آگاه: سی‌وهفتمین دوره جشنواره فیلم کودک، رنگ و بویی متفاوت و عمیق‌تر از سال‌های قبل دارد. این رویداد در روزهایی برگزار می‌شود که کودکان مظلوم غزه تحت شدیدترین فشارهای روانی، جنگی و آوارگی قرار دارند. از این‌رو، جشنواره امسال در واقع ادای احترامی به این کودکان بود و همزمان، یادآور همه کودکان شهید ایران، از جمله شهدای جنگ ۱۲روزه شد. ضمن اینکه بعد از جنگ ۱۲روزه، این نخستین رویداد سینمایی در کشور است. البته که این مضمون انسان‌دوستانه به جشنواره ابعادی فراتر از یک تجمع هنری بخشید و آن را به تریبونی برای ابراز همدلی جهانی و یادآوری مفهوم واقعی انسانیت تبدیل کرد. دبیر جشنواره، حامد جعفری نیز تاکید کرد که فیلم‌سازان بهترین سفیران فرهنگی ایران در جهان هستند و هیچ‌کس به اندازه آنها نمی‌تواند واقعیت فرهنگ ایران را منتقل کند. جشنواره سی‌وهفتم با شعار الهام‌بخش «رویاهای کودکانه نقش جهان» فعالیت خود را آغاز کرد. این شعار، تنها یک عبارت تشویقی نبود، بلکه زمینه‌ساز تمامی برنامه‌های جانبی و کارگاه‌های تخصصی شد. کمال حیدری، معاون فرهنگی شهردار اصفهان در مراسم افتتاحیه تاکید کرد که این جشنواره فرصتی برای عملی کردن رویاهای کودکانه و هدیه دادن دستاوردهای هنری نسل نوجوان در عرصه‌های فیلم، تئاتر، موسیقی، خط و نقاشی به ایران و جهان است.
چشم‌اندازی برای ثبات
اصفهان در طول ۳۷ دوره برگزاری جشنواره، بیشترین سابقه میزبانی را برعهده داشته است و این امر، جایگاهی ویژه به شهر در نقشه سینمای کودک می‌بخشد. با وجود این سابقه درخشان و گستردگی بین‌المللی دوره اخیر با حضور ۲۰ کشور، مدیران فرهنگی کشور ضرورت حرکت به سمت نهادسازی پایدار را احساس کرده‌اند. حامد جعفری، دبیر جشنواره بر نیاز مبرم به تشکیل یک دبیرخانه دائمی برای جشنواره تاکید کرد تا بتوان جایگاه آن را در سطح بین‌الملل تثبیت کرد. این خواسته نشان‌دهنده آن است که برای حفظ استانداردهای جهانی و بهره‌گیری مستمر از پتانسیل‌های فرهنگی و اقتصادی جشنواره باید از مدل رویدادی سالانه فاصله گرفت و به سمت یک مدل اقتصادی پایدار و خودکفا حرکت کرد. هدف، تبدیل این رویداد به یک پلتفرم فرهنگی-اقتصادی قوی است که بتواند به طور مستمر سینمای کودک را حمایت کرده و تصویر پیشرفته‌ای از فرهنگ ایرانی به جهان ارائه دهد.
گستره ملی و عدالت فرهنگی
یکی از ویژگی‌های بارز این دوره، گستره بی‌سابقه اکران فیلم‌ها در کشور بود. جشنواره فراتر از اصفهان برگزار شد و فیلم‌ها به صورت همزمان در حدود ۲۰ استان دیگر نیز به نمایش درآمدند. این گسترش دامنه، علاوه بر ایجاد نشاط و شادی حاصل از جشنواره در سراسر کشور، گامی مهم در جهت تحقق عدالت فرهنگی بود. برای اطمینان از دسترسی تمامی شهروندان اصفهانی به این آثار، سینما سیار انجمن سینمای جوانان ایران نیز همکاری پرشوری داشت. سینماهای سیار نقش مهمی در نمایش آثار در مناطقی که فاقد سالن سینما بودند، به ویژه نقاط محروم استان اصفهان ایفا کردند. این رویکرد عملی، نشان داد که جشنواره در تلاش است تا هنر را از محافل تخصصی خارج کرده و آن را به میان مردم ببرد.
به روایت آمار
جشنواره سی‌وهفتم در سه بخش اصلی ملی (فیلم‌های بلند، کوتاه و پویانمایی)، بخش بین‌الملل و بخش ویژه برگزار شد. رقابت در بخش ملی با متقاضیان زیادی روبه‌رو بود؛ ۳۹۳ اثر تقاضای حضور در جشنواره را داشتند. در بخش بین‌الملل نیز ۱۸۳ اثر مورد بازبینی دبیرخانه قرار گرفتند. در نهایت، تعداد آثار پذیرفته‌شده به این شرح بود:
آثار پذیرفته‌شده نهایی در بخش سینمای ملی: هشت اثر بلند داستانی، ۱۹ اثر کوتاه و ۱۱ اثر پویانمایی
آثار پذیرفته‌شده نهایی در بخش سینمای بین‌الملل: ۹ فیلم بلند، ۹ فیلم کوتاه/ پویانمایی
برخی آثاری که در کانون توجه بودند
بخش مسابقه بلند داستانی ملی با رقابت هشت فیلم آغاز شد. از مهم‌ترین آثاری که در این دوره مورد توجه قرار گرفتند، می‌توان به دو فیلم شاخص اشاره کرد:
پویانمایی «افسانه سپهر»: این اثر تنها انیمیشن حاضر در بخش بلند داستانی بود. «افسانه سپهر» که داستانی درباره نبرد پسری به نام سپهر و یوزپلنگش بابو با یک شخصیت شرور را روایت می‌کند، نمادی از بلوغ صنعت انیمیشن‌سازی ایران است؛ برای آنکه پیش‌تولید آن حدود دوسال‌ونیم زمان برده و ۲۵۰ نفر نیروی انسانی در ساخت آن مشارکت داشته‌اند.
«بچه مردم»: این فیلم به کارگردانی محمود کریمی و با حضور بازیگرانی چون رضا کیانیان، گوهر خیراندیش و حسن معجونی، به دلیل سابقه موفقیت‌های قبلی خود، از جمله کسب سه سیمرغ در جشنواره فیلم فجر، به عنوان یکی از مدعیان اصلی در این دوره است.
داوری با نگاه نسل جدید
یکی از نقاط قوت جشنواره سی‌وهفتم، اعتماد کامل به نسل جدید در فرآیند ارزیابی آثار بود. در مجموع هزار و ۵۵۶ داور کودک و نوجوان در دو بخش دختران و پسران به داوری فیلم‌ها پرداختند. این حجم گسترده از مشارکت، نوجوانان را از جایگاه مخاطب صرف، به ارزیاب و تصمیم‌گیرنده فعال تبدیل می‌کند، به طوری که فیلم‌سازان دو جایزه ویژه را به‌طور مستقیم از دست این نسل جوان دریافت می‌کنند. این رویکرد با هدف دیگری نیز همراه بود؛ تربیت فعالان رسانه‌ای و هنری آینده در این جشنواره. در کنار داوران، ۵۰ خبرنگار نوجوان نیز در فرآیند پوشش خبری مشارکت کردند. آنها پس از گذراندن آموزش‌های لازم، در نشست‌های خبری حضور یافته و به نقد و بررسی فیلم‌ها پرداختند. این مشارکت دوسویه، جشنواره را به یک مدرسه تجربی برای رویاپردازی و خلاقیت تبدیل می‌کند. دبیر جشنواره این فضا را کلاسی برای تجربه و صحنه‌ای برای تولد خلاقیت خواند که آینده سینمای ایران و پرورش مخاطبان فرهیخته فردا را در گرو دارد.
اعتباری جهانی
بخش بین‌الملل جشنواره با حضور مهمانانی از ۲۰ کشور جهان، گستردگی و اعتبار خود را به نمایش گذاشت. این مهمانان که شامل صاحبان آثار و داوران بودند، از گستره جغرافیایی وسیعی شامل آمریکای جنوبی، اروپا و آسیای شرقی در اصفهان حضور داشتند. این تنوع، بیانگر جایگاه فراملی جشنواره در میان رویدادهای تخصصی سینمای کودک بود.
هیات داوران بخش بین‌الملل نیز با ترکیبی از چهره‌های داخلی و خارجی از وزن هنری بالایی برخوردار است. این هیات متشکل از پنج نفر بود: آندره مارتیک نونی از ایتالیا، سرگئی استروسوسکی از روسیه و جینان مهدی محمد از عمان، در کنار دو سینماگر برجسته ایرانی، یعنی پوران درخشنده و غزل شاکری. علاوه بر این، در بخش سیفژ (نهاد بین‌المللی فیلم کودک) نیز داورانی چون الساندرواستیوانُن از ایتالیا و آشوک کائول از هند در کنار مهین جواهریان از ایران به بررسی آثار پرداختند تا استانداردهای جهانی فیلم کودک تضمین شود.
جشنواره‌ای فراتر از پرده سینما
پردیس‌های سینمایی ساحل و چهارباغ به عنوان خانه‌های جشنواره انتخاب شدند. این انتخاب موقعیتی استراتژیک داشت؛ این سینماها در خیابان تاریخی چهارباغ اصفهان که جایگاهی توریستی و فراملی دارد، واقع شده‌اند. پردیس سینمایی ساحل با ۹ سالن و پردیس چهارباغ با پنج سالن با ظرفیت قابل توجه، میزبان اصلی اکران آثار مسابقه ملی و بین‌الملل بودند.
اما جذابیت جشنواره تنها به اکران‌های سینمایی محدود نشد. تلاش برای پررنگ‌تر کردن فضای جشنواره و جذب خانواده‌ها به برگزاری برنامه‌های جانبی متنوع در سطح شهر انجامید. مجموعه‌ای از برنامه‌های فرهنگی، هنری و نمایشی در فضاهای عمومی چون شهر رویاها، گذر فرهنگی چهارباغ و خیابان شیخ بهایی اجرا شد. در مجموع، حدود ۳۷۰ برنامه متنوع در محلات پانزده‌گانه شهر اصفهان طراحی و اجرا شد تا نشاط جشنواره به تمامی نقاط شهر برسد.
سینما و مسئولیت‌های اجتماعی
جشنواره سی‌وهفتم، نقش خود را فقط به سرگرمی و رقابت محدود نکرد، بلکه با رویکردی مسئولانه به وظایف اجتماعی خود نیز پرداخت. ویژه‌برنامه‌هایی رایگان با همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه‌ها برای گروه‌های خاص طراحی شد. این گروه‌های خاص شامل کودکان کار، بیماران، کودکان اوتیسم و دارای معلولیت بودند. این توجه به نیازهای ویژه و فراهم آوردن فرصت تجربه حال خوش زندگی برای همه کودکان، نشان داد که جشنواره به عنوان یک نهاد فرهنگی، به سمت خدمت‌رسانی اجتماعی حرکت کرده است. این تلفیق هنر و خدمات اجتماعی، به اصفهان امکان می‌دهد تا از طریق سینما، تصویری دلسوزانه و پیشرو از فرهنگ خود به جهان ارائه دهد.
تولد سینما از دل رویاها
سی‌وهفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان در اصفهان، فراتر از یک رویداد سالانه به یک پدیده فرهنگی-اجتماعی تبدیل شد. این جشنواره تا امروز با موفقیت توانست شور و هیجان سینمای کودک را در سراسر کشور گسترش دهد و گامی بلند در جهت عدالت فرهنگی بردارد.با تمرکز بر شعار «هر کودک و نوجوان اصفهانی یک هنرمند»، این رویداد ثابت کرد که سینما می‌تواند بستری برای همدلی جهانی و همچنین صحنه‌ای برای تولد نسل جدید هنرمندان باشد. مشارکت بیش از هزار و ۵۰۰ داور نوجوان و برنامه‌های تخصصی فیلم‌سازی، هدفمندانه نسل بعدی سینماگران و مخاطبان فرهیخته را تربیت می‌کند. در نهایت، با عملیاتی کردن رویاهای کودکانه و معرفی استعدادهای نوظهور، جشنواره اصفهان بر این حقیقت مهر تایید زد که فیلم‌سازان از بهترین سفیران فرهنگی ایران در جهان هستند. اکنون، چالش اصلی پیش رو، نهادینه کردن این موفقیت‌ها از طریق تشکیل دبیرخانه دائمی و تضمین پایداری مالی است تا این میراث ارزشمند فرهنگی برای سال‌های آتی حفظ و تقویت شود.
چشم‌اندازی برای آینده
در کنار تمام برنامه‌های جاری، دبیر جشنواره، حامد جعفری به آینده‌ای روشن برای سینماگران جوان اشاره کرد. وی از برگزاری «المپیاد فیلم‌سازی نوجوانان» خبر داد که قرار است در آذرماه سال جاری برگزار شود. این رویداد که به طور خاص بر رشد و پرورش فیلم‌سازان نوجوان تمرکز دارد، نیازمند همکاری نزدیک با انجمن سینمای جوانان ایران است تا بتواند به بهترین شکل ممکن به ارتقای مهارت‌های این نسل خلاق کمک کند. هدف این المپیاد، تکمیل فرآیند استعدادیابی و آموزشی است که در کارگاه‌های جشنواره آغاز شده و به نوجوانان کمک می‌کند تا به عنوان نیروی پیش‌برنده آینده سینمای ایران، جایگاه خود را پیدا کنند.
نخستین جشن هنری کودک و نوجوان اصفهان
برای نخستین بار رویدادهای جانبی جشنواره تحت یک عنوان مشترک و متمرکز، یعنی «نخستین جشن هنری نوجوان و کودک اصفهان» از ۱۱ مهرماه شروع شد و تا روز اختتامیه ادامه دارد. جدی‌ترین و کاربردی‌ترین بخش این جشن، گردهمایی ۳۰ فیلم‌ساز نوجوان اصفهانی بود. این نوجوانان در کارگاه‌های تخصصی با حضور هنرمندان سرشناس و پیشکسوتان سینما شرکت کردند و به ۶ گروه پنج‌نفره تقسیم شدند. نتیجه این گردهمایی آموزشی، تولید ۶ اثر سینمایی کوتاه بود که حاصل تلاش و خلاقیت خود نوجوانان بود. این برنامه تجسم عملی شعار جشنواره در زمینه استعدادپروری و روشن‌تر کردن مسیر رشد و خلاقیت هنری برای نسل جدید بود.
نظر شما