آگاه: گزارش‌های میدانی از کلان‌شهرها تا شهرهای کوچک، نشان می‌دهد که جمعیت سگ‌های ولگرد طی سال‌های اخیر به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. مهاجرت روستاییان، انباشت زباله‌های شهری بدون مدیریت اصولی، رهاسازی سگ‌های خانگی توسط صاحبان و نبود برنامه‌های عقیم‌سازی و واکسیناسیون منسجم مهم‌ترین دلایل این رشد هستند. نتیجه، تشکیل گله‌های خیابانی است که نه‌تنها با صدای زوزه‌های شبانه آرامش شهروندان را برهم می‌زنند، بلکه در موارد متعدد به تهدید مستقیم جان انسان‌ها نیز تبدیل شده‌اند. براساس آمار وزارت بهداشت، سالانه هزاران مورد گازگرفتگی در کشور ثبت می‌شود که هزینه‌های درمان و واکسیناسیون آن، بار سنگینی بردوش نظام سلامت می‌گذارد. در کنار آن، بیماری‌هایی مثل هاری همچنان در سایه این معضل زنده‌اند و هرازگاهی قربانی می‌گیرند.
شکاف قانون و واقعیت
در گذرگاه قانون شهرنشینی جهانی، شهرها موظف‌اند میان حقوق حیوانات و امنیت اجتماعی تعادل ایجاد کنند. اما در ایران، قوانین پراکنده و گاهی متناقض، نه مسئولیت مشخصی برای شهرداری‌ها، تعیین و نه منابع کافی برای اجرای طرح‌های اصولی فراهم کرده است. برخوردهای موردی با سگ‌های ولگرد، چه از نوع معدوم‌کردن خشن و چه رهاسازی بی‌برنامه، نه‌تنها راه‌حل پایدار به‌شمار نمی‌رود، بلکه اعتراض فعالان حقوق حیوانات و سردرگمی شهروندان را نیز برمی‌انگیزد. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، برنامه‌های کنترل جمعیت سگ‌ها بر پایه روش‌های انسانی و پایدار اجرا می‌شود؛ عقیم‌سازی گسترده، ایجاد پناهگاه‌های شهری، آموزش مسئولیت‌پذیری به صاحبان حیوانات خانگی و تدوین قوانین شفاف درباره سگ‌گردانی در معابر عمومی. اما در ایران، هنوز سگ‌گردانی به‌مثابه یک کنش اجتماعی مدرن درگیر برخوردهای سلیقه‌ای است؛ درحالی‌که در همین هنگام، ولگردی سگ‌ها در حاشیه شهرها و روستاها بدون هیچ نظارت قانونی ادامه دارد.
شهروندان در بن‌بست دوگانه
شهروندان امروز در برابر دو وضعیت متناقض قرار گرفته‌اند: از یک‌سو سکوت مسئولان در قبال زوزه‌های شبانه و حملات مرگبار سگ‌های ولگرد و از سوی دیگر محدودیت‌های فزاینده در نگهداری و سگ‌گردانی حیوانات خانگی. این بن‌بست اجتماعی، نتیجه نبود یک استراتژی جامع و ملی در مدیریت حیوانات شهری است؛ استراتژی که باید با نگاه فرابخشی، میان نهادهای بهداشتی، شهرداری‌ها، سازمان محیط‌زیست و تشکل‌های مردمی هماهنگی ایجاد کند.
راهکارها؛ از انکار تا پذیرش مسئولانه
کارشناسان شهری تاکید می‌کنند که برخوردهای مقطعی با سگ‌های ولگرد، تنها صورت‌مسئله را پاک می‌کند. راهکار پایدار نیازمند عقیم‌سازی و واکسیناسیون گسترده با همکاری شهرداری‌ها و کلینیک‌های دامپزشکی، ایجاد پناهگاه‌های استاندارد در هر استان و واگذاری مسئولیت آن به بخش‌های خصوصی و مردمی با حمایت دولت، آموزش عمومی درباره مسئولیت نگهداری حیوانات خانگی و پرهیز از رهاکردن آنها، تقویت قوانین شهری درباره سگ‌گردانی، حمل‌ونقل و ثبت رسمی حیوانات خانگی، مدیریت پسماند شهری برای جلوگیری از جذب سگ‌های ولگرد به زندگی در حاشیه شهر و در میان زباله‌هاست. سگ‌ها در فرهنگ ایرانی از گذشته نماد وفاداری و نگهبانی بوده‌اند. امروز نیز جامعه شهری ما نیازمند رویکردی است که به جای نفی یا افراط، واقعیت زیست مشترک انسان و حیوان را بپذیرد. سکوت در برابر زوزه‌های شبانه سگ‌های ولگرد سکوتی غیرمسئولانه است که نه‌تنها آرامش شهروندان بلکه چهره قانونمند شهرنشینی ایرانی را زیر سوال می‌برد. فائق‌آمدن بر این بحران، تنها در سایه گفت‌وگوهای اجتماعی، شفافیت قانونی و مسئولیت‌پذیری جمعی امکان‌پذیر است.
یک حکم برای سگ‌های ولگرد
جمع‌آوری، جداسازی و معدوم کردن و عمل به مفاد دستورالعمل اجرایی مدیریت کنترل جمعیت و ساماندهی سگ‌های بدون صاحب برای ارتقای سلامت، بهداشت و امنیت شهروندان است؛ فروردین امسال هیئت تخصصی اداری با اتفاق آرا مقرره مورد شکایت مطرح شده را مغایر قانوت تشخیص نداد و این‌گونه رأی صادر کرد.
دکتر «زین‌العابدین تقوی» رئیس هیئت تخصصی اداری و امور عمومی دیوان عدالت اداری این رأی را صادر کرد: «به موجب بند ۱۵ ماده ۵۵ قانون شهرداری، شهرداری موظف است برای جلوگیری از شیوع امراض ساریه انسان و حیوان، حیوان بلاصاحب را جمع‌آوری و حیوانات مریض و مضر و ولگرد را دفع کند. ثانیاً هیئت تخصصی اداری و امور عمومی به موجب دانامه شماره ۶۳۳۶ مورخ ۱۴۰۱/۷/۸ مواد مورد شکایت از دستورالعمل اجرایی مدیریت کنترل جمعیت و ساماندهی سگ‌های بلاصاحب را مغایر قانون تشخیص نداده است. با عنایت به‌مراتب مذکور، نظر به اینکه در بخشنامه مورد شکایت بر تکالیف شهرداری مبنی بر جمع‌آوری، تفکیک، جداسازی و معدوم‌سازی و عمل به مفاد دستورالعمل اجرایی مدیریت کنترل جمعیت و ساماندهی سگ‌های بلاصاحب تأکید شده که این امر در برای ارتقاء سلامت، بهداشت و امنیت شهروندان و با رعایت اصول و قواعد اخلاقی و تصریح به وظایف شهرداری وفق بند ۱۵ ماده ۵۵ قانون شهرداری است؛ از این رو هیئت تخصصی اداری و امور عمومی با اتفاق آرا، مقرره مورد شکایت را مغایر قانون تشخیص نداد.»
معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادسرای عمومی و انقلاب تهران نیز در نامه‌ای خطاب به مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران نوشت: «بازگشت به نامه ۳۷۶۷۴۵/۶۱۷ مورخ ۱۴۰۱/۴/۲۳ در رابطه با معضل سگ‌های ولگرد اعلام می‌دارد که تکلیف و نحوه اقدام در این رابطه را دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد مشخص و تعیین کرده است در این دستورالعمل هیچ تکلیفی برای نگهداری و صرف هزینه بابت دارو، واکسن و رهاسازی بعد از عقیم‌سازی یا حتی عقیم‌سازی همه سگ‌ها و... برای این سازمان در نظر گرفته نشده است. آنچه در این دستورالعمل در نظر گرفته شده است اول تکلیف شهرداری به زنده‌گیری و جمع‌آوری تمام سگ‌های ولگرد در سطح شهر است، غربالگری سریع این سگ‌ها با همکاری اداره کل دامپزشکی و جداسازی سگ‌های اصیل مفید (مفید صرفاً برای گله مدنظر بوده است و لاغیر) و دوم معدوم‌سازی سریع سگ‌های غیرمفید و امر عقیم‌سازی را صرفاً برای سگ‌هایی که به اشخاص (تحت شرایط مقرر در این دستورالعمل) تحویل داده می‌شود در نظر گرفته است. لذا صرف بودجه بیت‌المال بابت عقیم‌سازی تمامی سگ‌های ولگرد که جمع‌آوری می‌شوند امری غیراصولی و غیرمنطقی و غیرقانونی بوده و می‌تواند موجب ضمان و مسئولیت شود. لذا مقرر است اولاً نسبت به جمع‌آوری تمام سگ‌های مفید اصل تفکیک و جداسازی شوند و با این دسته از سگ‌ها مطابق دستورالعمل اقدام شود؛ نسبت به معدوم‌سازی سایر سگ‌های مطابق مفاد دستورالعمل اقدام شود.»
سگ در دنیا چه وضعی دارد؟
از گذشته تاکنون، سگ در جوامع مختلف به‌عنوان نماد وفاداری شناخته می‌شود و در هر فرهنگ جایگاهی دارد. کشورهای مختلف برای حفظ امنیت و سلامت جامعه، مقررات متعددی را در زمینه نگهداری سگ‌ها وضع کرده‌اند که باتوجه‌به فرهنگ، شرایط اجتماعی و زیست‌محیطی هر کشور متفاوت است و با هدف کاهش خطرات احتمالی ناشی از سگ‌های پرخطر، جلوگیری از جولان سگ‌های ولگرد، تضمین رفاه و حفظ بهداشت عمومی تدوین شده‌اند.
ایالات متحده آمریکا: قوانین به صورت ایالتی و محلی متفاوت است و در سطح فدرال قوانین جامع و یکپارچه‌ای وجود ندارد. بعضی ایالات و شهرها قوانین خاصی برای محدودکردن نژادهای خاص دارند، اما به‌طور کلی اجرای این قوانین و میزان سختگیری کمتر از اروپاست. نرخ کشتار سگ‌ها در پناهگاه‌ها در آمریکا نسبت به اروپا بالاتر است.
هلند: سگ‌های بدون صاحب در خیابان‌ها وجود ندارند و دولت هزینه عقیم‌سازی و مراقبت از سگ‌های ولگرد را برعهده دارد. رهاسازی سگ در خیابان جرم محسوب می‌شود و با مجازات‌های سنگین ازجمله زندان و جریمه مالی همراه است. یکی از مهم‌ترین قوانین مربوط به نگهداری سگ در هلند، الزام به جمع‌آوری فضولات سگ در اماکن عمومی و مناطق شهری است و صاحبان سگ موظف‌اند همیشه کیسه‌های مخصوص همراه داشته باشند و پس از دفع، فضولات را جمع‌آوری و در سطل‌های زباله مخصوص بیندازند.
آلمان: مقررات کنترل بر مزارع پرورش سگ بسیار سختگیرانه است. پرورش دهندگان فقط می‌توانند سالی یک بار و در مجموع فقط سه بار در طول زندگی یک حیوان، توله‌کشی کنند. در این کشور در فروشگاه‌های حیوانات خانگی، تنها وسایل نگهداری حیوانات فروخته می‌شود؛ نه خود حیوانات. زیرا آلمانی‌ها معتقدند که سگ‌ها با ارزشند و نمی‌توان آنها را خرید و فروش کرد. به همین دلیل در این کشور قبل از خرید سگ، باید وضعیت اقتصادی و روانی و انگیزه متقاضی از سوی آژانس حمایت از حیوانات بررسی شود و درنهایت نیز فرد متقاضی می‌تواند سگ مورد علاقه خود را از پناهگاه‌ها یا با قیمتی گزاف از مزرعه‌های حرفه‌ای پرورش حیوانات به خانه بیاورد.
قطر: سگ‌گردانی در مکان‌های عمومی ممنوع است و فقط در مکان‌های خاص و برای برخی نژادهای مجاز امکان‌پذیر است. نگهداری سگ‌های نژاد غیرمجاز مشمول مجازات‌هایی ازجمله حبس تا سه سال و جریمه مالی سنگین می‌شود.
ترکیه: قانونی در سال ۲۰۲۴ به تصویب رسید که براساس آن سگ‌های ولگرد باید، جمع‌آوری و به پناهگاه‌ها منتقل شوند و در مواردی که سگ‌ها خطرناک، بیمار یا تهدیدی برای سلامت عمومی باشند، امکان معدوم‌کردن آنها وجود دارد. علاوه بر این، قانون ترکیه الزام به عقیم‌سازی و میکروچیپ‌گذاری سگ‌ها قبل از ثبت‌نام آنها را نیز دربرمی‌گیرد.
امارات متحده عربی: سگ باید هنگام پیاده‌روی در اماکن عمومی همیشه با قلاده باشد و در صورت رعایت نکردن این قانون، جریمه‌هایی تا هزاران درهم اعمال می‌شود. علاوه بر این، بعضی نژادهای خاص که به‌عنوان خطرناک شناخته شده‌اند باید هنگام حضور در اماکن عمومی از قلاده و دهان‌بند استفاده کنند و رعایت نکردن این موضوع نیز جریمه‌های مالی به همراه دارد. ورود سگ به پارک‌ها، سواحل، مراکز خرید و وسایل حمل‌ونقل عمومی ممنوع است و توجه‌نکردن به این قوانین می‌تواند منجر به جریمه و حتی گرفتن حیوان شود. همچنین ثبت‌نام، واکسیناسیون، میکروچیپ‌گذاری و همراه داشتن مدارک واکسیناسیون برای سگ‌ها الزامی است و رعایت نکردن این موارد جریمه در پی دارد.
عربستان: در این کشور نیز قوانین سختگیرانه‌ای برای واردات و نگهداری سگ‌ها وجود دارد. ورود سگ‌ها به این کشور تنها با ویزای کار یا اقامت مجاز است و ویزای توریستی اجازه واردات حیوانات خانگی را نمی‌دهد. همچنین واردات نژادهای خاص و بزرگ ممنوع است.
کره‌جنوبی: سگ‌ها باید از دو ماهگی به بعد ثبت شوند و تنها سگ‌های ثبت‌شده اجازه حضور در فضاهای عمومی را دارند. استفاده از قلاده در محیط‌های شهری الزامی است و برخی نژادهای خطرناک پس از شیوع بیماری کرونا محدود یا ممنوع شده‌اند. دولت کره‌جنوبی به‌منظور کاهش مشکلات ناشی از سگ‌گردانی، پارک‌ها و مناطق مخصوصی را به سگ‌ها اختصاص داده است. اما این فضاها اغلب در مناطق دورافتاده قرار دارند تا مزاحمتی برای دیگر شهروندان ایجاد نشود.
چین: مقررات بسیار سختی برای کنترل سگ‌ها اجرا می‌شود. به‌طور مثال در ۳۶ منطقه کلیدی شهر کونمینگ، سگ‌ها باید داخل خانه نگهداری شوند و ورود آنها به بسیاری از اماکن عمومی مانند مراکز خرید، بیمارستان‌ها، مدارس، پارک‌ها و وسایل حمل‌ونقل عمومی ممنوع است. صاحبان سگ‌ها موظفند برای سگ‌های خود از قلاده استفاده کنند. نگهداری بعضی نژادهای خاص سگ‌ها ممنوع است و سگ‌ها باید ثبت‌نام و واکسینه شوند. برای سفر با تاکسی، راننده باید راضی باشد و سگ قفس داشته باشد. این قوانین بخشی از برنامه‌ای به نام «کونمینگ متمدن» است که هدف آن کنترل دقیق رفتار و نگهداری سگ‌هاست.
فیلیپین: برنامه ملی کنترل هاری در بازه زمانی سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ را دارد که شامل محدودیت‌های جدی درخصوص انتقال و گردش سگ‌ها در اماکن عمومی می‌شود.
نظر اسلام درباره نگهداری سگ
طبق تعالیم دین اسلام، نگهداری حیوانات به شرط رعایت حقوق آنها جایز است. در احادیث و روایات اسلامی، سگ به‌عنوان حیوانی نجس معرفی شده که نگهداری آن در خانه ممکن است موجب اشکال در طهارت محیط شود. با این حال، استثناهایی وجود دارد که نگهداری سگ را در برخی شرایط خاص جایز می‌دانند؛ نگهداری سگ برای حفاظت از منزل یا اموال، نگهداری سگ به‌عنوان سگ شکاری یا سگ راهنما برای افراد نابینا، نگهداری سگ برای مقاصد کشاورزی یا دامداری.
احادیث و روایات مرتبط با نگهداری سگ
در روایات آمده است که نگهداری سگ بدون دلیل موجه، می‌تواند موجب کاهش ثواب انسان شود. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «هر کسی که سگ نگهداری کند، مگر سگ شکار یا سگ گله، هر روز از ثواب او کاسته می‌شود.» اگرچه اسلام به مراقبت از حیوانات و رفتار مهربانانه با آنها تاکید دارد، نگهداری سگ برای امور غیرضروری، مانند حیوان خانگی معمولی، ممکن است از نظر فقهی توصیه نشود. دلیل این امر بیشتر به موضوع نجاست سگ و مسائل طهارت مربوط می‌شود که در انجام فرایض دینی مانند نماز تاثیرگذار است. یکی از موضوعات مهم در نگهداری سگ، بحث نجاست است. براساس نظر اکثر فقها، بدن و بزاق سگ نجس است و اگر با لباس، ظرف یا بدن انسان تماس پیدا کند، طهارت آن باید مطابق احکام شرعی انجام شود.
نگهداری از سگ به چه قیمت؟!
دکتر قباد مرادی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در نخستین ماه سال از ۴۰۹ هزار مورد حیوان گزیدگی طی سال گذشته گفت و افزود: «سال گذشته ۲۴ مورد فوت ناشی از هاری در کشور داشته‌ایم. هزینه هر واکسن هاری هفت یورو است. هر فرد دچار حیوان‌گزیدگی، باید سه نوبت واکسن هاری دریافت کند.»
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، توضیح داد: «بسیاری از این موارد حیوان گزیدگی توسط حیوانات خانگی انجام می‌شود. بنابراین توصیه می‌کنیم در صورت بروز هرگونه حیوان‌گزیدگی و خراش توسط حیوان مردم به مراکز مراقبت هاری مراجعه کنند.» وی تاکید کرد: «باید قواعدی برای افرادی که حیوانات خانگی نگهداری می‌کنند، از نظر بهداشتی در نظر گرفته شود. زیرا سالانه هزینه زیادی بابت درمان هاری انجام می‌شود. درحالی‌که بسیاری از افراد ماه‌ها میلیون‌ها تومان صرف نگهداری حیوانات خانگی می‌کنند.»
دکتر مرادی ضمن هشدار نسبت به نگهداری حیوانات خانگی مانند سگ و گربه گفت: «انگل توکسوپلاسموز در بدن برخی گربه‌ها زندگی می‌کند و در مادران بارداری که به این بیماری مبتلا می‌شوند، جنینشان ممکن است دچار سندرمی به نام تورچ شود که باعث ناهنجاری‌هایی مانند عقب‌ماندگی ذهنی می‌شود. سگ‌ها نیز تا حدودی می‌توانند ناقل این انگل باشند.»
نقش انسان در افزایش تعداد سگ‌های ولگرد
نخستین قدم برای رفع مشکل سگ‌های ولگرد، یافتن منشأ پدیدار شدن آنهاست. پرورش دهندگان حیوانات، مراکز توله‌کشی و تجارت حیوانات خانگی سهم عمده‌ای در شکل‌گیری این بحران دارند؛ زیرا در این مراکز تعداد توله سگ‌ها و بچه گربه‌هایی که به دنیا می‌آیند معمولاً بسیار بیشتر از شمار متقاضیان خرید آنهاست و به همین دلیل این مراکز بخشی از حیواناتشان را پس از مدتی رها می‌کنند. به این ترتیب این حیوانات رها شده، جمعیت سگ‌های ولگرد و بی‌خان‌مان را به وجود می‌آورند.
توله‌کشی آسیب‌های دیگری نیز به جامعه حیوانات وارد می‌کند: اول اینکه با خرید هر توله از مراکز توله‌کشی، شانس پذیرفتن حیوانی از پناهگاه‌های حیوانات توسط خانواده‌ها از بین می‌رود. و دوم اینکه، معمولا توله سگ‌ها و توله گربه‌هایی که از پرورش‌دهندگان و مراکز توله‌کشی خریداری می‌شوند، تنها چند هفته پس از تولدشان از مادرانشان جدا شده و به فروش می‌رسند. این باعث می‌شود که توله‌ها از لحاظ جسمی و روانی ضعیف باشند، به‌شدت آسیب‌پذیر و زود بیمار شوند و احتمال غیراجتماعی شدنشان نیز بیشتر شود و همین موضوع احتمال رها شدن دوباره آنها را افزایش می‌دهد. آن دسته از افرادی که حیوان خانگی خود را (چه نر و چه ماده) عقیم نمی‌کنند نیز در بی‌خانمانی حیوانات نقش دارند. افرادی که فکر می‌کنند اگر به گربه یا سگشان تنها یک بار اجازه جفت‌گیری بدهند اتفاق بدی نمی‌افتد، از این واقعیت غافل هستند که پیامد این جفت‌گیری، ممکن است چند توله با آینده‌ای نامعلوم باشد و چنانچه این رفتار از سوی چندین مالک تکرار شود، آنگاه با صدها توله بی‌سرپناه مواجه خواهیم بود. در گزارش مؤسسه خیریه بریتانیایی PETA آمده است: «یک سگ ماده و فرزندانش می‌توانند طی ۶ سال ۶۷ هزار توله سگ تولید کنند. یک گربه ماده و فرزندانش نیز می‌توانند طی مدت هفت سال ۳۷۰ هزار بچه گربه تولید کنند.» آن دسته از صاحبان حیوانات که بدون اندیشیدن به یک تعهد مادام‌العمر، حیوانی را خریداری می‌کنند یا به دیگری هدیه می‌دهند نیز مشکل آفرینند. برخی این مالکان وقتی متوجه می‌شوند که مراقبت از یک حیوان به چه تلاش، پول، زمان و صبری نیاز دارد، به همراهان وفادار خود پشت کرده و آنها را در بیابان‌ها رها می‌کنند. به همین دلیل است که در میان حیوانات بی‌سرپناهی که به پناهگاه‌ها برده می‌شوند، گاهی سگ‌ها و گربه‌هایی دیده می‌شوند که اتفاقاً زمانی تقاضا برای نژاد آنها بالا بوده است.
دولت‌ها برای رفع مشکل سگ‌های ولگرد چه کرده‌اند؟
یکی از اساسی‌ترین راه‌هایی که در بسیاری از کشورهای پیشرفته اجرا شده راه‌اندازی پناهگاه‌های پذیرش حیوانات رها شده یا ولگرد است. در این مراکز که به‌طور گسترده در کشورهایی مانند بریتانیا، فرانسه، آلمان و بلژیک فعالند، این حیوانات پس از زنده‌گیری شست‌وشو داده می‌شوند، عقیم و انگل‌زدایی و واکسیناسیون می‌شوند. در صورت ابتلا به بیماری درمان می‌شوند. تربیت‌های اولیه را برای زندگی با انسان‌ها دریافت می‌کنند و به این ترتیب برای زندگی با بزرگسالان و کودکان آماده می‌شوند. در این پناهگاه‌ها که از کمک‌های دولتی نیز برخوردارند، از حیوانات تا زمانی که صاحبی برای‌شان پیدا شود، نگهداری می‌شود. به این ترتیب نه‌تنها حیوانات ولگرد و رها شده از جامعه جمع‌آوری می‌شوند و به شیوه درستی تحت حمایت قرار می‌گیرند، بلکه از معدوم کردن آنها برای کاهش جمعیتشان نیز جلوگیری می‌شود.
در این پناهگاه‌ها مربیانی حضور دارند که با کار روی حیوانات ولگرد، مشکل رفتارهای خطرناک آنها یا در مقابل، منزوی و ترسو بودن آنها را نیز برطرف می‌کنند تا این حیوانات آماده پذیرش از سوی خانواده‌ها شوند. این مراکز معمولاً تبلیغات گسترده‌ای نیز برای تشویق مردم به پذیرش حیوانات رها شده و بی‌سرپرست دارند؛ به همین دلیل پخش آگهی‌های تلویزیونی یا نصب بیلبورد با موضوع کمک به حیوانات بی‌سرپناه و پذیرش آنها، در این کشورها امری رایج است. کارکنان این پناهگاه‌ها با نهادهای زیست محیطی نیز در همکاری نزدیک هستند تا با اجرای برنامه‌های عقیم سازی، از افزایش بی‌رویه جمعیت حیوانات در یک منطقه جلوگیری کنند.
نظر شما