آگاه: اشتغال در بخش کشاورزی که روزگاری ستون فقرات اقتصاد ایران محسوب می‌شد، امروز با کاهشی چشمگیر مواجه شده است. سهم این بخش از کل اشتغال کشور از ۲۴.۲درصد در سال ۱۳۸۴ به ۱۴.۴درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده که نشان‌دهنده افت ۴۰.۵ درصدی است. این روند نزولی در مناطق روستایی، نسبت به مناطق شهری، بسیار شدیدتر بوده و با کاهش ۲۵.۵ درصدی همراه شده است؛ چرا که افت اشتغال کشاورزی در بخش شهری، ۱۱.۱درصد بوده است. تغییر الگوی توسعه، بحران عمیق آب، مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها، کاهش بهره‌وری و چالش‌های محیط‌زیستی از عوامل اصلی این افول هستند. در مقابل کاهش اشتغال در بخش کشاورزی، اشتغال در بخش صنعت با رشد ۱۰.۹ درصدی مواجه شده است. جالب توجه اینکه این رشد در مناطق روستایی با شتاب بیشتری اتفاق افتاده است. سهم اشتغال صنعتی در روستاها از ۲۴.۴درصد به ۲۹.۹درصد افزایش یافته که نشان‌دهنده رشد ۲۲.۵ درصدی است. این در حالی است که رشد صنعت در مناطق شهری تنها ۳.۶درصد بوده است. به‌نظر می‌رسد سیاست‌های توسعه صنایع کوچک و کارگاه‌های محلی در این موفقیت نقش داشته‌اند. این رشد در مناطق روستایی با سرعت بیشتری اتفاق افتاده و افزایش ۴۷.۹ درصدی را تجربه کرده است. در مقابل، سهم خدمات در مناطق شهری تنزدیکا ثابت مانده و حتی کاهش جزئی داشته است. وضعیت نامناسب تولید، بحران آب و افت کشاورزی، ایجاد مشاغل خدماتی جدید توسط فناوری اطلاعات نظیر حمل‌ونقل و گردشگری اینترنتی از دلایل اصلی این تحول محسوب می‌شود.
بحران آب و نابودی کشاورزی
تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد مناطق شهری و روستایی مسیرهای متفاوتی را در تحولات اشتغال طی کرده‌اند. در شهرها، اگر چه رشد خدمات زیاد نیست، اما این بخش همچنان غالب است، در حالی که در روستاها، هم اشتغال در صنعت و هم اشتغال در خدمات رشد قابل‌توجهی داشته‌اند. این تفاوت‌ها نشان‌دهنده تغییر در سبک زندگی و اقتصاد روستایی است، جایی که کشاورزی به تدریج جای خود را به فعالیت‌های متنوع‌تر اقتصادی داده است. اگرچه ممکن است برخی، کاهش سهم اشتغال در کشاورزی را ناشی از مکانیزه‌شدن کشاورزی و نیاز کمتر به نیروی کار بدانند؛ اما رشد منفی بخش کشاورزی در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که ناکارآمدی در مدیریت آب، ناتوانی در به‌کارگیری روش‌های نوین کشاورزی، قیمت پایین سوخت و ایجاد مشاغل ناپایدار جدید نظیر تاکسی‌های اینترنتی، عدم‌توزیع امکانات در روستاها و مهاجرت روستاییان از مهم‌ترین دلایل این تحولات محسوب می‌شوند. این عوامل در تعامل با یکدیگر، چهره بازار کار ایران را دگرگون کرده‌اند.
چشم‌انداز آینده بازار کار
این تحولات، در حالی رخ‌داده‌اند که اقتصاد ایران با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. تورم بالا، بیکاری جوانان، درآمد پایین، بحران آب و رشد منفی کشاورزی و وابستگی به درآمدهای نفتی از مهم‌ترین این چالش‌ها هستند. با این حال، فرصت‌های قابل‌توجهی نیز پیش روی اقتصاد ایران قرار دارد. گسترش بخش خدمات، استفاده از روش‌های نوین کشاورزی و مدیریت آب و امکان ایجاد مشاغل جدید در حوزه فناوری اطلاعات ازجمله این فرصت‌ها محسوب می‌شوند. با توجه به روندهای فعلی، آینده بازار کار ایران احتمالا، سلطه بخش خدمات تداوم خواهد یافت و سهم آن ممکن است به ۶۰درصد برسد.
مشاغل ایران در گذار
تحولات ۱۸ ساله بازار کار ایران، تصویری گویا از اقتصادی در حال گذار ارائه می‌دهد. کاهش سهم کشاورزی، رشد صنعت و خدمات و تفاوت‌های چشمگیر بین مناطق شهری و روستایی، همگی نشان‌دهنده تغییراتی عمیق در ساختار اقتصادی کشور هستند. مدیریت این تحولات نیازمند سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه در حوزه‌های مختلف است. توسعه مهارت‌های نیروی کار، توجه به توسعه منطقه‌ای و حمایت از بخش کشاورزی ازجمله این راهکارها محسوب می‌شوند. آینده اقتصاد ایران به شدت تحت تاثیر نحوه مدیریت این گذار ساختاری خواهد بود.
نظر شما