آگاه: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جنجالی آمریکا، شب جمعه ۲۴ اکتبر ۲۰۲۵ (دوم آبان ۱۴۰۴) واشنگتن را ترک کرد و به دل شرق آسیا زد؛ سفری که نه تنها نخستین بازدید او از منطقه آسیا- اقیانوسیه در دوره دوم است، بلکه در سایه بحران داخلی عمیقی رخ می‌دهد. دولت فدرال آمریکا حالا ۲۴روز است که تعطیل شده و بیش از یک میلیون کارمند یا بدون حقوق کار می‌کنند یا در مرخصی اجباری به سر می‌برند. اما ترامپ، بی‌توجه به این آشفتگی، در حال مذاکره بر سر قراردادهای کلان اقتصادی است. چاک شومر، رهبر دموکرات‌ها در سنا، با طعنه‌ای تند گفت: «آمریکا تعطیل است و رئیس‌جمهور در حال فرار از شهر!» این تناقض، قلب تپنده این سفر پررمزوراز است.
مسیر سفر از کوالالامپور، پایتخت مالزی، آغاز می‌شود؛ جایی که چهل‌وهفتمین اجلاس سران آسه‌آن (۲۶ تا ۲۸ اکتبر) در جریان است. سپس ترامپ به ژاپن می‌رود تا با سانائه تاکایچی، نخست‌وزیر جدید و نخستین زن در این سمت، دیدار کند؛ شاگرد سابق شینزو آبه و دوست نزدیک ترامپ. مقصد نهایی؟ کره جنوبی و شهر گیونگ‌جو، میزبان اجلاس مجمع همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (APEC) و نقطه اوج: دیدار تاییدشده ترامپ با شی جین‌پینگ، رهبر چین، در ۳۰ اکتبر (هشت آبان).
دیپلماسی اقتصادی در سایه بحران: معامله‌های میلیاردی و کاهش تعرفه‌ها
این سفر، بیش از هر چیز، یک ماراتن اقتصادی است. در قلب استراتژی ترامپ، دو توافق سرمایه‌گذاری غول‌پیکر نهفته: ژاپن پیشتر قول ۵۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در اقتصاد آمریکا را داده، توافقی که حالا نهایی شده. کره جنوبی هم در آستانه امضای بسته ۳۵۰ میلیارد دلاری است و ترامپ امیدوار است در این سفر، آن را به خانه ببرد. در مقابل، ترامپ تعرفه‌های تجاری را از ۲۵ درصد به ۱۵ درصد کاهش داده؛ نشانه‌ای از اینکه پشت آن رویکرد تهاجمی‌اش، همیشه جایی برای معامله وجود دارد، البته اگر پول‌های کلان به آمریکا سرازیر شود.
دیدار با تاکایچی در ژاپن، می‌تواند روابط دو کشور را به سطح جدیدی برساند، به ویژه در حوزه امنیتی. ژاپن، به عنوان متحد کلیدی آمریکا، در برابر تهدیدهای کره شمالی و چین ایستاده و این ملاقات می‌تواند همکاری‌های نظامی را تقویت کند. اما مالزی، نخستین ایستگاه، چالش‌های خودش را دارد. ترامپ اعلام کرده تنها اگر بتواند بر امضای توافق صلح بین کامبوج و تایلند نظارت کند، در اجلاس آسه‌آن شرکت می‌کند؛ توافقی که ادعا می‌کند نقش کلیدی در میانجیگری‌اش داشته. جالب‌تر اینکه کاخ سفید خواسته چین در مراسم حضور نداشته باشد، حتی با وجود نقش پکن در مذاکرات. این درخواست جسورانه، نشان‌دهنده تمایل ترامپ به انحصار افتخار صلح‌سازی است، حتی اگر روابط دیپلماتیک را به هم بریزد.
مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) در واشنگتن، این سفر را با دو پیام خلاصه می‌کند: ترامپ صلح‌ساز است و ترامپ پول‌ساز. این دوگانه، تصویری از رهبری است که هم می‌خواهد منطقه را آرام کند و هم جیب آمریکا را پر.
نبرد معادن کمیاب: شمشیرهای آویزان بر سر ترامپ و شی
حساس‌ترین بخش سفر، دیدار با شی جین‌پینگ است، جایی که تنش بر سر «خاک‌های کمیاب» (مواد معدنی حیاتی برای فناوری پیشرفته) به اوج می‌رسد. این مواد، قلب تپنده صنایع از خودروهای برقی تا موشک‌های هدایت‌شونده، هستند و چین با کنترل ۷۰ درصد تولید جهانی و ۹۰ درصد فرآوری، برگ برنده را در دست دارد. در اکتبر ۲۰۲۵، چین محدودیت‌های صادرات را تشدید کرد، پاسخی مستقیم به تعرفه‌های ترامپ. ترامپ ابتدا خشمگین شد و در ۹ اکتبر تهدید کرد دیدار را لغو می‌کند و تعرفه ۱۰۰ درصدی اعمال خواهد کرد. توئیتش پر از عصبانیت بود: «چین مرا مجبور کرد، این غیرقابل قبول است!» اما یک هفته بعد، در ۱۷ اکتبر، عقب‌نشینی و اعتراف کرد: «تعرفه ۱۰۰ درصدی غیرقابل اجراست؛ ما هنوز به واردات چین وابسته‌ایم.» این چرخش، محدودیت‌های قدرت آمریکا را عریان کرد.
دو روز بعد، ترامپ سه مطالبه کلیدی مطرح کرد: لغو محدودیت‌های خاک‌های کمیاب، کنترل صادرات پیش‌مواد فنتانیل به آمریکا و افزایش خرید سویای آمریکایی. این بسته، ترکیبی از امنیت ملی، بحران مواد مخدر و منافع کشاورزان است. در واقع، جنگ تجاری حالا فراتر از تعرفه‌هاست؛ درباره کنترل زنجیره‌های تامین جهانی و قدرت ژئواکونومیک.
چشم‌انداز آینده: آشتی یا شعله‌ور شدن تنش‌ها؟
دیدار ترامپ- شی در حاشیه اجلاس APEC، نخستین ملاقات حضوری‌شان از بازگشت ترامپ به قدرت است. چین هنوز رسما تایید نکرده، تاکتیکی برای حفظ فشار. ترامپ خوشبین است و می‌خواهد توافقی جامع ببندد: از تعرفه‌ها و فناوری تا فنتانیل، سویا و حتی نفوذ چین بر پوتین برای پایان جنگ اوکراین. حتی شایعه دیدار با کیم جونگ‌اون، رهبر کره شمالی، مطرح است که می‌تواند معادلات منطقه را دگرگون کند. تحلیلگران CSIS باور دارند توافق جزئی محتمل‌تر از توافق بزرگ است؛ اختلافات ساختاری عمیق‌اند. آتش‌بس تعرفه‌ای قبلی، قدرت چانه‌زنی آمریکا را کم کرده و چین با تقویت روابط با اروپا، روسیه و جنوب جهانی، کمتر وابسته شده. ترامپ هم تحت فشار داخلی است: کشاورزان خواهان صادرات بیشتر، صنایع فناوری نگران محدودیت‌ها و محافظه‌کاران سیاست سخت‌گیرانه می‌خواهند.
کره جنوبی، به عنوان میزبان، تلاش می‌کند میان دو غول تعادل برقرار کند. لی جه میونگ، رئیس‌جمهور این کشور، امیدوار است این دیدار پلی به سوی گفت‌وگو باشد. بازارهای جهانی با نفس‌های حبس‌شده منتظرند؛ شاخص‌های سهام، قیمت نفت و طلا همه تحت تاثیرند.
معامله‌گری در لبه پرتگاه
سفر آسیایی ترامپ، آینه تمام‌نمای تناقضات سیاست آمریکاست: دولتی تعطیل در خانه و رئیس‌جمهوری در حال چانه‌زنی بر سر میلیاردها دلار در خارج. این ماجراجویی، وفاداری ترامپ به سبک معامله‌گری‌اش را نشان می‌دهد؛ توافقات بزرگ، تهدیدهای تعرفه‌ای و دیپلماسی نمایشی. اما فراتر از نمایش، این سفر می‌تواند هزاران شغل در آمریکا ایجاد کند، تنش با چین را کم یا زیاد کند و نفوذ واشنگتن در آسیا را تقویت. حالا سوال این است: آیا ترامپ در این پنج روز، توازن میان بحران داخلی و منافع خارجی را پیدا می‌کند؟ دیدار با شی، نقطه عطف خواهد بود یا فقط وقفه‌ای کوتاه در جنگ اقتصادی؟ زمان پاسخ خواهد داد.
نظر شما