آگاه: نخستین توصیه رهبر انقلاب خطاب به نمایندگان ملت، پاسخگو بودن آنها بود؛ «مجلس صرفا یک نهاد پرسشگر نیست، بلکه یک نهاد پاسخگو هم هست. برخلاف تصور بسیاری که خیال می‌کنند، مجلس با جعل قانون به دولت دستور می‌دهد، بعد هم سوال می‌کند، استیضاح می‌کند، کارهایی از این قبیل می‌کند و پرسشگر است. بله، این وظایف وجود دارد، لکن پاسخگو هم هست. مجلس یکی از ارکان کشور است، یک نهاد تصمیم‌گیر است، یک نهاد اقدام‌کننده است و هر مجموعه یا فرد تصمیم‌گیر و اقدام‌کننده پاسخگو هم هست. بنابراین مجلس باید شأن پاسخگویی خودش را همیشه در نظر داشته باشد.»
در این گذار، رییس مجلس دوازدهم که در دوره یازدهم هم ریاست خانه ملت را برعهده داشت، در مقام پاسخگویی قرار گرفت. هرچند او در دوره سابق هیچ نشست خبری برگزار نکرد اما در دوره جدید محمدباقر قالیباف، نخستین نشست خبری خود را در مجلس برگزار کرد و به پرسش‌های خبرنگاران داخلی و خارجی پاسخ داد؛ دومین نشست خبری قالیباف هم هفته آینده برگزار می‌شود و این نشان می‌دهد، رییس پارلمانِ ایران کامل خود را پاسخگوی نمایندگان افکار عمومی می‌داند تا بدین‌وسیله مواضع و عملکرد قوه مقننه را شفاف با رسانه‌ها در میان بگذارد. البته خطاب رهبر انقلاب طبیعتا یک شخص و آن هم فقط رییس مجلس نبود و قطعا همه نمایندگان باید در قبال تحرکات و کنش و واکنش خود در هرم بهارستان پاسخگو باشند که انتظار می‌رود در این بخش تحرکات بیشتری را از خود بروز دهند.
همکاری خوب قوای سه‌گانه و وفاق ملی
دومین نکته رهبر انقلاب به همکاری بین قوا اختصاص پیدا کرد. ایشان فرموده بودند: «مجلس بخش مهمی از نظام سیاسی کشور است. بدیهی است که بخش‌های مختلف نظام باید در کنار هم یک «کل» را تشکیل بدهند، یک «مجموعه واحد» را تشکیل بدهند؛ یعنی قوه مقننه، قوه مجریه، قوه قضاییه، نیروهای مسلح - که به یک صورت جزو قوه مجریه هستند - باید مجموعا یک کل را به وجود بیاورند. اگر لازم باشد که یک کل از اینها به وجود بیاید، پس باید با هم تعامل داشته باشند، باید با هم کار کنند، باید به هم کمک کنند.» اگر بگوییم پس از شکل‌گیری دولت چهاردهم به سکان‌داری مسعود پزشکیان، اتحاد و همکاری خوبی بین قوا شکل گرفته است، گزافه نگفته‌ایم. جلسات منظم سران سه قوه در نهاد ریاست‌جمهوری و پشت میز بیضی‌شکل تشکیل و امور با تعامل سازنده قوا پیگیری می‌شود که باید این اقدام مسعود پزشکیان، محمدباقر قالیباف و حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی اژه‌ای را به فال نیک گرفت و این مسیر باید همچنان با قوت ادامه یابد. همین همکاری قوا، مصداق بارز «وفاق ملی» ارزیابی می‌شود.
لزوم حاکمیت اخلاق در مباحثات صحن علنی مجلس
اما نکته سوم رهبر انقلاب به نمایندگان مربوط به حاکمیت اخلاق در مباحثات صحن عمومی مجلس بود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خطاب به نمایندگان گفته بودند: «عزیزان من! مجلس باید مرکز انتشار و صدور آرامش و طمأنینه به سطح افکار عمومی کشور باشد؛ باید شما از مجلس امواج مثبت صادر کنید برای مردم؛ مجلس نباید منشأ تشنج در افکار عمومی مردم بشود؛ یا سیاه‌نمایی‌کردن، منفی‌بافی‌کردن که گاهی اوقات در بعضی از مجالس، از ناحیه بعضی از نمایندگان دیده شد؛ البته اغلب نمایندگان همیشه پایبند به این مبانی مهم و معتبر بوده‌اند؛ واقعا ما این را بدون تعارف عرض می‌کنیم، واقعیت این است؛ اما در مواردی هم خلاف این مشاهده شد. حضور نمایندگان نه فقط در مجلس [بلکه] در مجامع عمومی - خیلی از شماها در مجامع عمومی، در نمازجمعه‌ها، در شهرهای مختلف پیش از خطبه‌ها حضور پیدا می‌کنید - یا در فضای مجازی که امروز حاکم بر خیلی از فعالیت‌های همه است، باید آرامش‌بخش باشد؛ اختلاف‌برانگیز نباید باشد.»
ازآنجاکه در مجلس دوازدهم، سلایق مختلف سیاسی حضور دارد، طبیعی است که صداهای مختلف نیز شنیده می‌شود و فضای مجلس یا شوراهای شهر اقتضا می‌کند که نظرات نمایندگان به‌صراحت و بدون لکنت‌زبان بیان شود، اما باید مواضع و صحبت‌هایشان برگرفته از اخلاق و پرهیز از حاشیه‌های سیاسی باشد؛ تا به اینجای کار نمایندگانی هستند که می‌خواهند با سروصدا به‌خصوص در صحن مجلس نظرات خود را به کرسی بنشانند، اما باید نیک بدانند که رهبری از آنها چه مطالبه‌ای کرده است. با بداخلاقی، ترور شخصیت‌ها، اتهام‌زنی‌ها فقط از دغدغه‌های مردم فاصله خواهند گرفت و مسیری اشتباهی را در پیش خواهند گرفت. ازاین‌رو امید می‌رود در صحن مجلس، قانون‌گذاری و نظارت با آرامش بیشتری اعمال شود.
نکته چهارم، رهبر انقلاب درباره قانون‌گذاری است. قانون، ریل‌گذاری و ایجاد نقشه راه است؛ در این راستا مرکز پژوهش‌های مجلس به‌عنوان اتاق فکر قوه مقننه باید به نمایندگان و کمیسیون‌های تخصصی برای تصویب یک قانون جامع کمک کند، البته پیش از این و در دوره یازدهم، رهبر انقلاب از عملکرد مرکز پژوهش‌های انتقاد کرده بودند. پس از تذکر ایشان، مرکز تلاش کرد با پوست‌اندازی «مسیری نو» را در پیش بگیرد تا بتواند وظایف خود را به نحو مطلوب انجام دهد، ازاین‌رو هم مرکز و هم کارشناسان و صاحب‌نظران باید با همکاری‌هایی که با نهاد قانون‌گذاری انجام می‌دهند، در قانون‌گذاری خوب مشارکت کنند. یک نکته مهم را نیز باید در نظر گرفت و آن اینکه ما به‌اندازه کافی قانون داریم، ازاین‌رو قانون‌های وضع شده را یا باید به روز کرد یا مجلس با نظارت دقیق، خواهان اجرای قانون شود.
هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان چه کرد؟
همواره رهبر انقلاب در دیدارهایی که با نمایندگان داشته‌اند به جایگاه هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان اشاره کرده‌اند. فلسفه این هیئت چیست؟ «فلسفه‌اش این است که گاهی یک نماینده‌ای از روی غفلت یا به هر انگیزه‌ای یک حرکتی انجام می‌دهد، ۲۹۰ نماینده زیر سوال می‌روند. یعنی با عمل یک نفر، یک مجلس از چشم مردم می‌افتد. نباید این‌جور شود. باید پیشگیری کرد. اگر پیشگیری ممکن نشد، علاج بشود. این مهم است.»
این مطلب را حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به نمایندگان مجلس دوازدهم فرمودند. حال که یک سال از فرمایشات ایشان گذشته آیا هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان خروجی خوبی از خود به جا گذاشته؟
هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان اگرچه با رهکرد مقام رهبری و با هدف راه‌اندازی مکانیزم «خود نظارتی» در مجلس تشکیل شد، اما به‌نظر می‌رسد چه در ادوار گذشته و چه در عصر حاضر از رسیدن به اهداف خود بازمانده است. چون نتوانست در رسیدگی به پرونده‌های ارجاعی واکنش‌های سریع، صریح، قاطع و البته قانع‌کننده برای افکار عمومی داشته باشد. وظیفه‌ای که باید برای دستیابی به آن فکری عاجل کرد و اما دیگر نکته رهبر انقلاب به نمایندگان در اولین دیدارشان در دوره دوازدهم درباره رای اعتماد به کابینه بود. این بخش از فرمایشات ایشان ازاین‌جهت تازگی دارد که هفته آینده - دوشنبه ۲۶ خرداد - جلسه رای اعتماد به وزیر پیشنهادی امور اقتصاد و دارایی در مجلس برگزار می‌شود. «امین» «متدین» و از بُن دندان «معتقد به جمهوری اسلامی و به نظام اسلامی» باشد. «ایمان» یک شاخص مهم است. «امید به آینده»، نگاه مثبت به افق، یکی از شاخص‌های مهم است. به آنهایی که افق به‌نظرشان تاریک است و [معتقدند] کاری نمی‌شود کرد، نمی‌شود مسئولیت‌های اساسی و کلیدی داد. «تشرع»، متشرع بودن، یکی از معیارهای مهم است. این معیارها باید رعایت بشود.
نکاتی که حضرت آقا قبل از تشکیل دولت چهاردهم به نمایندگان فرموده بودند همچنان می‌تواند به‌عنوان شاخص‌های مهم برای بررسی صلاحیت «سید علی مدنی‌زاده» قرار گیرد.
در پایان باید به این مهم توجه داشت که بخشی از توصیه‌های رهبری به مجلس دوازدهم با شتاب پیگیری شود و بخش‌های دیگر هنوز جای کار دارد. در دیدار امروز قطعا و حتما نکات راهگشای دیگری بیان می‌شود که به مجلس در حرکت در ریل کارآمدی کمک خواهد کرد. منتظر می‌مانیم تا ببینیم مجلسی‌ها در سال دوم خود و پس از سخنان رهبر انقلاب چگونه عمل خواهند کرد.
نظر شما