آگاه: یاسر احمدوند، معاون فرهنگی پیشین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که اداره جلسه را به عهده داشت، گفت: سالانه هزاران عنوان کتاب با تیراژی قابل توجه در کشور منتشر می‌شود و این حجم از تولید، نیاز مستمر و گسترده‌ای به کاغذ دارد. در چنین شرایطی، این سوال مطرح است که مسیر تامین این نیاز چگونه باید طراحی شود و چه سازوکارهایی برای تقویت تولید داخلی، مدیریت واردات و ساماندهی بازار لازم است. وی در ادامه تاکید کرد: حل مسئله کاغذ بدون تعیین دقیق وظایف بخش‌های مختلف امکان‌پذیر نیست و لازم است نقش دولت، نهادهای عمومی و بخش خصوصی به‌صورت شفاف مشخص شود تا با تقسیم مسئولیت‌ها، زمینه دستیابی به نتایج عملی فراهم شود.
عباس جهانگیری، مدیر نشر حافظ با اشاره به شرایط فعلی بازار کاغذ، بر لزوم اتخاذ تصمیم‌های فوری و کوتاه‌مدت تاکید کرد و گفت: در وضعیت کنونی، لازم است ثبت سفارش کاغذ و مقوا هرچه سریع‌تر و با سازوکاری هدفمند از سر گرفته شود. این فرآیند باید بر اساس میزان مصرف واقعی واحدهای فعال در حوزه چاپ، نشر، بسته‌بندی و صنایع مرتبط و با هدف جلوگیری از توقف خطوط تولید انجام گیرد. وی کاهش هزینه‌های گمرکی را یکی از ابزارهای موثر در مدیریت قیمت‌ها دانست و گفت: تعدیل یا تعلیق موقت حقوق ورودی و عوارض گمرکی می‌تواند به کاهش بهای تمام‌شده محصولات چاپی و بسته‌بندی کمک کند. این اقدام باید متناسب با شرایط فعلی و به‌صورت مقطعی در نظر گرفته شود.
مهدی محمدی، مدیر نشر معارف با اشاره به فرآیند تولید کارخانه کاغذ مازندران گفت: در تولید کاغذ مازندران از مواد سفیدکننده استفاده می‌شود که هزینه نهایی محصول را افزایش می‌دهد، در حالی که امکان عرضه کاغذ با رنگ طبیعی کرم وجود دارد. این کاغذ پیش از افزودن مواد شیمیایی، رنگی متمایل به کرم دارد و اتفاقا در سال‌های اخیر، همین طیف رنگی با استقبال بیشتری از سوی ناشران و مخاطبان روبه‌رو شده است. وی با تاکید بر اینکه مسئله اصلی کیفیت نیست، تصریح کرد: بحث ما اصلاح روند تولید است. حذف ماده سفیدکننده می‌تواند هم هزینه‌ها را کاهش دهد و هم محصولی متناسب با نیاز و سلیقه بازار در اختیار ناشران قرار دهد.محمدی ادامه داد: امروز بازار واردات کاغذ با نوعی تمرکز و انحصار مواجه شده است. در حالی که این کاغذها با ارز ترجیحی یا نیمایی وارد کشور شده‌اند، عرضه آنها به‌صورت محدود و با قیمت‌های بالا انجام می‌شود. این شرایط موجب شده حتی کاغذهای وارداتی با کیفیت پایین‌تر، با قیمت‌هایی خارج از منطق بازار عرضه شوند و ناشران برای تامین نیاز خود با مشکلات جدی روبه‌رو باشند.
روح‌الله ایزدخواه، نماینده مجلس شورای اسلامی هم که از حاضران در این نشست بود با اشاره به چالش‌هایی مانند انحصار واردات، مشکلات ارزی، قیمت‌گذاری و ناترازی‌ها تصریح کرد: وضعیت کنونی، نتیجه آشفتگی در سیاست‌گذاری است، اما برای عبور از این شرایط، راهکارهایی مشخص وجود دارد. یکی از این راهکارها، شکل‌گیری تعاونی‌های تامین نیاز در صنعت کاغذ است؛ به‌گونه‌ای که تشکل‌های صنفی با تجمیع نیازها، فرآیند واردات را به‌صورت جمعی و شفاف انجام دهند. وی افزود: چنین ساختاری می‌تواند انحصارهای پنهان را بی‌اثر کند و در عین حال، زمینه حمایت هدفمند مجلس را در حوزه تخصیص ارز و سایر ابزارهای حمایتی فراهم آورد.
نادر شهامت، مدیر کارخانه کاغذ زاگرس، از دیگر حاضران این نشست به چالش‌های موجود در این حوزه اشاره کرد و گفت: با وجود پیگیری‌های متعدد، شرکت برق منطقه‌ای اعلام کرده است که تامین انرژی تنها در فصل زمستان ممکن است. این محدودیت باعث شده است که کارخانه‌ای با این سطح پیشرفت و اهمیت، همچنان عملیاتی نشده باقی بماند. تمام نهادهای مرتبط، پیشرفت نزدیک به ۹۴ درصدی کارخانه را تایید کرده‌اند و جوازهای صادرشده نیز همین موضوع را ثبت کرده است. اکنون اصلی‌ترین مانع، محدودیت در تامین برق و ناترازی منابع انرژی است. وی درباره سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده توضیح داد: هزینه‌های پروژه در سال‌های اخیر چندین برابر شده است، اما ماشین‌آلات اصلی کارخانه بدون استفاده از ارز دولتی و از مسیرهای جایگزین وارد کشور شده است. برای حل مشکلات انرژی، حتی یک شرکت برق اختصاصی نیز تاسیس شد که بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان صرف آن شد. با وجود رسیدن پروژه به مراحل پایانی، امروز به ما گفته می‌شود که خودمان باید نیروگاه بسازیم؛ در حالی که کارخانه تنها چند درصد با بهره‌برداری کامل فاصله دارد.
مدیر کارخانه کاغذ زاگرس همچنین به مقایسه شرایط گذشته و حال پرداخت و گفت: در دوره دولت شهید آیت‌الله رئیسی، اراده جدی برای حمایت از پروژه‌های مشابه وجود داشت، اما در وضعیت فعلی، چنین رویکردی به وضوح قابل مشاهده نیست. پروژه‌ای با این میزان پیشرفت نباید به دلیل مسائل زیرساختی متوقف بماند.
ابراهیم حیدری، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران در پایان این جلسه گفت: طبق مصوبات ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، کارخانه کاغذ مازندران متعهد به تحویل ۳۰ هزار تن کاغذ بود که در عمل تنها حدود ۶ هزار و ۲۰۰ تن تحویل سامانه خانه کتاب شد. در حوزه آموزش و پرورش نیز از حدود ۷۰ هزار تن پیش‌بینی‌شده، نزدیک به ۳۰ هزار تن تحقق یافت. سایر کارخانه‌ها مانند کاغذ پارس و کاغذ زاگرس نقش محدودی داشتند. وی درباره حمایت‌های مالی گفت: در مقاطعی بانک‌ها تسهیلاتی برای تامین سرمایه در گردش کارخانه‌ها اختصاص دادند، از جمله حدود دو هزار میلیارد تومان تسهیلات و سه هزار میلیارد ریال منابع بانکی که بخشی از آن عملیاتی شد و بخشی دیگر به دلایل مختلف محقق نشد. حیدری با اشاره به اقدامات دولت جدید افزود: پس از استقرار دولت، جلسات مشترک با حضور انجمن‌ها، تشکل‌های نشر و نمایندگان بانک مرکزی برگزار شد و راهکارهای عملی بررسی شد. در همین چارچوب، دولت تخصیص ۴۰ میلیون دلار ارز برای کاغذ را تصویب کرد؛ ۲۰ میلیون دلار برای مطبوعات و ۲۰ میلیون دلار دیگر برای صنعت کاغذ.
حیدری پرونده‌های گذشته واردات را نیز مطرح کرد: یکی از پرونده‌های قدیمی شامل ۱۳ هزار تن کاغذ بود که به بازار عرضه نشد. با پیگیری، تاکنون پنج هزار تن شناسایی و توقیف شد و پرونده به دادگاه ارسال شده است. ترخیص و عرضه این کاغذها می‌تواند به تعادل بازار کمک کند. در ادامه این نشست چند ناشر و نماینده مجلس دیگر، نظرات خود را برای رفع چالش در حوزه کاغذ ارائه دادند.