاد می‌کند.»
گریه، نقطه آغازین حرکت
طاهری ادامه می‌دهد: «با این حال باید توجه داشت که گریه صرفا آغاز و نقطه شروع حرکت است و هدف نهایی محسوب نمی‌شود. غایت اصلی، درس‌گرفتن از این حرکت سترگ و حماسه بی‌بدیل تاریخی است که باعث احیای دین، حریت و آزادگی شده است. باید این نهضت را در تمام ابعاد زندگی، الگوی خویش قرار دهیم. این امر در واقعیت نیز محقق شده است؛ انقلاب اسلامی ایران از حماسه تاسوعا و عاشورا نشئت گرفت و عزاداری‌ها به ظلم‌ستیزی ملت تبدیل شد که تا به امروز نیز تداوم دارد. در دوران دفاع مقدس، شور حسینی انگیزه‌های وصف‌ناپذیری ایجاد کرد و حماسه‌های بی‌شماری را رقم زد. امسال نیز در محرم، مردم ایران حرکتی بی‌بدیل و ماندگار آفریدند و شوری پدید آمد که نام ایران را با سیدالشهدا (ع) پیوند زد. این حماسه گویا از تعالیم سیدالشهدا علیه‌السلام نشئت گرفته و حرکت ایشان این مسیر را برای ما هموار ساخته است تا اگر می‌خواهیم کشورمان، ملتمان و خانواده‌هایمان در آزادگی، حریت و سلامت باشند و زیر بار ستم زورگویان و مستبدان تاریخ نروند، باید در این مسیر حرکت کرده و از آن درس بگیریم.»
تداوم عاشورا به عنوان جریانی پویا
این مداح اهل‌بیت (ع) درباره ضرورت تداوم حماسه حسینی و جریان عاشورا اضافه می‌کند: «برای خارج‌کردن محرم از حالت یک رویداد تقویمی و تبدیل آن به جریانی زنده و پویا، می‌توان به دستورات ائمه معصومین علیهم‌السلام در خصوص تداوم گریه بر سیدالشهدا علیه‌السلام استناد کرد. این بدان معناست که صرفا در ماه محرم به گریه و عزاداری اکتفا نکنیم. بزرگان دین ما نظیر حضرت امام (ره) و مراجع عظام، بعضا روزی دو بار زیارت عاشورا را با تمامی شرایط آن - صد سلام و صد لعن - قرائت می‌کردند. این عمل نشانگر استمرار یاد و حرکت امام حسین علیه‌السلام در زندگی است. هنگامی که زندگی فرد با یاد امام حسین علیه‌السلام قرین باشد، بی‌شک در مسیر حماسه، شجاعت و سعادت حرکت خواهد کرد.»
«هیهات من الذله»؛ الگویی جهانی برای آزادگان
حاج مرتضی طاهری تاکید می‌کند، امام حسین (ع) فرمودند: «ألا وَإنَّ الدَّعیَّ ابنَ الدَّعیِّ قَد رَکَّزَ بَینَ اثنَتینِ بَینَ السُلَّهِ وَالذِلَّةِ وَهَیهاتَ مِنّا الذِلَّةُ» و ادامه می‌دهد: «ایشان خود را بین دو امر مخیر دیدند: سلطه و ذلت یا شهادت و فرمودند: ما هرگز زیر بار ذلت نخواهیم رفت. شعار «هیهات من الذله» امروز به شعار تمامی آزادگان تاریخ، اعم از مسلمان و غیرمسلمان، شیعه و غیر شیعه تبدیل شده است. وقتی در طول زندگی یاد امام حسین علیه السلام را جاری سازیم، مانند سلام پایانی نمازها یا هیئت‌ها که ابتدا به ایشان و سپس به امام رضا (ع) و حضرت بقیه‌الله (ارواحنا فداه) داده می‌شود، این جریان تداوم می‌یابد. امام حسین (ع) و امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) دو بال حرکت شیعه و دو بال حرکت انسان به سوی قله نورانیت، معنویت و هدف نهایی هستند. این ارتباط مستمر با امام حسین علیه‌السلام سبب می‌شود که ناخودآگاه، شعار «هیهات من الذله» در ضمیر انسان شکل گیرد و الگوی زندگی وی واقع شود.»
نظر شما