آگاه: به نقل از روابطعمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، همایش یادبود اقبال لاهوری به همت موسسه فرهنگی اکو و امور بینالملل حوزه هنری کشور با حضور اقبالپژوهان و شاعران ایرانی و پاکستانی در سالن تماشاخانه مهر حوزه هنری برگزار شد.
در ابتدای همایش سعید لشگری، معاون راهبری استانهای حوزه هنری با اشاره به اهمیت شخصیت اقبال لاهوری و تاثیرات فرهنگی او، در سخنانی گفت: شخصیت او پل فرهنگی میان ایران و پاکستان است. او نقشی برجسته در گسترش تعاملات فرهنگی و ادبی میان دو کشور ایفا کرد و امروز نیز باید بیشتر به شناخت و شناساندن اقبال لاهوری پرداخته شود. معاون راهبری استانهای حوزه هنری با اشاره به آمادگی این نهاد برای همکاری در معرفی این شخصیت به جامعه فرهنگی ایران و پاکستان، گفت: حوزه هنری این آمادگی را دارد که درباره مردی که صاحب اندیشه و فرهنگ بود، سخن بگوید. جای انسان فرهنگی بزرگی چون اقبال لاهوری در حوزههای مختلفی مانند سینما و ادبیات خالی است و ما آمادگی داریم که در معرفی او به جامعه و بهویژه به نسل جوان قدم برداریم. او تاکید کرد: برای شناساندن بیشتر اقبال لاهوری به جامعه، همکاریهای مشترک میان دو کشور ضروری است و حوزه هنری آماده است تا این مسیر را هموار کند. در ادامه این همایش محمد بقایی ماکان، استاد ادبیات فارسی و اقبالشناس، با گله از سفارت پاکستان، گفت: این سفارت در سالهای گذشته هیچگونه اشارهای به بزرگداشت اقبال لاهوری نداشته و هیچ نقشی در این رویدادها ایفا نکرده است. او در ادامه با تاکید بر ضرورت ایجاد زمینه برای درک ارزش یک شخصیت، بیان کرد: باید ابتدا پاک بود و زمینههای لازم را در خود فراهم کرد تا بتوان به شخصیتی چون اقبال لاهوری پی برد و ضربالمثل «قدر زر زرگر شناسد، قدر گوهر گوهری» در این زمینه کاملا صادق است.
چندوجهی بودن شخصیت
محمد بقایی ماکان در سخنان خود درباره شخصیت چندوجهی اقبال لاهوری صحبت کرد و یادآور شد: اقبال لاهوری یک نام است، اما این نام در ۱۲ شخصیت مختلف تقسیم میشود. برای پرداختن به هر یک از این شخصیتها، به متخصصان مختلف نیاز است و به همین دلیل، نمیتوان فردی را بهطور کامل بهعنوان «اقبالشناس» معرفی کرد. بقایی ماکان توضیح داد: اقبال لاهوری در زمینههای مختلفی چون ادبیات فارسی و اردو، فلسفه، قرآنشناسی، حقوق، جامعهشناسی، تاریخ و ایرانشناسی تسلط داشت و هیچکس نمیتواند تمامی این ابعاد را در خود جمع کند. او با تاکید بر اینکه اقبال لاهوری یک روشنفکر دینی است، گفت: او هر کجا که ارزشهای روشنفکری و عقل نوین حکم میکند، آنها را میپذیرد و هرگاه که دین باید بهروز شود، آن را امروزی میکند.
محمد بقایی ماکان در بخش دیگری از سخنان خود اقبال لاهوری را بهعنوان «ایرانیترین غیرایرانی» معرفی کرد و گفت: اقبال لاهوری، فردوسی برون مرز است. او همان نقشی را که فردوسی برای ایران ایفا کرد، برای زبان فارسی و فرهنگ ایرانی در شبهقاره ایفا کرد. بقایی فلسفه اقبال لاهوری را یکی از دستاوردهای برجسته او دانست و گفت: او یک فیلسوف است که یک دستگاه فلسفی دارد و شما نمیتوانید این عنوان را به فیلسوفانی چون نیچه بدهید. فلسفه اقبال لاهوری متافیزیک و آسمانی را به سطح انسانی و زمینی میآورد و بهطور خاص پراگماتیسم غربی را به شکلی شرقی و اسلامی مطرح میکند.
در ادامه این همایش محمدرضا سنگری، پژوهشگر و استاد ادبیات فارسی، به شخصیت اقبال لاهوری پرداخت و با اشاره به تقارن گرامیداشت دو معلم بزرگ، یعنی اقبال لاهوری و شهید مرتضی مطهری، از اهمیت این دو چهره در تاریخ تفکر و فرهنگ اسلامی سخن گفت. او سپس به روشنفکر دینی بودن اقبال لاهوری پرداخت و تاکید کرد: این مقوله نیازمند تامل و بررسی بیشتری است. معمولا انسانها وقتی بزرگ میشوند، منشورگونه میشوند، یعنی دیگر یک بعد شخصیتی ندارند و میتوان وجود آنها را کاوید و تحلیل کرد. وی چهرهای بزرگ از این جنس است.
سنگری سپس به سخن امیرالمؤمنین (ع) اشاره کرد که فرمود: «کَفی بِالمَرءِ جَهلاً ألاّ یَعرِفَ قَدرَهُ» (برای اثبات جهالت انسان همین بس که ظرفیتهای وجودی خود را نشناسد). به گفته او، اقبال لاهوری در سفر بزرگ درونی خود به کشف بزرگی از خود نائل شد و با تحمل رنجها، به توانمندیهای عظیمی در خود پی برد.
ویژگیهای اقبال لاهوری و شناخت زمانه
محمدرضا سنگری در ادامه از ویژگیهای دیگر اقبال لاهوری سخن گفت و به هنر بزرگ او در «جور دیگر دیدن» اشاره کرد و گفت: اینجور دیگر دیدن، هنر بزرگ اقبال لاهوری است. وی نسبت به زمانه خود شناخت داشت. سنگری در ادامه به این سخن امیرالمؤمنین (ع) که فرمود «العالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهجُمُ عَلَیهِ اللَّوابِس» (آگاهی از زمان موجب میشود که دشواریهای آن نتوانند فرد را از پای درآورند) اشاره کرد و افزود: اقبال لاهوری دقیقا این ویژگی را داشت. او بهخوبی زمان خود را شناخته بود.
یک معلم بزرگ
سنگری در بخشی از سخنان خود اقبال لاهوری را یک معلم بزرگ دانست و گفت: وی یک معلم بزرگ است که هیچوقت تاریخ مصرف ندارد. او همچنین به این نکته اشاره کرد که خدا در سوره علق خود را معلم معرفی کرده است و پیامبر (ص) نیز همینطور. اقبال معلمی بود که همواره آثار و اندیشههایش زنده و تاثیرگذار باقیخواهد ماند.
در این همایش استادان برجسته پاکستانی در عرصه ادبیات نیز به سخنرانی پرداختند. سعید خان رییس موسسه فرهنگی اکو، شایسته فاطمه درانی مجری خبر سحر ارد و زاهد منیر عامر رییس کرسی زبان اردو و مطالعات پاکستان در دانشگاه تهران، هر یک به زبان اردو برای حضار سخنرانی کردند.
نظر شما