آگاه: قانون سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی، در دی‌ماه ۱۴۰۲ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و تایید شورای نگهبان شد. ماده چهار این قانون به صراحت حذف کنکور را برای ۸۵ درصد از ظرفیت دانشگاه‌ها تصریح کرده بود. اما واقعیت امروز این است که با وجود تصویب این قانون، زیرساخت‌های لازم مانند تکمیل پرونده سازگاری دانش‌آموزان به طور کامل فراهم نشد. در نتیجه، کنکور ۱۴۰۴ نه تنها حذف نشد، بلکه به عنوان ملاک اصلی پذیرش در بیشتر رشته‌های‌پزشکی و پرطرفدار باقی ماند.
۱۵ درصد در مقابل ۸۵ درصد
امسال همچنان برای رشته‌های پرمتقاضی، کنکور معیار اصلی بود؛ فقط امتحانات عمومی حذف شدند و ۶۰ درصد سوابق تحصیلی به‌صورت قطعی لحاظ شد و داوطلبانی که با امید پذیرش بدون آزمون برنامه‌ریزی کرده بودند، خود را دوباره در رقابت کنکور یافتند. ۸۵ درصد ظرفیت بدون آزمون مربوط به رشته‌های کم‌متقاضی است؛ در حالی که رقابت اصلی در همان ۱۵ درصد ظرفیت رشته‌های پزشکی، مهندسی و حقوق ادامه دارد. از سویی مدارس برخوردار امکان مدیریت امتحانات و ترمیم نمره بیشتری دارند، اما در مناطق محروم، دانش‌آموزان اغلب با امکانات محدود درگیرند. این تضاد، فاصله طبقاتی در آموزش عالی را پررنگ‌تر می‌کند.
یک واقعیت ناگوار
واقعیت کنکور ۱۴۰۴ اینگونه است که دو نوبت آزمون، برگزار و ۶۰ درصد معدل قطعی در نظر گرفته شد. نوبت اول ۱۱ و ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ و نوبت دوم هم به علت جنگ ۱۲ روزه، عقب افتاد و تیرماه برگزار شد. طبق فرمول جدید ۶۰ درصد سوابق تحصیلی شامل ۱۷ درصد پایه یازدهم و ۴۳ درصد پایه دوازدهم و ۴۰ درصد نمره آزمون تخصصی است و تغییر مهم، حذف دروس عمومی از دفترچه کنکور و البته انتقال فشار آن به امتحانات نهایی است.
به این نحو دانش‌آموزان مجبور شدند همزمان برای امتحانات نهایی تشریحی و تست‌های تخصصی آماده شوند. ابهام‌ها تا دقیقه ۹۰ کنکور امسال وجود داشت و درصد دقیق تاثیر سوابق، نحوه اعمال نمرات ترمیمی و زمان‌بندی ارسال سوابق، دیر و پراکنده اعلام شد که این عدم قطعیت باعث شد بسیاری نتوانند برای دو سال متوالی برنامه‌ریزی مطمئن داشته باشند.
افزایش استرس خانواده‌ها
روند فعلی برگزاری کنکور باعث افزایش استرس خانواده‌ها شده است و طبق گزارش‌های مشاوران مدارس و مراکز روانشناسی، میزان مراجعه دانش‌آموزان برای مدیریت اضطراب امتحان در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ رشد محسوسی داشت.
هزینه‌های سنگین کلاس‌های کنکور، مشاوره تحصیلی و آزمون‌های آزمایشی در حالی افزایش یافت که برخی خانواده‌ها بیشتر روی تقویت معدل سرمایه‌گذاری کرده بودند. در وضعیت فعلی دانش‌آموزان مدارس مناطق محروم هم معتقدند که کیفیت برگزاری امتحانات نهایی یکسان نیست و در نتیجه، معدل قطعی برایشان به یک مانع تبدیل شده است.
در این شرایط روانشناسان آموزشی هشدار داده‌اند که فشار دوگانه آزمون و معدل باعث افزایش علائم فرسودگی تحصیلی، خستگی مفرط، بی‌انگیزگی و کاهش امید به آینده در نوجوانان شده است.
پایان یک دوره
آیا ۶۰ درصد معدل قطعی در ۱۴۰۵ هم ادامه خواهد داشت یا باز هم تغییر خواهد کرد؟ آیا سامانه‌های آموزش و پرورش و سنجش قادر به تجمیع بی‌خطا و عادلانه سوابق همه دانش‌آموزان کشور خواهند بود؟ و مهم‌تر از همه اینکه چگونه می‌توان اعتماد از دست رفته خانواده‌ها و دانش‌آموزان را بازسازی کرد؟
کنکور ۱۴۰۴ بیش از آنکه پایان یک دوره باشد، نماد یک گذار مدیریت نشده بود؛ قانونی که با شعار حذف کنکور تصویب شد. در اجرا به آزمونی سنگین‌تر و اضطراب‌آورتر بدل شد. برای نسل امروز، مهم‌تر از هر تغییر شکلی، شفافیت، ثبات قواعد و عدالت آموزشی است؛ عواملی که می‌تواند آینده تحصیلی و روانی آنان را نجات دهد.
یک آمار جالب
همیشه این مسئله در جامعه مطرح بوده که نفرات برتر کنکور به راحتی از کشورهای دیگر امکانات و هزینه‌های لازم برای تحصیل را دریافت کرده و در نتیجه از ایران مهاجرت می‌کنند. البته آمار دقیقی از اینکه رتبه‌های برتر کنکور سال‌های پیش کجا هستند در دست نیست. نبود شفافیت و اطلاع‌رسانی درباره آینده رتبه‌های برتر، خودش نشانه‌ای از فضای پرابهام آموزش عالی کشور است. اما با جست‌وجو، آماری از هشت رتبه برتر کنکور تجربی سال ۱۳۹۲ به دست آورده‌ایم، نتیجه شوکه کننده است
پویا ابراهیم باستانی - رتبه یک - متخصص مغز و اعصاب دانشگاه میشیگان آمریکا
علی عجم - رتبه دو - پژوهشگر قلب و عروق دانشگاه پیتسبورگ آمریکا
پوریا یاراحمدی - رتبه سه - پژوهشگر قلب و عروق دانشگاه استنفورد آمریکا
مریم مجرد ثانی - رتبه چهار - متخصص داخلی دانشگاه ییل آمریکا
پردیس اولیازاده - رتبه پنج - متخصص داخلی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
حامد طاولی نژاد - رتبه ۶ - پژوهشگر قلب و عروق دانشگاه پنسیلوانیا آمریکا
احسان علی پور - رتبه هفت - phd انفورماتیک پزشکی دانشگاه واشنگتن آمریکا
یسنا رستم آبادی - رتبه هشت - متخصص روانپزشکی دانشگاه ییل آمریکا
کم‌برخوردارها از کنکور هم حذف می‌شوند
«علم بهتر است یا ثروت؟»، شایع‌ترین و کلیشه‌ای‌ترین سوال دوران مدرسه بود. زمانی همه جواب‌ها «علم» بود، ولی حالا کنکور ۱۴۰۴ جواب دیگری به آن می‌دهد: «ثروت»! اگر تا سال گذشته رقابت‌ها به جنسیت و قومیت تقسیم شده بود، حالا باید به این تقسیمات شرایط مالی هم اضافه کرد. چون طبق آمار اعلام شده، مدارس دولتی کمترین نقش و تاثیر کنکوری عمر خود را در کنکور امسال به ثبت رساندند.
طبق آمار اعلام شده از رتبه‌های برتر کنکور امسال، مدارس سمپادی (تیزهوشان) ۷۸ درصد، مدارس غیرانتفاعی ۱۰ درصد و مدارس نمونه دولتی هشت درصد سهم داشتند. دیگر وجه جالب آمارهای اعلامی، این است که ۳۰ درصد رتبه‌های برتر تهرانی هستند و از بین ۴۰ رتبه برتر ۳۴ نفر ساکن مراکز استان و فقط ۶ نفر از رتبه‌های برتر ساکن شهرهای نیشابور، اسلامشهر، قرچک، خدابنده، کاشان و مراغه هستند.
این در حالی است که طبق اصل ۳۰ قانون اساسی «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان‌دوره متوسطه فراهم کند و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.» اما این قانون رفته‌رفته با ظهور و گسترش مدارس لوکس و دوره‌های آموزشی ویژه در مسیر دیگری قرار گرفت. دولت اگر چه به هر شکلی توانسته تاحدودی آموزش را با کمترین هزینه ارائه کند، ولی در بحث برقراری فرصت برابر بین دانش‌آموزان در رقابت‌های علمی از جمله کنکور ناکام مانده است.
از سال‌ها قبل کارشناسان نسبت به تبعات کنکور هشدار داده و خواستار راهکارهایی مانند حذف آن به شکل فعلی شدند، ولی در نهایت تمامی این نگرانی‌ها و دغدغه‌ها جز لحاظ‌شدن ضریب معدل سال‌های تحصیلی دانش‌آموزان در نتایج کنکور آن هم به شکل محدود و مشخص، نتیجه‌ای نداشت. کنکور ماند و حالا رتبه‌های برترش چون سایر کالاهای لوکس رفته‌رفته به انحصار اقشار مرفه جامعه درمی‌آید.
آمارهای تکان‌دهنده کنکور ۱۴۰۴
آمارهای تازه از نتایج کنکور رشته تجربی پرده از واقعیتی تلخ برمی‌دارد، واقعیتی که نشان می‌دهد فرصت برابر آموزشی، بیشتر شبیه یک شعار است تا واقعیت. از میان داوطلبانی که رتبه زیر سه‌هزار کسب کرده‌اند، تنها ۱۳۵ نفر از دهک‌های کم‌درآمد و دارای وضعیت اقتصادی به شدت ضعیف هستند. این یعنی سهم محروم‌ترین اقشار از بهترین رتبه‌های کنکور، فقط ۴.۵ درصد بوده است.
در نقطه مقابل ۱۵۶۳ نفر از این رتبه‌های طلایی یعنی بیش از نیمی از کل رتبه‌های زیر سه هزار متعلق به ثروتمندترین دهک‌های جامعه هستند. به بیان ساده‌تر، بیشترین شانس موفقیت در بزرگ‌ترین آزمون کشور برای ثروتمندان رزرو شده است. نکته دیگر اینکه طبق این آمار، نزدیک به ۷۵ درصد رتبه‌های برتر کنکور تجربی تنها از میان چهار دهک بالای اقتصادی
هستند.
تهدید عدالت اجتماعی
به‌نظر می‌رسد اگر این روند ادامه یابد، شکاف آموزشی میان اقلیت برخوردار و اکثریت محروم عمیق‌تر خواهد شد؛ شکافی که آینده عدالت اجتماعی و توسعه کشور را تهدید می‌کند.
در همین زمینه مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور بارها و اخیرا در سی‌وهشتمین اجلاس رؤسای آموزش‌وپرورش بر ضرورت رفع این تبعیض آموزشی تاکید کرده است. او خطاب به مدیران گفت: «شما مسئولیت و بار سنگینی بر دوش دارید. باید درد مردم و درد بی‌عدالتی را متوجه شویم و نپذیریم. نباید اجازه دهیم کودکی که والدینش توانایی پرداخت چنین شهریه‌هایی را ندارند از فرزندان ثروتمندان عقب بمانند. آموزش در مدارس نباید صرفا تئوری باشد؛ باید با عشق آموزش دهیم، مسئولان هم باید این باور را در دل داشته باشند تا بتوانند به‌سمت اجرا
حرکت کنند.»
ایجاد مدرسه مجازی
شورای عالی آموزش و پرورش اعلام کرد که ایجاد مدرسه مجازی
به منظور نهادینه‌کردن عدالت آموزشی و تربیتی با بهره‌مندی هوشمندانه از فناوری‌های نوین مبتنی بر نظام معیار اسلامی با تاکید بر اصل اولویت آموزش‌های حضوری در مدارس، اساسنامه مدرسه مجازی به تصویب رسید.
نظر شما