آگاه: مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران هم بهعنوان یکی از اعضای این نهاد، صبح روز یکشنبه - ۹ شهریور - تهران را به مقصد چین ترک کرد تا در یکی از مهمترین اجلاسهای این سازمان حضور یابد و دیدگاههای کشورمان را با شرکتکنندگان اجلاس به اشتراک بگذارد. سازمان همکاری شانگهای بهعنوان نهادی اوراسیایی ابتدای قرن ۲۱ با هدف پایاندادن به اختلافات مرزی و حاکمیتی شکل گرفت و در عصر جدید با هدف تقویت اعتماد متقابل و دوستی و اصول همسایگی، تحکیم همکاریهای چندوجهی برای حفظ و تقویت صلح و امنیت و ثبات در منطقه و ارتقای یک نظم جدید سیاسی و اقتصادی بینالمللی عقلانی، منصفانه و دموکراتیک، تلاش دارد تا دهه پیش رو را به نام خود در نظام بینالملل ثبت کند.
قبل از آغاز رسمی شانگهای، عدمحضور رئیس دولت ایران در ضیافت رئیسجمهور چین و غیبت او در عکس دستهجمعی سران، حاشیههایی را در رسانههای بینالملل و فضای مجازی ایجاد کرد.
حبیبالله عباسی، مدیرکل روابطعمومی نهاد ریاستجمهوری عصر روز یکشنبه به وقت تهران در گفتوگو با صداوسیما با بیان اینکه ما بهتازگی وارد شهر تیانجین شدیم و بعد از واردشدن هم رئیس جمهور در جلسه دیگری در محل اقامتش حضور دارد گفت: پرواز رئیسجمهور بهگونهای بود که ما با تاخیر وارد این شهر شدیم و برنامهریزی سفر بهگونهای نبود که اساسا بخواهیم در این ضیافت شرکت کنیم. بنابراین از رسانهها میخواهیم که اخبار را از منابع رسمی دنبال کنند و به شایعاتی که احیانا شکل میگیرد، دامن نزنند.در همین رابطه، سید مهدی طباطبایی، معاون ارتباطات و اطلاعرسانی دفتر رئیسجمهور نیز در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: عکس ضیافت غیررسمی و قبل از ورود هیئت ایرانی بوده است؛ رئیس جمهور پزشکیان با دست پُر از چین باز خواهد گشت.
در روز نخست شانگهای چه گذشت؟
سرانجام اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای روز گذشته برگزار شد؛ مسعود پزشکیان در سخنانی با بیان اینکه در زمینه تقویت همکاریهای مالی برای کاهش آثار تحریمهای غیرقانونی در تعاملات اقتصادی اعضا، جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد میکند ابتکار «حسابها و تسویههای ویژه سازمان همکاری شانگهای» بهعنوان سازوکاری عملی برای تقویت همکاریهای مالی تقویت شود، تصریح کرد: این ابتکار بر سه محور اصلی استوار است: گسترش تسویه با ارزهای ملی و کاهش وابستگی به دلار در مبادلات اعضا، راهاندازی زیرساختهای دیجیتال مشترک و استفاده از ارزهای دیجیتال بانکهای مرکزی برای پرداختهای امن و سریع و ایجاد صندوق سوآپ ارزی چندجانبه بهمنظور حمایت از کشورهایی که در معرض فشارهای تحریمی یا بحرانهای نقدینگی قرار دارند. وی تاکید کرد: ما بر این باور هستیم که سازمان همکاری شانگهای، بهعنوان یکی از ارکان مهم چندقطبیسازی نظام بینالملل، باید در دو مسیر موازی گامهای عملیاتی، مشخص و شفاف برای ایجاد جهانی صلحآمیزتر و همچنین جهانی مهیاتر برای گسترش همکاریهای اقتصادی بردارد. ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه هم در نطق خود اشارهای به جنگ اوکراین کرد و علت وقوع آن را طرف غرب دانست که همواره تلاش داشته است با نادیدهگرفتن دغدغههای امنیتی مسکو، اوکراین را به عضویت ناتو در آورد. شی جینپینگ، رئیسجمهور دیگر سخنران نشست شانگهای بود. وی در سخنانش ابتکار «حکمرانی جهانی» را ارائه کرده و گفت که این نظام به ایجاد یک چارچوب جهانی منصفانهتر به همراه دیگر کشورها کمک خواهد کرد. وی درعینحال آمادگی کشورش برای ایجاد مرکزی برای همکاری در حوزه هوشمصنوعی به همراه تمامی شرکای این سازمان را اعلام و تصریح کرد: پکن از تمامی کشورهای علاقهمند در سازمان همکاری شانگهای برای مشارکت در پروژه پایگاه فضایی بینالمللی در کره ماه دعوت میکند.
سران شانگهای در کنار ایران
پس از پایان سخنرانی روسای جمهور کشورهای مختلف، سران این کشورها بیانیهای را صادر کردند. در بخشی از بیانیه نشست سران سازمان همکاری شانگهای، کشورهای عضو، قاطعانه حملات نظامی اسرائیل و ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در ژوئن ۲۰۲۵ را محکوم و بیان کردند که «چنین اقدامات تجاوزکارانهای علیه تاسیسات غیرنظامی، ازجمله زیرساختهای هستهای - انرژی که به کشتهشدن غیرنظامیان منجر شد، نقض آشکار اصول و موازین حقوق بینالملل و منشور سازمان ملل متحد و تعرض به حاکمیت جمهوری اسلامی ایران بهشمار میرود.» آنها خاطرنشان کردند که «ایمنی فیزیکی هستهای و حفاظت از تاسیسات هستهای باید بهطور دائمی تضمین شود.» همچنین در پایان این نشست، رئیسجمهور جمهوری اسلامی ایران بهاتفاق دیگر سران بیش از ۲۰ سند و بیانیه در حوزههای مختلف همکاری ازجمله موافقتنامه ایجاد مرکز جامع مقابله با چالشها و تهدیدات امنیتی سازمان همکاری شانگهای، موافقتنامه ایجاد مرکز مقابله با مواد مخدر، استراتژی ۱۰ساله سازمان، همکاری در حوزه هوش مصنوعی، مواد مخدر، صنعت سبز، همکاری علمی و فناوری، تجارت چندجانبه، توسعه پایدار انرژی و... امضا کردند که برآیند و نتیجه نزدیک شدن دیدگاه اعضا در موضوعات مختلف بهحساب میآید.
حضور شخص دوم کشورمان در چین فرصتی فراهم کرد تا او با همتایان خود دیدار و درباره روابط دوجانبه و مهمترین مسائل بینالملل رایزنی کند. پزشکیان روز دوشنبه ۱۰ شهریورماه در دیدار با همتای تاجیکستانی با تاکید بر اینکه گذشته مشترک ایران و تاجیکستان میراثی شکوهمند است که باید به نسلهای جدید منتقل شود گفت: تعاملات تهران و دوشنبه در سالهای اخیر همواره مثبت و رو به گسترش بوده و همکاریها در همه عرصهها روندی روبهتوسعه دارد.
وی در دیدار شهباز شریف، نخستوزیر پاکستان نیز وحدت و همگرایی بین مسلمانان را ضروری عنوان کرد و گفت: کشورهای مسلمان باید برای حل مشکلات مشترک با یکدیگر همکاری جدی داشته باشند، اینکه جوامع اسلامی با فقر و درگیری و مشکلات متعدد مواجه باشند، برای بنده قابلپذیرش نیست، چرا ما نباید بتوانیم در زمینه حل مشکلات با یکدیگر همکاری داشته باشیم. باور دارم که اگر نخبگان و فعالان عرصههای مختلف کشورهای اسلامی با عزم و اراده حل مشکلات با یکدیگر همکاری کنند، زمینه حل مشکلات و رسیدن به اهداف عالی مشترک فراهم خواهد شد. رئیس جمهور ایران در واکنش به جنایتهای صهیونیستها در غزه، اظهار کرد: در شگفتم که دنیای مدعی تمدن، دفاع از حقوقبشر و صلح، چگونه در برابر این جنایات نهتنها سکوت اختیار کرده، بلکه با ارسال تجهیزات و تسلیحات از تداوم آن پشتیبانی نیز میکند. اینکه آب، غذا و دارو از انسانها دریغ شود و کودکان و زنان و مردان، از گرسنگی جان دهند، مطلقا غیرقابلپذیرش و غیرانسانی است. پیام جمهوری اسلامی ایران به سران شرکتکننده در شانگهای تقویت تامین امنیت در منطقه بود، به دلیل آنکه دشمن صهیونی با ترور و به شهادترساندن مسئولان یمن به دنبال ایجاد درگیری و تنش در منطقه هستند، تا از این طریق بتوانند اهدافشان را که با همفکری ایالات متحده آمریکا نهایی کردهاند پیاده کنند، ازاینرو شانگهای دریچهای را گشود تا کشورها با همفکری یکدیگر دورنمای جدیدی را برای مقابله با توطئهها ترسیم کنند.
انتظار وزیر دفاع از کشورهای عضو شانگهای
امیر عزیر نصیرزاده، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح که رئیسجمهور را در چین همراهی میکند در گفتوگویی در حاشیه برگزاری اجلاس سران شانگهای، با بیان اینکه در حوزههای مختلف امنیتی، اقتصادی، سیاسی و موارد متعدد دیگر سازمانهایی مثل شانگهای و بریکس میتوانند جایگزین مناسبی برای مقابله با یکجانبهگرایی و تشکیل اتحادها و ائتلافهای جدید باشند گفت: کشورهای عضو این ائتلافها هم در حوزه اقتصادی و هم امنیتی باید با یکدیگر همکاری و امنیت منطقه را ایجاد کنند و اقتصادشان را برای مقابله با تحریمها توسعه دهند. شانگهای هم بر همین اساس تاسیس شده و اثرات خوبی هم تا کنون به همراه داشته است.شرکت در نشست شانگهای پلاس و دیدار با دبیرکل سازمان ملل متحد و رئیسجمهور ترکیه از دیگر برنامههای رئیس جمهور در چین در روز گذشته بود. او در سخنانش در شانگهای پلاس با بیان اینکه جهان پس از جنگ سرد به دلیل تلاشهای یکجانبهگرایانه، آرزوی انسانها برای ساختن یک جهان صلحآمیزتر را برآورده نساخت، اما تجربه شکلگیری سازمان همکاری شانگهای این امید را همچنان زنده نگه داشته است گفت: گسترش گفتوگوهای سازمان با سایر کشورهای همسو در قالب شانگهای پلاس نیز فرصت ارزشمندی برای تعمیق و توسعه این همکاریهاست. آنچه در روز نخست اجلاس شانگهای گذشت نشان میدهد، نظم نوین جهانی بر مبنای افول هژمومی آمریکا، ظهور شرق و چند قبطیسازی در حال شکلگیری است. به دلیل آنکه جنگ اوکراین، بحرانهای اقتصادی داخلی و شکافهای اجتماعی موقعیت رهبری جهانی واشنگتن را تضعیف کرد. از سوی دیگر، ظهور شرق را نباید نادیده انگاشت و از آن عبور کرد. چین بهعنوان قدرت اقتصادی و فناورانه، روسیه بهعنوان قدرت نظامی و انرژیمحور و هند بهعنوان اقتصاد درحالرشد، ارکان اصلی این روندند و نهادهایی مانند سازمان شانگهای، ابزارهای تحقق چندقطبیسازی محسوب میشوند. حال در این چارچوب، سازمان همکاری شانگهای بیش از یک نهاد منطقهای، همانند یک نهاد نظم نوین جهانی عمل میکند و نقش این سازمان در کاهش وابستگی به غرب، تقویت همکاریهای بینقارهای اهمیت خاصی یافته است.
گوترش: حق شما را به رسمیت میشناسم
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز یکی دیگر از شخصیتهای سیاسی جهان بود که با مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران، دیدار و در این ملاقات بر صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران تاکید کرد. گوترش در این باره اظهار کرد: «باور دارم که نیت و هدف شما ساخت سلاح هستهای نیست و برخورداری از برنامه هستهای صلحآمیز حق شماست و بنده آن را به رسمیت میشناسم.» مسعود پزشکیان هم در ملاقات با دبیرکل سازمان ملل متحد، با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران همواره به دنبال صلح و آرامش بوده و هست و این رژیم صهیونیستی بود که جنگ را به ایران تحمیل کرد، از مواضع گوترش در قبال جنایات این رژیم علیه فلسطینیان غزه و نیز حمله به کشورمان قدردانی کرد. رئیس جمهور در ادامه با گلایه از آژانس بینالمللی انرژی اتمی و به خصوص مدیرکل این نهاد بینالمللی گفت: جمهوری اسلامی ایران تحت شدیدترین و پرتعدادترین نظام بازرسیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی بود، اما متاسفانه این سازمان بینالمللی حتی حاضر نشد حملات رژیم صهیونیستی به تاسیسات صلحآمیز هستهای ایران را که کاملا زیر نظر خود آنها فعالیت میکرد، محکوم کند؛ این اقدام خلاف همه قواعد و چارچوبهای بینالمللی صورت گرفت و آژانس هنوز هم از محکوم کردن آن طفره میرود.
نظر شما