آگاه: با این حال، سینمای ۰۴ پر از اتفاقاتی بود که هرکدام به‌تنهایی می‌توانستند تاثیرات مهمی بر مخاطب و گیشه سینما بگذارند. از افت‌وخیز مخاطب صداوسیما، گرانی بلیت، اکران ناقص در نوروز، دیده‌نشدن تنوع آثار در اکران تا تعطیلی سینما در بازه ۱۲ روزه جنگ تحمیلی با رژیم صهیونیستی و از طرفی موج جهانی کاهش رفتن به سینما و بسیاری موضوعات دیگر که همگی صندلی‌های سینما را پر و خالی کرده و می‌کنند. در این گزارش با نگاهی آماری، به سینمای ایران در پنج ماه گذشته و در گذر اتفاقاتی که صحبت شد، می‌پردازیم. 

همین ابتدا باید گفت کمدی‌ها البته هنوز هم در صدر هستند، اما نه به‌قدر دو سالی که گذشت. سینما در حال تغییری در احیای اقبال مخاطب به فیلم‌های اجتماعی است. برخی همین تغییر را به‌عنوان تحول سینمای ایران در نظر می‌گیرند و می‌گویند سینمای اجتماعی دوباره زنده شده است. شاید قضاوت زودهنگامی از اقبال مخاطب از سینمایی‌های «زیبا صدایم کن»، «زن و بچه» و «پیرپسر» باشد. در ادامه با بررسی آمار گیشه و مخاطب برخی آثار اکران شده، از ابتدای سال تا کنون طبق آنچه در سامانه مدیریت فروش و اکران سینما منتشر شده است، تغییرات سینمای ایران را دنبال می‌کنیم. آنچه از آمار و ارقام در این متن می‌خوانید، مربوط به بازه اکران از آغاز فروردین سال جاری تا روز چهارم شهریور است. 

مرد عینکی

 اگر از علاقه‌مندان سینما، به‌ویژه ژانر کمدی و طنز هستید، بی‌شک نام «فسیل» به گوشتان خورده است؛ یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران. «مرد عینکی» اکنون با همان تیم اصلی، به کارگردانی کریم امینی، نویسندگی حمزه صالحی، تهیه‌کنندگی سیدابراهیم عامریان و با بازی بهرام افشاری در نقش اصلی، روی پرده‌ سینماست. این اثر اگرچه ظاهرا با موفقیت، جذابیت و خاطره فسیل، مردم را روی صندلی‌های سینما کشانده است، اما به گفته منتقدان، هیچ قابل مقایسه با این اثر قبلی کارگردانش نیست. با این حال، اعداد روایت دیگری برای گفتن دارند. این فیلم که در هفته‌های اخیر از پیرپسر پیشی گرفته بود، فروشی ۸۵ میلیاردی را با یک میلیون مخاطب تجربه کرد. البته که از اکران این اثر کریم امینی تنها حدود یک ماه می‌گذرد. 

پیرپسر

فیلم «پیرپسر» ساخته اکتای براهنی، با الهام از پیچیدگی‌های جهان داستایوفسکی به سبک ایرانی، داستانی از قدرت، نفرت و رنج را به تصویر می‌کشد؛ داستانی که ریشه در تاریکی‌های اسطوره‌های ایرانی و بحران‌های امروز جامعه ما دارد. این فیلم اگرچه ضعف‌هایی دارد، اما جسارت در روایت و عمق شخصیت‌پردازی‌اش باعث شده که به‌عنوان یک مولود تازه برای سینمای ایران بدرخشد. پیرپسر بعد از کش‌وقوس‌های بسیار و تلاش‌های مستمر عواملش برای دستیابی به نمایشی رسمی در چارچوب سینمای ایران، سرانجام به مخاطب عرضه شد. پیرپسر و برادران کارامازوف حتی اگر در منابع ارجاعی پایان فیلم، نامی از برادران کارامازوف برده نمی‌شد، باز هم برای مخاطب آشنا با ادبیات کلاسیک، فضای تیره و پرمناقشه جهان داستایوفسکی، به‌ویژه سرنوشت تراژیک فیودور پاولوویچ کارامازوف و چهار پسرش قابل‌تشخیص بود. یکی از نکاتی که درباره این فیلم قابل‌ذکر است، اینکه در چارچوب دوگانه سینمای کمدی - سینمای اجتماعی در جایگاه یک فیلم اجتماعی نشسته است، در حالی  که در گونه‌های معیار سینما در جهان، این اثر به‌عنوان یک درام مهیج (drama،Thriller) دسته‌بندی شده است. 
این فیلم در بازه پنج‌ماهه ابتدای سال تاکنون از لحاظ فروش و مخاطب در صدر قرار دارد. اگرچه اکرانش را از ۲۱ خرداد ماه آغاز کرده است، اما با فروشی به اندازه ۱۴۱میلیارد تومان و یک و نیم میلیون مخاطب، با فاصله کمی از سینمایی صددام ایستاده است. این میزان فروش در طول حدود سه ماه، تاییدی بر خلأای است که در چند سال یکه‌تازی سینمای کمدی در ایران ایجاد شده و او را تشنه دیگر ژانرها نگه داشته است. همانطور که در زمان اکران سینمایی «مست عشق» نیز چنین چیزی مشاهده شد. 

صددام

 فیلمی که به کارگردانی پدرام پورامیری، کارگردان جوان که پیش از این نیز یادگار جنوب را بر پرده سینماهای کشور داشت، ساخته شده و در گونه متفاوتی از اثر پیشین است. این فیلم بیش از هر چیز با نقش‌آفرینی رضا عطاران مورد توجه قرار گرفت. منتقدان از ایده فیلم در سینمای کمدی ایران به‌عنوان «ایده‌ای تازه و متفاوت» یاد می‌کنند که به‌خودی‌خود ظرفیت بالایی برای خلق موقعیت‌های کمیک ناب و درعین‌حال، ایجاد فضایی پر از تعلیق و هیجان دارد. اگرچه به بیان بسیاری نیز پورامیری از ظرفیت‌های فیلم به‌خوبی استفاده نکرده است. 
صددام، از ۱۷ اردیبهشت‌ماه بر پرده سینماهای کشور بوده و با فروشی به اندازه ۱۲۹میلیارد تومان و مخاطبی ۱.۶میلیونی می‌تواند در صدر پرمخاطب‌ترین‌های کمدی نیمه ابتدایی سال قرار گیرد.

زن و بچه

اغلب این فیلم را با «بدترین اثر روستایی» یاد می‌کنند. نقدهای منفی از این اثر را از زمان اکران تا امروز به قدر کافی خوانده‌ایم. این فیلم به نویسندگی و کارگردانی سعید روستایی در سال۱۴۰۳ ساخته شد و برای اولین بار در جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ در بخش مسابقه رسمی به نمایش درآمد. داستان فیلم زن و بچه درباره زنی به نام مهناز (با بازی پریناز ایزدیار) است؛ پرستار ۴۵ساله‌ای که در آستانه ازدواج با مردی به نام حمید (با بازی پی‌مان معادی) قرار دارد. اما وقتی پسر نوجوانش، علی‌یار (با بازی سینان محبی)، به دلیل مشکلی در مدرسه موقتا اخراج می‌شود، زنجیره‌ای از اتفاقات تلخ و بحران‌های خانوادگی آغاز می‌شود. خط‌اصلی روایت بر محور تقابل شخصیت زن با فروپاشی درونی خانواده استوار است و قصه با مرگ، خیانت، انتقام و ناکامی پیش می‌رود. این اثر نیز همزمان با فیلم مرد عینکی، یعنی از ابتدای مردادماه بر پرده‌های سینما رفت و در همین زمان توانست فروشی ۶۲ میلیاردی و مخاطبی به اندازه ۷۰۵ هزار نفر در ۱۶ هزار سانس ثبت کند. 

نیمه دوم سال و اکران‌های تازه

سینمای ایران اگرچه از ابتدای مردادماه به استقبال آثار تازه رفت، برای شهریورماه نیز به انتظار تازه‌نفس‌هایی است که به‌زودی به جدول اکران عمومی می‌پیوندند. از این آثار می‌توان به «تابستان همان سال» اشاره کرد که سال ۱۴۰۲ ساخته شده و سومین تجربه کارگردانی محمود کلاری، فیلمبردار برجسته و صاحب سبک است. به گفته بعضی از منتقدان ارزشمندترین وجه آن، قاب‌بندی‌ها و فیلمبرداری آن است که کوهیار کلاری آن را انجام داده است. ماجرای فیلم در تابستان ۱۳۳۲ می‌گذرد و داستان عطای هفت ساله را روایت می‌کند که او را پیش یک رمال آینه‌بین می‌برند تا طی مراسمی، ‌دزد طلاهای عمه‌اش را در آینه شناسایی کند؛ عطا که هیچ تصوری از سرانجام آنچه در آن شرایط بر زبان می‌آورد ندارد، برای رهایی از آن وضعیت هر آنچه از تعاریف عمه‌اش درباره شک و تردید او نسبت به دزدی داوود، پسر عمه دیگرش شنیده را بازگو می‌کند. این دروغ عقوبتی دور از انتظار برای کل خانواده در پی دارد.
 اثر دیگری که از امروز قرار است روی پرده‌های سینما نقش بندد، سینمایی «ناجورها» است. این فیلم به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محمدحسین فرح‌بخش ساخته شده. یک کمدی که البته پژمان جمشیدی در آن بازی می‌کند. محسن کیایی هم در آن حضور دارد که یادآور همکاری موفق آنها در یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای ایران، هتل است. بیژن بنفشه‌خواه، المیرا دهقانی، حامد وکیلی، فرزین محدث، مختار سائقی و گیتی قاسمی‌هم دیگر بازیگران این کمدی هستند. به گفته سازندگانش فیلم اجاره نشین‌های داریوش مهرجویی را به خاطر می‌آورد و یک کمدی اجتماعی است که انتظار می‌رود فروش بالایی داشته باشد. علاوه بر این دو فیلم، انیمیشن «یوز» هم بعد از اکران «تابستان همان سال» روی پرده خواهد رفت. نویسنده و کارگردان این انیمیشن رضا ارژنگی و تهیه‌کننده آن احسان کاوه است و از محصولات مرکز انیمیشن سوره است. این انیمیشن چالش‌های یک یوز را برای بازگشت به اصالت خود روایت می‌کند و در فضای ماجراجویانه و کمدی با تکنیک سه بعدی ساخته شده است.