۲۶ مهر ۱۴۰۴ - ۲۲:۰۷
کد خبر: ۱۷٬۱۱۳

قهر آسمان با ما

رضا ظریفی _ دبیر تحریریه

کارشناس سازمان هواشناسی روز گذشته گفت: «پاییز امسال با تاخیر آغاز شده و تا نیمه آبان بارش‌ها کمتر از نرمال خواهد بود، اما از نیمه آذر تا بهمن بارش‌ها به حالت نرمال برمی‌گردند.» همین یک جمله، دنیایی از غم را بر دل میلیون‌ها ایرانی از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب کشور می‌نشاند.

آگاه: باران و برف که نبارد یعنی زمین ترک خورده باقی خواهد ماند. یعنی عمق چاه‌های عمیق هرچه بیشتر شود هم دیگر آبی نیست. یعنی محصولات کشاورزی و باغی رونقی نخواهند داشت و یعنی دیگر آبی برای پمپاژ به شهرها نخواهد بود. تازه از نیمه آبان هم اگر بارش‌های نرمال را داشته باشیم باز هم جبران تمام کمبودهای فعلی نخواهد شد مگر اینکه خداوند به دعای دل شکسته سالمندی یا لب‌های خشکیده طفل و کودکی بر این سرزمین رحم کند و بارش‌های خوبی ببارد. اما در این شرایط مدیریت منابع آبی به چه شکل باید باشد و چه راهکارهایی برای سال آینده باید اندیشید؟
۱. مدیریت تقاضا و مصرف بهینه آب
بخش عمده‌ای از راه حل، مدیریت صحیح تقاضا و کاهش مصرف است. ایران یکی از کشورهای پرمصرف آب در جهان به شمار می‌رود و بخش کشاورزی، با سهم حدود ۹۰ درصدی از مصرف کل آب، بیشترین نقش را در این زمینه دارد. در این‌باره باید اصلاح الگوی کشت را اجرایی کرد. ضروری است که با توجه به شرایط هر منطقه، الگوی کشت از محصولات پرآب‌بر (مانند برنج و هندوانه) به سمت محصولات کم‌آب‌بر و سازگار با اقلیم خشک (مانند زعفران، پسته و گیاهان دارویی) تغییر یابد. توسعه سیستم‌های آبیاری نوین و جایگزینی با روش‌های سنتی آبیاری (مانند غرقابی) می‌تواند بازدهی آبیاری را از حدود ۴۰ درصد به بیش از ۸۰ درصد افزایش دهد. اقدام مهم دیگر فرهنگ‌سازی در مصرف آب شهری است که البته مردم پایتخت در یک ماه اخیر رکورد خوبی در صرفه‌جویی آب از خود به جا گذاشتند. 
۲. مدیریت عرضه و توسعه منابع آب غیرمتعارف
توسعه و بهره‌برداری از منابع آب غیرمتعارف نیز یکی از راه‌هایی است که خیلی مورد توجه قرار نگرفته اما در شرایطی که بارش کاهش یافته، باید به سمت آن حرکت کرد. در این حوزه پساب تصفیه‌شده می‌تواند منبعی مطمئن برای آبیاری فضای سبز، کشاورزی و حتی مصارف صنعتی باشد. همچنین استقرار سیستم‌های جمع‌آوری آب‌های سطحی در شهرها یکی از راه‌هاست که در برخی بوستان‌های تهران اجرایی شده است، به عبارت دیگر در زمان بارش‌های ناگهانی، می‌توان با احداث حوضچه‌ها و سامانه‌های ذخیره‌سازی، آب‌های سطحی را جمع‌آوری کرد. اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری هم یکی از راه‌های موثر است. این طرح‌ها با هدف نفوذ دادن هرچه بیشتر آب باران به داخل زمین، به تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی کمک شایانی می‌کنند.
۳. راهکارهای نهادی، قانونی و فناورانه
اما باید اعتراف کرد که بحران فعلی آب بیشتر یک چالش مدیریتی و حکمرانی است. در این زمینه ایجاد هماهنگی بین نهادهای مختلف ذی‌ربط مانند وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و سازمان محیط‌زیست برای اجرای یک برنامه ملی منسجم ضروری است. همچنین قوانین باید به گونه‌ای اصلاح شوند که اولویت تخصیص آب ابتدا به مصارف شرب، سپس به محیط‌زیست و در نهایت به بخش‌های اقتصادی با بالاترین بهره‌وری داده شود.
اما پایان سخن که شاید به مذاق بعضی‌ها خوش نیاید اینکه اگرچه کمبود بارش‌ها یک تهدید اقلیمی جدی است، اما آنچه بحران کنونی آب ایران را تشدید کرده، «مدیریت بحران» است ، نه «بحران طبیعت.»

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.