آگاه: قالیباف بازگشت تحریم‌ها را «غیرقانونی» توصیف و تأکید کرد که ایران خود را ملزم به رعایت آنها نمی‌داند، به ویژه در زمینه تعلیق غنی‌سازی اورانیوم. او با استناد به مواضع روسیه و چین (دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل)، استدلال کرد که این تحریم‌ها فاقد الزام‌آور بودن هستند و اجرایی شدن آنها با موانع حقوقی جدی مواجه است. این بخش از نطق، نشان‌دهنده استراتژی ایران برای بهره‌برداری از شکاف‌های بین‌المللی است؛ جایی که حمایت روسیه و چین می‌تواند به‌عنوان اهرمی برای کاهش فشارهای غربی عمل کند.
از منظر تحلیلی، این موضع‌گیری فراتر از یک بیانیه دفاعی است. قالیباف با تهدید به «اقدام متقابل و جدی» علیه هر کشوری که براساس این تحریم‌ها عمل کند (به ویژه سه کشور اروپایی بانی آن)، سیگنالی از بازدارندگی ارسال می‌کند. این رویکرد، یادآور دکترین «مقاومت فعال» ایران است که در سال‌های اخیر، به ویژه پس از خروج آمریکا از برجام در ۲۰۱۸، تقویت شده است.
با این حال، تحلیلگران می‌توانند این را به‌عنوان یک استراتژی دوگانه ببینند: از یک سو، تأکید بر غیرقانونی بودن تحریم‌ها برای حفظ وجهه حقوقی ایران در مجامع بین‌المللی؛ از سوی دیگر، تهدید نظامی یا دیپلماتیک برای جلوگیری از اجرای عملی تحریم‌ها. نکته جالب، اشاره به «توافق قاهره» به‌عنوان یکی از تلاش‌های دیپلماتیک ایران برای تأخیر یا حل مسئله است که نشان‌دهنده تلاش‌های پشت‌پرده ایران برای مذاکره است، هرچند قالیباف آن را با انتقاد از «بدعهدی‌های طرف مقابل» همراه کرد که می‌تواند نشانه‌ای از ناامیدی از دیپلماسی غربی باشد و بر ضرورت «قوی شدن» داخلی تأکید کند.
از دیپلماسی به قدرت سخت
یکی از محورهای اصلی نطق، انتقاد از غربی‌ها به‌عنوان کسانی که مذاکره را «واژه فریب» برای خلع‌سلاح موشکی ایران می‌دانند. قالیباف با اشاره به شرط‌های غربی برای تمدید اسنپ‌بک (مانند مذاکره با آمریکا و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی)، آن را بخشی از «تقسیم کار برنامه‌ریزی‌شده» برای محدود کردن توان موشکی ایران توصیف کرد. او نتیجه‌گیری کرد که «عامل اصلی حفظ منافع و امنیت ملی ایران، فقط و فقط قوی شدن است» و دیپلماسی بدون تقویت قدرت، ابزاری برای فشار است.
قالیباف با ارجاع به تجربیات تاریخی مانند جنگ ایران-عراق و «دفاع مقدس ۱۲ روزه»، بر «جنگ مردم‌پایه» مبتنی بر ارزش‌های الهی تأکید کرد. این رویکرد، همسو با دیدگاه‌های رهبر انقلاب است و نشان‌دهنده گذار از دیپلماسی محض به تمرکز بر قدرت سخت (مانند برنامه موشکی و دفاعی) است.
این رویکرد پاسخی به تهدیدهای اسرائیل و آمریکا است، جایی که قالیباف استدلال می‌کند عدم‌حمله مستقیم به ایران نه به دلیل نبود بهانه حقوقی، بلکه به خاطر ترس از شکست نظامی است.
اولویت‌های مسائل معیشتی و انسجام ملی
قالیباف در بخش اقتصادی سخنان خود، بر مشکلات مردم مانند گرانی کالاهای اساسی، اجاره مسکن و ناترازی انرژی تمرکز کرد و از دولت خواست طرح «کالابرگ الکترونیک» را اجرا کند تا مردم قیمت ثابت برای کالاهای اساسی بپردازند. همچنین، اجرای قوانین برنامه هفتم توسعه برای حل مسائل انرژی و مسکن را مطالبه کرد. او حفظ «انسجام ملی» را مهم‌ترین وظیفه مسئولان دانست و از همه خواست از دعواهای سیاسی پرهیز کنند.
قالیباف تحریم‌ها را نه‌تنها تهدید خارجی، بلکه عامل تشدید مشکلات اقتصادی دانست و با تأکید بر انسجام ملی، تلاش کرد چالش‌های خارجی را به فرصتی برای وحدت داخلی معرفی کند. این رویکرد رئیس مجلس، استراتژیک است زیرا قالیباف به خوبی می‌داند که ضعف اقتصادی می‌تواند به نارضایتی اجتماعی منجر شود و نتیجه آن طمعکاری دشمنان خارجی خواهد بود.
نطق قالیباف، به‌عنوان رئیس قوه مقننه در ساعات آغازین بازگشت تحریم‌های سازمان ملل ترکیبی از تهدید خارجی، تأکید بر قدرت داخلی و تمرکز بر مسائل مردم بود.
این سخنرانی، نشان‌دهنده استراتژی ایران در برابر تحریم‌هاست: رد حقوقی، تهدید متقابل و تقویت انسجام داخلی. از منظر تحلیلی، این می‌تواند تنش‌ها را افزایش دهد، اما همزمان، فرصتی برای بسیج منابع داخلی فراهم کند. با توجه به شرایط اقتصادی ایران، موفقیت این رویکرد بستگی به اجرای سریع طرح‌های معیشتی دارد. درنهایت، این نطق بازتاب‌دهنده دیدگاه‌های اصولگرایانه قالیباف است که دیپلماسی را مکمل قدرت سخت می‌داند، نه جایگزین آن. اگر این مواضع عملی شوند، می‌توانند به‌عنوان اهرمی برای مذاکرات آینده عمل کنند، اما ریسک تشدید درگیری‌ها را نیز افزایش می‌دهند.
نظر شما