آگاه: به نقل از نشریه گاردین، امسال جایزه بولینجر اِوریمان وودهوس، معتبرترین جایزه طنز در ادبیات انگلیس، هشت نویسنده را در فهرست نهایی خود قرار داده است؛ چهره‌هایی که از کمدین‌های تلویزیونی تا استادان دانشگاه و قصه‌گویان تازه‌کار را دربر می‌گیرند. جایزه‌ای که جایگاه ویژه‌اش را از ترکیب کمیابی به دست آورده: شوخی و جدیت، نیش و ناز و سنت نام‌گذاری خوکی به نام کتاب برنده در مزرعه‌ای در دورست.
از آیواده تا یونس: طنز در لحن‌ها و جهان‌های گوناگون ریچارد آیواده، کمدین و فیلم‌ساز بریتانیایی که نخستین رمان خود هارولد هیگز ناتمام (The Unfinished Harauld Hughes) را منتشر کرده، در میان نامزدهاست. این اثر، پارودی ظریفی از نوشتار ادبی است؛ روایتی درباره نویسنده‌ای که در جست‌وجوی نجات همزاد گمنامش از فراموشی است. استفنی مریت، منتقد ادبی و داور امسال، اثر او را «تقلیدی بی‌نقص با شوخی‌های زبانی درخشان» توصیف کرده است.
در کنار او، نُسَیبه یونس با نخستین رمانش به‌طورِ بنیادی (Fundamentally) درخشیده؛ کتابی که پیش از این در فهرست نهایی جایزه زنان برای داستان نیز قرار داشت. این رمان داستان نادیا، دانشگاهی جوان را روایت می‌کند که مأموریت سازمان ملل در عراق را می‌پذیرد تا زنان عضو داعش را بازپروری کند؛ داستانی جدی که با ظرافت طنز اجتماعی به رابطه او با زنی از شرق لندن، عضو پیشین داعش، می‌پردازد. تلفیق تاریخ و هجو: از مارلو و شکسپیر تا سفرهای قرون وسطایی گای جنکین، نویسنده سریال کمدی «غیرقابل شمارش»، با رمان قتل بسیار شنیع (Murder Most Foul) در فهرست حضور دارد. او روایتی خلق کرده از دوران ۱۵۹۳ میلادی، زمانی که شایعات مربوط به مرگ کریستوفر مارلو سایه‌ای از تردید بر چهره شکسپیر می‌افکند. جاستین آلبِرت، از داوران امسال، این اثر را «سفری شیطان‌منشانه، تیز و وودهوس‌گونه» خوانده است. در همان حال، روزانا پایک در کمی حقه‌بازی (A Little Trickerie) طنزی تاریخی را پی می‌گیرد؛ ماجرای تیب اینگلبای، آواره‌ای در انگلستان قرون وسطا که همراه دوستان تازه‌اش نقشه‌ای فریب‌آمیز طراحی می‌کند. کتاب او در میانه هجو اجتماعی و داستان کلاسیک ماجراجویانه حرکت می‌کند. طنز در بازتاب بحران‌های امروز از چشم‌انداز ایران و آمریکا نیز صدایی تازه به فهرست افزوده شده است؛ ایرانیان (The Persians) نوشته صنم مهلوجی، روایت خانواده‌ای در بحران میان تهران و آمریکا. داستان تقابل نسل‌ها، تضاد سنت و مدرنیته و شوخی‌های ظریف زندگی مهاجرانه. پپا اِوَنس، کمدین و داور جایزه، درباره این کتاب گفته: «در میان این نثر زیبا گم شدم و همان‌قدر خندیدم که گریستم.» در آن‌سوی اقیانوس، الکساندر سَمارتینو با آخرین پرده‌ها (Last Acts) طنزی تلخ از جامعه آمریکایی نوشته است؛ داستان دیوید ریتزو، صاحب مغازه ورشکسته اسلحه‌فروشی که از بحران مرگ پسرش برای ساخت آگهی تبلیغاتی سود می‌برد. صحنه‌ای برای کمدی‌های خانگی سندی توکسویگ، مجری و نویسنده محبوب، با دوستان دوروتی (Friends of Dorothy) بازگشتی درخشان داشته است؛ روایت زن و شوهری جوان که خانه جدیدی می‌خرند اما به‌زودی می‌فهمند مالک قبلی، دوروتی هشتاد ساله، قصد رفتن ندارد. تضاد نسل‌های معاصر و نسل جنگ در قالب طنزی خانگی شکل گرفته که سبکی میانه میان درام و شوخی روزمره پیدا کرده است. کیت گریت‌هد نیز با کتاب جرج(The Book of George) فهرست را تکمیل کرده؛ ماجرایی بر محور مردی فراموشکار و نامزد صبورش که کمدی را از دل شکست‌ها و ناتوانی‌های انسانی بیرون می‌کشد.
رکورد تازه برای جایزه‌ای قدیمی
پیتر فلورنس، رئیس هیات داوران و همزمان از بنیان‌گذاران جشنواره ادبی «هی»، درباره مجموعه نامزدهای امسال گفت: «فهرستی با طیفی چشمگیر از طنزهاست؛ از سیاه‌ترین هجو تا سبک‌ترین شوخ‌طبعی‌ها.» امسال تعداد آثار دریافتی به ۱۰۷ رمان رسید، بیشتر از هر سال دیگر در تاریخ جایزه؛ نشانه‌ای از بازگشت قدرت طنز به قلب ادبیات انگلیسی. در بیست‌وپنجمین سالگرد این جایزه، همزمان با معرفی برنده اصلی، جایزه ویژه «بولینجر سالگرد» نیز به برترین اثر از میان ۲۵ برنده پیشین اهدا خواهد شد. داوری این بخش را کلودیا وینکلمن، سیندو وی، تتی مک‌کلود، پاتریک گرانت و خودِ فلورنس بر عهده دارند. برندگان پیشین این جایزه شامل پرسیل اورت، باب مورتیمر و هلن فیلدینگ-خالق بریجت جونز-هستند؛ و فردیا لِنن نیز سال گذشته با نخستین رمانش دلاوری‌های باشکوه (Glorious Exploits) خوک طلایی ادبیات طنز را از آن خود کرد.
نظر شما